De Duitse militaire begraafplaats op het Hoge Singelbolwerk speelt een belangrijke rol in de eerste podcast over de Stadswallen van Zaltbommel. © Collectie Stadskasteel Zaltbommel

Podcast als tijdreis op de Stadswallen; gesneuvelde Duitsers op de platte kar van visboer Jaap

ZALTBOMMEL/BRUCHEM - Mooie verhalen? Die zijn er voor bijna elke stap die je op de Stadswallen in Zaltbommel zet. Een serie podcasts gaat het mogelijk maken om die te beluisteren tijdens een wandeling. Aflevering 1 is er en die smaakt naar meer..

Bertjan Kers 11-11-20, 19:45 Laatste update: 20:52 Bron: BD

Of Gerrit Verkuil zich op zijn 16de had kunnen voorstellen dat hij ooit in een podcast zou optreden. Zeer zeker niet. Wat de 91-jarige inwoner van Kerkdriel op die leeftijd in Bruchem en Zaltbommel meemaakte, is het onderwerp geworden van de allereerste podcast over de Stadswallen van Zaltbommel.

Hoofdrol voor Hoge Singelbolwerk

Verhalenverteller Eric Borrias interviewde Verkuil, die opgroeide in Bruchem, over de laatste fase van de oorlog in het kader van 75 jaar bevrijding. Dat leverde een mooi gesprek en een beeldend verhaal op, aangekleed met geluidseffecten. En met een hoofdrol voor het Hoge Singelbolwerk, gelegen op iets meer dan 150 meter achter het fontein-monument aan de Bossche Poort.

Dat bolwerk, was in de oorlog de plek waar de bezetter de gesneuvelde militairen begroef. De dodenlijst van het zogenoemde Heldenfriedhof telde na de bevrijding 71 namen.

Rustig tikt op de achtergrond een klok als Gerrit Verkuil jeugdherinneringen ophaalt uit de tijd dat de nazi’s heer en meester waren in de Bommelerwaard. Over de drukte in de Bruchemse boerderij, vanwege de 23 evacués die de familie onderdak bood. En dan waren er ook nog de ingekwartierde soldaten. ,,Sommigen sliepen in het kippenhok.” Verkuil en Borrias zetten de soldaten niet neer als de clichématige, naamloze vechtmachines. Ze krijgen een naam. Zo maken ze van Günter uit Beieren, die niets liever doet dan zijn handen uit de mouwen steken op de boerderij, ineens een mens in plaats van een uniform.

Evacuatie met koeien en al

Verkuil vertelt over de evacuatie naar Zaltbommel in januari ‘45 en hoe de koeien meegingen. Die konden wel staan in de stadsboerderij van de familie Van Den Berg. Die had zelf in september ‘44, op Dolle Dinsdag, met familie en vee de stad moeten verlaten.

Op het Hoge Singelbolwerk hadden de Duitsers al eerder in de oorlog een begraafplaats ingericht. Roland Gieles, conservator van Museum Stadskasteel Zaltbommel, legt in de podcast uit dat gesneuvelden op last van Hitler niet terug naar Duitsland mochten komen. Ze moesten lokaal een waardig graf krijgen. Tot april 1945 lagen er op de Stadswallen enkele tientallen soldaten begraven. De slag om Hedel moest nog beginnen.

Platte kar vol gesneuvelden

De platte kar van Jaap de visboer die vol gesneuvelden uit Hedel naar Zaltbommel kwam, staat Verkuil in het geheugen gegrift. ,,Afgedekt met een zeil. Er steken laarzen onder uit en her en der een arm.” Het zijn deze doden die het totaal aantal graven op 71 brengen. Drie jaar na de oorlog verdwijnt de begraafplaats, als de lichamen worden herbegraven op de immense Duitse militaire begraafplaats in het Limburgse Ysselsteyn.

De gemeente Zaltbommel heeft op Youtube een teaser geplaatst over de eerste podcast over de Stadswallen