Na maanden van praten, onderzoeken en overleggen, viel zaterdagnacht de beslissing over een omvangrijk maatregelenpakket dat de Brabantse veehouderij versneld moet omvormen.

De sector moet om zodat er weer draagvlak komt onder de Brabanders. Ook de natuur moet ontzien worden. Een historisch besluit: niet eerder kreeg de Brabantse veehouderij te maken met zo'n grote verplichte koerswijziging.

Lees hier het volledige verslag van het marathondebat in provinciehuis terug

Boeren met oude stallen moeten deze al in 2022 op orde hebben om zo de uitstoot van ammoniak drastisch terug te dringen. En in zes veedichte gebieden, waaronder de Kempen, de Peel en Noordoost-Brabant, mogen boeren alleen nog uitbreiden als ze in de buurt oude stallen slopen. Biologische boeren kunnen wel opgelucht adem halen. Zij worden ontzien en hoeven hun stallen niet aan te passen.

Een oproep van D66 om de groei van het aantal geitenboerderijen te stoppen, kreeg brede steun. ‘Er moet eerst aanvullend onderzoek komen naar de effecten voor omwonenden in de buurt van geitenbedrijven.’ Dat betekent dat bestaande geitenboeren mogen blijven, maar dat er geen ruimte meer is voor nieuwe initiatieven.

ZLTO-voorman Hans Huijbers reageert teleurgesteld op het besluit. „Wij staan als sector achter het pad van verduurzaming, maar met deze stapeling van maatregelen heb je alleen verliezers. Buren, boeren, dieren en de natuur. Boeren die in de knel komen weten niet waar ze aan toe zijn. Ze moeten nog maanden wachten op een antwoord. Kijk naar de geitenboeren. Een stop op de groei zet de rem op verbeteringen in die sector. Dom, dom, dom.”

De Brabantse veehouderijplannen stuiten op veel verzet bij de boeren. Ruim dertig insprekers probeerden in een laatste vaak emotionele poging Provinciale Staten te weerhouden akkoord te gaan met de voorstellen. Met name jonge boeren zien met de plannen hun toekomst verdampen. Oudere boeren hun pensioen. Honderden bedrijven zullen de eindstreep niet halen. De insprekers werden gesteund door ruim zeshonderd medestanders die zich in en buiten het provinciehuis verzameld hadden. Er was ook steun van bezorgde burgers en natuurverenigingen. Zij reageren opgelucht op deze eerste stap.

Alles weten over de veehouderij in Brabant? Lees alles terug in ons dossier

Maar de provincie is er nog niet. Hoe die stap er precies uit moet gaan zien is nog helemaal niet duidelijk. Zo is het vangnet voor boeren die op zoek moeten naar extra investeringsmogelijkheden nog niet geknoopt. Ook boeren die door de maatregelen versneld moeten stoppen, zitten voorlopig nog in onzekerheid. 

Pas bij de begrotingsbehandelingen later dit jaar wordt duidelijk hoe dit flankerend beleid vorm moet krijgen. Vast staat wel dat er een pot moet komen met daarin zeker 30 miljoen euro provinciegeld. Ook andere partijen als banken, slachterijen en voederproducenten moeten een duit in het zakje doen. Het is echter de vraag of ze dat ook doen.

Vooral de verplichting om verouderde stallen al in 2022 verbouwd te hebben, in plaats van 2028, leidt tot veel protest. Van der Meijden probeert een vergelijking: ,,Het is als tegen een huiseigenaar zeggen: ‘Jouw huis is niet goed, je moet het binnen vijf jaar verbouwen’. En als dat financieel niet lukt is die huiseigenaar zijn baan kwijt.” Van der Meijden benadrukt wat veel boeren haar nog na zullen zeggen: ,,Wij staan wel open voor verandering. Wij zijn ook mensen met een gezin, vrienden en familie. Wij willen ook een leuk en gezond leven.” Maar het moet allemaal wel realistisch. CDA probeerde nog een voorstel om de termijn te verleggen naar 2024, maar ook hierop kregen zij geen gehoor.

De sfeer lijkt zowaar wat vurig te worden als er wat gescandeerd wordt. ‘Boeren!’ , gevolgd door het ‘megastallen weg ermee’ van de Partij voor de Dieren. Maar uiteindelijk gedragen beide kampen zich keurig. Esther Ouwehand van de PvdD klimt zelfs op een zeepkist om te betogen dat de belangen helemaal tegengesteld zijn. De partij vindt de plannen van het provinciebestuur óók niet oké. Maar in discussies blijkt later dat argumentatie wel erg ver uiteen kan lopen.

ZIE OOK: 'Waar zijn ze mee bezig? Dit is puur boertje pesten!'

Een varkenshouder en een melkveehouder uit Heeswijk-Dinther besluiten de discussie met PvdD-mensen aan te gaan. Inhoudelijk gaan ze diep. Er wordt gediscussieerd over het percentage soja in het veevoer en het aantal biggetjes dat een zeug normaliter zou werpen. Daarna volgt een gesprek over antibioticagebruik en ontstoken ogen. Het punt, vinden de veehouders, is dat mensen vaak geen weet hebben van hoe het er op hun bedrijven echt aan toe gaat. Ze hebben soms iets op tv gezien dat niet representatief is voor de sector. Ja, ook de media krijgen er deze ochtend van langs.

Maar de sfeer blijft beschaafd en het wordt allengs rustiger als de discussie van start gaat met 36 insprekers die ieder anderhalve minuut krijgen om hun punt te maken. Mensen volgen het debat via schermen in een zaal van het provinciekantoor én buiten. Vooral in de zaal lijkt het een beetje of er een spannende voetbalwedstrijd gekeken wordt. Compleet met gejoel en applaus.