In midden- en kleinbedrijf nog te vaak geen vertrouwenspersoon

De Landelijke Vereniging van Vertrouwenspersonen (LVV) denkt dat door alle aandacht voor schandalen iets meer bedrijven een vertrouwenspersoon hebben gekregen, maar een enorme toename blijft uit, zegt LVV-voorzitter Inge te Brake.

,,Dat is op veel plekken nog niet gebeurd”, stelt ook Mariette Hamer, regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld.

Hamer baseert zich op een onderzoek van vakbond CNV waarin 71 procent van de werkenden aangaf dat hun werkgever geen beleid voert tegen (seksuele) intimidatie. Ze is dan ook blij met de initiatiefwet van GroenLinks om bedrijven te verplichten een vertrouwenspersoon aan te stellen. Vandaag wordt hierover gedebatteerd in de Tweede Kamer.

Het is nu een jaar na de onthullingen over machtsmisbruik van Marc Overmars bij Ajax en eerder bij The Voice. Volgens een onderzoek uit 2020 en dus nog vóór het Voice-schandaal had destijds de helft van de bedrijven geen vertrouwenspersoon.

LVV-voorzitter Te Brake heeft geen harde cijfers, maar ze ziet wel dat de rijksoverheid en banken ‘goed bezig’ zijn. Ook in het onderwijs en de zorg worden volgens haar stappen gezet. Over het bedrijfsleven maakt ze zich zorgen. ,,Dat blijft echt achter. Dan bedoel ik niet zozeer de grote spelers maar wel het midden- en kleinbedrijf.”

Als het gaat om de aanstelling van vertrouwenspersonen wordt dat beeld bevestigd door cijfers uit 2020: destijds had twee derde van de kleinere bedrijven (tot 9 mensen) geen vertrouwenspersoon en 30 procent van de middelgrote bedrijven (tot 50 medewerkers). Grotere bedrijven (vanaf 50 werknemers) scoorden beter: slechts 6 à 7 procent beschikte niet over een vertrouwenspersoon.

Te Brake: ,,Er zijn nog altijd werkgevers die geen aandacht schenken aan dit onderwerp, omdat ze het niet belangrijk vinden. Zij vinden harde cijfers belangrijker. En als werknemers er last van hebben, dan moeten ze maar vertrekken, zo is de houding.”

Door de schandalen over grensoverschrijdend gedrag durven medewerkers sneller naar een vertrouwenspersoon te stappen. Gimd, aanbieder van externe vertrouwenspersonen, zag vorig jaar een explosieve stijging van 82 procent van werknemers die gebruik maakten van een externe vertrouwenspersoon ten opzichte van het jaar ervoor.

Medewerkers zien misstanden binnen hun eigen bedrijf gebeuren en vinden dat dit aan de kaak gesteld moet worden, verklaart Rita Wielemaker, specialist sociale veiligheid en integriteit van Gimd, de stijging. In een recente peiling van Landelijke Vereniging van Vertrouwenspersonen gaf ruim de helft van de ondervraagde vertrouwenspersonen al aan dat het aantal meldingen van grensoverschrijdend gedrag is toegenomen, soms zelfs verdubbeld.

Volgens de experts laten cijfers zien hoe belangrijk het is dat medewerkers bij iemand terechtkunnen. Werkgevers zijn daarbij aan zet, zeggen regeringscommissaris Mariëtte Hamer en voorzitter Te Brake. Ze wijzen ook op arbowetgeving die stelt dat werkgevers de veiligheid van werknemers voorop moeten stellen. Te Brake: ,,Die wet is al uit 1986. Bedrijven hebben lang genoeg de tijd gehad om hier zelf iets mee te doen. Als ze niet willen, dan is het tijd om ze te dwingen.”

Zo vindt ook GroenLinks, die een initiatiefwet heeft ingediend die bedrijven verplicht om een vertrouwenspersoon aan te stellen. Hierover wordt vandaag in de Tweede Kamer gedebatteerd. Of de wet er gaat komen, is de vraag. Er is sympathie voor het voorstel, maar CDA, D66 en SGP uitten in de aanloop naar het debat hun zorgen of een plicht niet een te grote belasting voor kleinere bedrijven is. De VVD liet al eerder doorschemeren het voorstel overbodig te vinden, omdat veel bedrijven al een soort verplichting zouden voelen om een vertrouwenspersoon aan te stellen.

MKB-Nederland is wel voorstander van de wet. Woordvoerder Mieke Ripken: ,,Het is belangrijk dat iedereen terecht kan bij een vertrouwenspersoon en het is goed dat dit wettelijk geregeld wordt. Het is ook belangrijk dat werkgevers straks de keuze hebben dit intern of extern te organiseren. Dat laatste is vooral voor kleinere bedrijven een uitkomst, want je kunt je voorstellen dat een interne vertrouwenspersoon nogal ingewikkeld ligt als je slechts vier mensen in dienst hebt.”

Volgens de woordvoerder is er bij het mkb wel degelijk meer aandacht voor het onderwerp gekomen. ,,Uiteraard wil geen enkele werkgever ongewenst gedrag in zijn bedrijf. Als je geen vertrouwenspersoon hebt, wil dat overigens nog niet zeggen dat je geen oog voor grensoverschrijdend gedrag hebt. Juist in een kleiner bedrijf valt bepaald gedrag misschien sneller op en kun je dat eerder bespreekbaar maken.”

Bekijk de video’s over werk en carrière in onderstaande playlist: