Verdachten White Lives Matter ‘bang dat ras uitsterft’: staan terecht voor belediging en mishandeling

John A. (24, uit Zwijndrecht) is ‘bang dat zijn ras uitsterft'. ,,Blanke mensen zullen een minderheid worden. Dat is een feit’’, zegt hij maandag in de rechtbank van Breda. En daarom ging John, samen met twee anderen, op een zondag in oktober 2021 naar Breda om stickers op lantaarnpalen te plakken. Op de stickers die ze bij zich hadden stonden teksten als ‘Stop White Replacement’ (Stop Witte Vervanging) en ‘Nationaal Socialisme, we zijn terug’, een verwijzing naar het gedachtegoed van de nazipartij van Adolf Hitler.

Na een middagje stickers plakken liep het uit de hand. Een donkergekleurd stel dat de stickers zag, trok ze van een lantaarnpaal en sprak de mannen aan. Daarop scholden de stickerplakkers ze uit met ‘kankerneger’ en deelden een klap uit.

De drie mannen stonden maandag voor de rechter voor belediging en mishandeling. Het is een relatief kleine zaak die normaal gesproken ongemerkt voorbij was gegaan. Maar dat veranderde op 1 januari van dit jaar. Toen verschenen er tijdens de jaarwisseling racistische teksten op de Rotterdamse Erasmusbrug, geprojecteerd via laserstralen en een beamer. ’Een vrolijk blank 2023', stond er onder meer. Het aftelmoment werd live uitgezonden op tv. De groep White Lives Matter claimde de verantwoordelijkheid. In de weken erna werden er op nog meer gebouwen racistische en discriminerende teksten geprojecteerd: het Anne Frank Huis in Amsterdam, het stadhuis in Alkmaar en (tijdens carnaval) het stadhuis in Eindhoven.

In februari pakte de politie twee mannen op die bij meerdere van die projecties betrokken zouden zijn. Het zijn twee van de drie mannen die maandag in Breda terechtstaan: John A. en Daniel S. (34, uit Landgraaf). Zij lijken niet alleen de kern te vormen van de Nederlandse tak van de internationale White Lives Matter-beweging, maar uit de rechtszaak in Breda blijkt ook dat ze er al jarenlang bij betrokken zijn.

John A. wil weinig over zichzelf kwijt in de rechtbank. A. wil ook niet ingaan op de vraag van de rechtbank of hij het woord ‘kankerneger’ beledigend vindt. ,,Weet u waar het nationaal socialisme voor staat? Weet u van de jodenvervolging? Of gelooft u daar niet in?”, vraagt de rechtbank. A. wil er geen antwoord op geven. Hij zegt ‘alleen maar informatie te willen verspreiden’ en ‘vreedzaam activisme te bedrijven'. Hij lijkt zenuwachtig en raakt snel de draad kwijt in zijn antwoorden.

Verdachte Daniel S. is niet aanwezig in de rechtbank. Hij kon geen vrij krijgen van zijn werk, stelt zijn advocaat. Uit documenten blijkt dat ook hij weinig spraakzaam is. Hij heeft nog amper verklaard in het onderzoek naar de projecties op de Erasmusbrug en weigert mee te werken aan een psychologisch onderzoek omdat hij vindt dat er sprake is van ‘een politiek onderzoek’. De Limburger zou kampen met een vorm van autisme. Hij is in 2014 en 2019 veroordeeld voor geweldsdelicten. Toen deze site hem eerder dit jaar benaderde via chatdienst Telegram en vroeg naar de teksten op de Erasmusbrug, wilde hij daar niet op ingaan. Als antwoord stuurde hij een scheldkanonnade en tientallen pornografische afbeeldingen van zwarte mannen.

In de rechtbank maandag kwamen de projecties in Rotterdam en andere steden nog niet aan de orde. Maar de voorliggende vraag was deels dezelfde: welke teksten zijn beledigend? De mannen hadden in Breda een tas vol stickers bij zich. Maar de teksten daarop zijn niet allemaal strafbaar, vindt het Openbaar Ministerie. White Lives Matter mag bijvoorbeeld. John A. krijgt zelfs een in beslag genomen spandoek met die tekst terug. ,,Smakeloos, maar niet strafbaar", aldus het OM.

De stickers met ‘Stop White Replacement’ en die over het nationaal socialisme zijn wel beledigend en discriminerend, stelt justitie. ,,Die verwijzen direct naar de rassenleer, die stelt dat bepaalde rassen superieur zijn aan anderen.” Ook spreekt uit de teksten ‘volslagen minachting voor andere mensen’. ,,Deze acties hebben niets te maken met vrijheid van meningsuiting. Het draagt bij aan polarisatie.”

De advocaten van John A. en Daniel S. zien geen beledigende teksten. ,,Deze uitlatingen zijn gedaan in het maatschappelijk debat en niet onnodig grievend. Er wordt alleen gesteld dat levens van witte mensen niet mogen worden vervangen. Dat denkbeeld mogen mensen aanhangen en uiten’’, stelt advocaat Bal van John A. Daniel S. wil, volgens zijn advocaat ‘een boodschap uitdragen’: ,,Actievoeren zonder geweld.”

Het is een ander beeld dan dat wat tot op de dag van vandaag opduikt in de verschillende Telegram-groepen van White Lives Matter. Daarin gaat het over ‘een nieuwe hiërarchie die zich in de witte klasse vormt'. ,,Het is je taak om wakker te zijn tijdens deze apocalyps. Pro-wit zijn geeft je de kans een held te worden.” Waarna een verwijzing volgt naar de zogenoemde ‘14 woorden’. Die woorden (‘We moeten het bestaan van ons volk en de toekomst van witte kinderen verzekeren’) werden in de vorige eeuw gebruikt door een Amerikaanse, witte separatistische, terroristische groepering.

Daniel S. schreef op Telegram een kruisboog in huis te hebben als verdediging als mensen hem komen opzoeken. Bij huiszoekingen bij S. en John A. trof de politie inderdaad een kruisboog aan, ook werden er 3D-geprinte wapenenonderdelen gevonden.

Het OM eist maandag werkstraffen van 50, 70 en 120 uur tegen de drie mannen voor belediging en mishandeling. Daniel S. zou ook nog één dag de cel in moeten. De uitspraak is op 31 maart.

Wanneer de zaak over de projecties op de Erasmusbrug en andere gebouwen gaat spelen, is nog onbekend.

Bekijk beelden van racistische leuzen op de Erasmusbrug:

In de podcast De Zaak X krijg je een uniek inkijkje in rechtszaken. Luister hieronder de nieuwste afleveringen! Geen aflevering missen? Abonneer je dan via Spotify of Apple Podcast!