Het narrengetal als gekkengetal: een zoektocht met elf verklaringen
Voor liefhebbers van carnaval heeft het getal 11 een bijzondere betekenis en is de datum van 11-11 een speciale dag. 11 is het gekkengetal, maar waarom toch? Carnavalogen zoals de Limburgse doctorandus Theo Fransen hebben zich over het getal gebogen en komen tot de volgende conclusie: Voor de betekenis van 11 als carnavalesk narrengetal zijn er wel elf mogelijke verklaringen te vinden. We zetten ze op een rijtje.
Delen per e-mail
1. 40 dagen voor winterwende
Veertig is een heilig kerkelijk getal. De datum 11-11 is veertig dagen voor de winterwende, de kortste dag van het jaar en het begin van de donkere periode voor Kerstmis. Daarom zou het getal 11 belangrijk zijn geworden. De periode tussen Aswoensdag en Pasen wordt de veertigdaagse genoemd, de vastenperiode. Hemelvaartsdag is de 40e Paasdag.
2. Feestdag St. Martinus
Op 11-11 wordt de feestdag van St. Martinus gevierd. Hij overleed een paar dagen eerder, maar werd op 11 november begraven. Het sint-maartensfeest wordt van oorsprong gevierd met vreugdevuren en een lampionnenoptocht. Speciale sint-maartensliedjes worden aan de deur gezongen, in ruil voor snoep of fruit. Dit is een verwijzing naar de vroegere bedelfeesten die nodig waren om de moeilijke wintermaanden door te komen.
3. De gek in een boog
Als vroeger een boog in een muur gebouwd werd, dan gebruikte men daar elf blokken voor. Vijf aan weerskanten. De elfde, die de pilaren bovenin met elkaar verbond, werd 'de gek' genoemd.
4. Werk is klaar
Op 11-11 werd het werk op het land geacht klaar te zijn, wat reden was voor een feestje. De schuren waren gevuld en de pacht kon worden betaald. Dit was meteen het einde van de periode waarin huisslacht was toegestaan. Als de oogst minder was, dan werd er gedronken van verdriet en ergernis. Hoe dan ook: de herbergen puilden uit.
5. De zonde
11 een gek getal omdat het tussen de 10 en 12 zit. Die twee zijn voor de kerk getallen met status, denk daarbij vooral aan de tien geboden en de twaalf apostelen. Maar ook aan de cijfers op de klok en het gegeven dat we twaalf maanden hebben. Elf gold daarbij als een teken van zonde. Het overschrijdt de 10 geboden, zoals 13 het ongeluksgetal is als overschrijding van 12. Toen de klok nog maar één wijzer had, stond deze op schilderijen vaak afgebeeld op 11, als teken dat het de hoogste tijd is om het leven te beteren.
6. Elfen en alfen
Het cijfer klinkt in het Nederlands en de andere Germaanse talen hetzelfde als elf en alf, dat zouden watergeesten, kabouters, aardmannetjes of iets dergelijks zijn. Waarschijnlijk verwijzen zij naar de nog niet verloste zielen van voorouders die in het vagevuur verblijven. Zij zouden zich in groepen onder het aardoppervlak ophouden en als het ware een leger vormen met een koning aan het hoofd: de Harlekijn. Deze wilde, duivelse booswicht Hellequin zou 's nachts met een groep demonen te paard door de lucht rijden. Tijdens de lentefeesten (de oorsprong van carnaval) probeerde men daar contact mee te leggen.
7. Alaaf
De taalkundige structuur van het woord elf vertoont een overeenkomst met de carnavalsgroet alaaf. Ook voor deze groet zijn meerdere verklaringen mogelijk. Een daarvan is de verwijzing naar all ave: allemaal gegroet. Een andere is alaaf als de afgeleide van de Duitse groet helau, waarbij de h niet wordt uitgesproken en de f en u makkelijk in elkaar overgaan. Alaaf betekent in het Jiddisch overigens eerste. Alaaf Keulen is zoveel als er gaat niets boven Keulen.
8. Raad van elf
Met carnaval komt het getal 11 niet alleen terug op de elfde van de elfde, maar ook in de raad van elf. Deze vindt mogelijk haar oorsprong bij het overlijden van hertog Antoine van Bourgondië tijdens de Slag bij Azincourt in 1415. Zijn oudste zoon was te jong om hem op te volgen als hertog van Brabant en hij kwam onder regentschap van afgevaardigden van een 'raad van elf' bestaande uit afgevaardigden van de grote steden en abdijen.
9. Egalité, Liberté, Fraternité
Spelen met de letters e, l en f levert aardige gedachten op. Zo is het te gebruiken als afkorting van het devies van de Franse revolutie: Egalité, Liberté, Fraternité, al gebruiken de Fransen een andere volgorde. Het is een meer ludieke verklaring.
