De publicatie is een vervolg op de zes aanbevelingen die de ombudsman in 2017 aan het kabinet deed. De conclusie: het gaat nog steeds niet goed. Met de aanbevelingen is te weinig gedaan. ‘Instanties verwijzen over en weer naar elkaar. En medewerkers kunnen burgers niet goed helpen’, schrijft de ombudsman. ‘Bewoners vragen zich af: ‘Kan het de staat niet schelen dat wij dit risico lopen?’’

Hij maakt een vergelijking met de reactie van de overheid op de coronacrisis, toen zij wel ‘snel en voortvarend’ kon handelen. In het door aardbevingen getroffen gebied wachten duizenden inwoners nog op herstel van de schade aan hun woningen.

‘Waarom zien beslissers de schade en onveiligheid in Groningen en omgeving niet als een crisis?’ vraagt de ombudsman zich af. In de nieuwe publicatie pleit hij ervoor dit wel te doen. Bovendien zou er een minister of staatssecretaris moeten komen, speciaal voor het oplossen van de problemen in de gaswinningsprovincie, voegt Van Zutphen toe in Trouw.

Bewoners hebben nog altijd ‘het gevoel dat ze niet serieus worden genomen’, schrijft de ombudsman. ‘Hun leven staat op pauze, met allerlei gevolgen. Denk aan gevoelens van machteloosheid en boosheid. Aan psychische en fysieke klachten. Aan onmacht en het gebrek aan toekomstperspectief. En aan een alsmaar toenemend wantrouwen in de overheid.’

Op dit moment ligt de regie ‘ten onrechte bij de burgers’, zo staat in de publicatie. Die zien zich echter geconfronteerd met een wirwar aan regelingen en aanspreekpunten: ‘Er is niet één loket dat samen met de bewoner de regie neemt. Sterker nog: de regie is uitbesteed aan de bewoner zelf.’ Nieuw ontwikkelde compensatieregelingen zijn niet goed op elkaar afgestemd, de doorlooptijd is lang. ‘Schade vergoed krijgen duurt maanden. En tegen die tijd begint het verhaal soms opnieuw, omdat er nieuwe schade bij is gekomen.’

Dat moet anders, stelt de ombudsman. Zo zou de overheid regelingen proactief aan bewoners moeten aanbieden, en de schade ruimhartig vergoeden, met dezelfde snelheid als de coronacompensaties. Ook moet er één loket komen, zodat bewoners niet naar vele verschillende plekken hoeven.

Hij wijst ook op een ander groot probleem: het gebrek aan vertrouwen tussen overheid en burgers. ‘Overheden verschuilen zich achter procedures en berekeningen. De relatie met burgers lijkt minder belangrijk te zijn. De overheid lijkt de burger zelfs te wantrouwen. En andersom.’

Belangrijk daarbij is dat het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) in mei dit jaar besloot de bewijslast voor sommige gedupeerden in randgebieden van het gaswinningsgebied bij hen te leggen. Dat betekent in de praktijk dat ‘de meeste aanvragen voor schadevergoeding worden afgewezen’. ‘Voor bewoners lijkt het alsof de regels tijdens het spel worden gewijzigd.’

De overheid moet inwoners niet ‘alleen laten in het woud van regelingen’, en de schade zou ‘ruimhartig’ vergoed moeten worden, adviseert de ombudsman. Die wil de bevindingen van het nieuwe onderzoek ook graag met de inwoners van Groningen bespreken. Ook wil hij eind november in gesprek met de IMG, de Nationaal Coördinator Groningen, de vijf aardbevingsgemeenten en het Rijk. In 2022 volgt een verslag van deze bijeenkomsten.

Bekijk onze meest bekeken nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: