OM eist vier jaar tegen klusjesman in zaak Ruinerwold

Voor de vier oudste kinderen die het gezin ontvluchtten is zonneklaar dat Josef B. moet hebben geweten dat het leven dat zij leidden abnormaal was. Hij had volgens de oudste kinderen talloze mogelijkheden om een einde aan de onmenselijke situatie te maken, maar sloot de ogen.

Volgens de ontsnapte zoon Israel, waardoor de boerderij wereldnieuws werd, was ook de klusjesman uiteindelijk slachtoffer van het extreme gedachtegoed van vader Gerrit Jan van D., zei hij tijdens de zitting. Iedereen zat uiteindelijk gevangen in dat systeem, maar toch neemt hij het B. kwalijk dat hij er bewust voor heeft gekozen dit te ondersteunen. ,,Er zijn zoveel gebeurtenissen geweest waarvan hij wist dat het onacceptabel was. Talloze mogelijkheden heeft hij gehad om dit niet voort te laten bestaan, maar hij heeft zijn ogen gesloten. Nog steeds houdt hij vol dat het allemaal wel meeviel. Wij moeten leven met de waarheid en die valt absoluut niet mee.”

Eerder vandaag werd bekend dat de zaak tegen B. dezelfde rechters behoudt. Dit besloot de wrakingskamer van de rechtbank in Assen. De rechters zetten de zitting vanavond voort. De officier van justitie is om 19.00 uur begonnen met het requisitoir, dat inmiddels is uitgemond in de strafeis van vier jaar cel. De rechtbank zal de zaak laat in de avond afronden.

Advocaat Yehudi Moszkowicz, die de 61-jarige B. bijstaat, had de rechtbank in Assen gewraakt. Hij vindt dat één van de rechters vooringenomen is geweest in de vraagstelling aan zijn cliënt, waardoor de indruk werd gewekt dat er al een standpunt was ingenomen. De wrakingskamer vindt dat de rechter nadrukkelijk slechts een vraag heeft gesteld.

Moszkowicz struikelde over de vraagstelling van één van de rechters. Uit de manier van vragen wekte zij volgens de raadsman de indruk dat ze al een mening over de zaak had. De rechter, die deze vraag stelde, zei tegen de wrakingskamer dat zij van B. wilde horen over wat hij bij de politie verklaarde dat de kinderen vrij waren om te gaan en staan waar ze wilden. Ze vroeg zich af in hoeverre dit mogelijk was, omdat de kinderen niet over documenten beschikten. ,,Ik stelde niets vast. Ik heb geprobeerd B. te verleiden tot een antwoord op een vraag, maar dit is niet gelukt. Jammer”, zei de rechter.

B. wilde al de hele ochtend niets vertellen en communiceert met de rechters via briefjes die zijn advocaat voorleest. Ook over de rol die hij binnen het Ruinerwoldse gezin had, zweeg hij. Van 2010 tot oktober 2019 leefde vader Gerrit Jan van D. met zes van zijn kinderen op een boerderij in totale afzondering. Sinds eind jaren 90 kent B. de familie waarbij vader Gerrit Jan op extreme wijze leefde volgens zijn eigen evangelie.   

Het Openbaar Ministerie verwijt B. mishandeling en vrijheidsberoving van de kinderen van het gezin.  Ook wordt hij vervolgd voor de vrijheidsberoving van een man uit Oostenrijk die daar tijdelijk verbleef. 

De vier oudste kinderen, die niets meer met hun vader te maken willen hebben, beschrijven Josef B. als een discipel van de familie die zelf ook slachtoffer was van hun vader, maar er bewust voor koos om dat in stand te houden. Ook hij zou in de ogen van vader Gerrit Jan, een slechte invloed hebben gehad op de familie, net als de oudste kinderen. Sinds 2015 werd hij ook uit de hoeve in Ruinerwold verdreven en mocht hij volgens de kinderen alleen nog op het buitenterrein komen.

B. deed alles voor de familie en in opdracht van vader Gerrit Jan, nooit andersom. Ze noemen hem onderdanig en hij zou - net als de kinderen - ook zijn mishandeld door hun vader. B. mocht niets zelf bepalen. De oudste zoon van het gezin, Shin, herinnert zich dat B. hard in elkaar werd geslagen omdat hij met verkeerde gedachten naar de moeder van het gezin had gekeken. De klusjesman werd daarna onder meer langer dan tien minuten aan zijn haren getrokken. Zoon Edino herinnerde zich dat zijn vader bovenop B. zat en hem op zijn kin sloeg, zonder dat hij zich verzette. ,,Hij schikte zich naar de wil van mijn vader. Ik denk dat hij dat zag als het schikken naar god.”

Ook was B. er volgens de kinderen vaak bij als zij werden mishandeld. De keuze van de straf kwam van hun vader en hij voerde die straf ook uit. B. raakte hen zelf met geen vinger aan, maar B. greep ook niet in om de mishandelingen te stoppen. Hij was erbij toen ze bijvoorbeeld minutenlang tot aan hun nek in een koud bad met water moesten zitten, of als hun keel soms werd dichtgeknepen totdat ze bijna hun bewustzijn verloren.

Het was volgens de kinderen B. die de boerderij in Ruinerwold had geregeld zodat vader Gerrit Jan daar met zijn kinderen in totale afzondering kon leven. Hij knapte de boerderij op, kwam dagelijks over de vloer om de tuin te onderhouden en deed op zaterdag de boodschappen. Ook was hij een van de mensen die geld doneerden, samen met nog twee Oostenrijkers. ,,Hij is opzettelijk bezig geweest om deze situatie in stand te houden. Zonder hem was dit niet gelukt.”

Josef B. besloot geen enkele vraag meer te beantwoorden van de rechters. In eerdere zittingen liet hij al weten niet te begrijpen waar iedereen zich zo druk over maakt en noemde dit een heksenjacht. ,,Wat is er strafbaar aan het geloven in God? Ik heb een rein geweten en niemand van hun vrijheid beroofd,” zei hij tijdens een eerste inleidende zitting in 2020.

Alleen B. staat terecht. Gerrit Jan van D. kreeg in 2016 een hersenbloeding waardoor zijn hersenen zijn aangetast. De rechtbank in Assen bepaalde vorig jaar in maart dat de man een strafzaak niet zou begrijpen en stopte de rechtszaak tegen Van D.

Hoe zat het ook alweer?