10. Helft van de helft
Demonen, geesten en goden spelen een rol in de oorsprong van carnaval, waar deze met vuur en lawaai werden aangespoord om een einde te maken aan de winter. Het begin van de lente werd uitgebreid gevierd en uit dit feest is carnaval voortgekomen. Op 11-11 zouden de onvolgroeide dwazen nog maar de helft van de helft (dus een kwart) zo groot zijn, waardoor ze makkelijker verjaagd konden worden.
11. Elf letters
Carnavalsvierders geven het getal 11 een belangrijke status. Vergaderingen beginnen om 20.11 uur, de prins wordt bekendgemaakt om 23.11 uur. In Roosendaal bestaat het motto uit elf tekens en in Prinsenbeek werd in de plaatsnaam met carnaval Boemeldonck de c toegevoegd om aan 11 letters te komen. Is het dan toeval dat het woord gekkengetal ook uit elf letters bestaat?
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Sem uit 's Gravenmoer weer ronde verder in The Voice of Holland
‘S-GRAVENMOER - De jonge zanger Sem Rozendaal uit ‘s Gravenmoer is weer een stapje dichterbij eindwinst van dit seizoen van The Voice. Het 17-jarige talent overleefde vrijdagavond de eerste liveshow en behoort nu tot de laatste zeven kandidaten. -
PREMIUM
Nieuwsoverzicht | Deel Brabantse ouderen moet wachten op vaccin - Blunder bij versturen stempassen
Veel Brabantse ouderen moeten lang wachten op een coronavaccin, omdat de vraag groter is dan het aanbod bij de GGD Hart voor Brabant. Een huisarts die ook werkzaam is in Deurne weigert mensen een vaccin te geven die geen verklaring tekenen. Maar er was ook niet-corona-gerelateerd nieuws vandaag bijvoorbeeld over de grootste heroïnesmokkel die ooit is ontdekt in Nederland en over DAF die een miljoenenorder binnenhaalt. Lees alles in het Brabantse nieuwsoverzicht. -
Onderscheiding Hertog Jan voor Chris van Koppen
TILBURG - Bij zijn afscheid als directeur-bestuurder van Kunstloc Brabant in Tilburg ontving Chris van Koppen donderdagmiddag de provinciale onderscheiding Hertog Jan. -
PREMIUM
De fabriek van de toekomst staat al in Brabant
RIJEN - De fabriek van de toekomst bestaat al, in Rijen. Hier worden op een lopende band smartphones in elkaar gezet. Robots rijden af en aan. Bijzonder? Ja, want er komt geen mens aan te pas. Machines en robots praten met elkaar via een supersnelle, draadloze 5G-verbinding. Dit project, waarbij bedrijven en onderwijs elkaar gevonden hebben, is uniek voor Nederland. -
PREMIUM
Opvallend veel meldingen van bijwerkingen coronavaccins, vooral door vrouwen
DOESBURG/DEN BOSCH - Opvallend vaak wordt er momenteel melding gedaan van een bijwerking van het coronavaccin. En vrouwen doen dat zeven keer vaker dan mannen.
-
PREMIUMVIDEO
Terug van een zakenreis bleek Joost de eerste met het virus: ‘Gevoel dat iedereen ons in de gaten hield’
TILBURG/LOON OP ZAND - Joost Boons (57), Sabine Wittens (36) en Jean-Luc Murk (45). De patiënt, de arts en de microbioloog. Zij waren erbij, die eerste dag van hét virus in Nederland, vandaag precies een jaar geleden. ,,Dit is zo weer voorbij jongens.” -
PREMIUM
Doorstaat Indoor Brabant ook een tweede tik van een virus? ‘Absoluut, voor 100 procent’
DEN BOSCH - Ja, ook in 2022 - of misschien later dit jaar - is er een editie van Indoor Brabant. Dat is de stellige overtuiging van directeur Marcel Hunze. ,,Absoluut, voor 100 procent”, heeft hij geen spoortje twijfel over het voorbestaan van het internationale paardensportevenement. -
PREMIUM
Brabantse huisartsen hebben vaccins over; ook kwetsbare jeugd nu al aan de beurt
De huisartsen in Brabant zijn zo goed als klaar. Twee weken lang is er geprikt met het AstraZeneca vaccin en er is genoeg voor iedereen. Plus meer. ‘Ook die twintiger met longproblemen konden we helpen’. Maar waar staan we nu dan? Waarom wacht je 70-jarige vader nog op een oproep terwijl je 62-jarige tante nu al wel is ingeënt?
0 reacties