Apenpokken in Duitsland,België en Frankrijk, ‘Grote kans dat zeldzame virus ook naar Nederland komt’

Minister Ernst Kuipers (Volksgezondheid) denkt dat de kans groot is dat het virus ook naar Nederland komt. Het RIVM bekijkt volgens de minister hoe ernstig het virus is en of er ingegrepen moet worden. Kuipers heeft nu niet de indruk dat het ernstige gezondheidsproblemen oplevert, maar het zou kunnen dat het RIVM vaccinatie adviseert.Kuipers vindt het ‘verstandig’ om de ontwikkelingen rond het apenpokkenvirus goed in de gaten te houden. Bekeken moet worden hoe ernstig het virus is en of er ingegrepen moet worden, ‘maar het is echt aan het RIVM om daar verstandige uitspraken over te doen’. De minister zegt vooralsnog niet de indruk te hebben dat het virus ernstige gezondheidsproblemen oplevert, maar wil daar graag meer over weten van het RIVM. Het zou volgens hem ook kunnen dat het instituut voorstelt om te gaan vaccineren. ,,Tot nu toe heb ik dat verzoek of voorstel niet gekregen. Ik wacht hun adviezen af”, aldus Kuipers. 

Wel benadrukt hij dat het virus ‘echt anders dan corona’ is, ‘zowel in aantallen als in verspreiding’. Apenpokken kunnen leiden tot griepsymptomen en huiduitslag. Het virus waart normaal gesproken vooral rond in Centraal- en West-Afrika. Daar zou het zich tijdens de coronapandemie in meerdere landen hebben verspreid.

De eerste besmetting met het apenpokkenvirus is vastgesteld in Duitsland, werd vanmiddag duidelijk. Het Duitse Instituut voor Microbiologie heeft het virus gedetecteerd bij iemand uit München. De patiënt had last van plekken op de huid die de ziekte kenmerken.

Bij een 29-jarige man in de regio Parijs is het virus vastgesteld, meldden de Franse gezondheidsautoriteiten vanochtend. De man heeft niet gereisd naar landen waar het virus circuleert. Hij is er niet ernstig aan toe en verblijft in isolatie in zijn woning.

Vanochtend liet de Belgische viroloog Marc Van Ranst van de KU Leuven al weten dat in België een tweede patiënt is ontdekt. ,,Een tweede geval van het apenpokkenvirus werd vannacht gediagnosticeerd op ons labo in Leuven in een staal van een man uit Vlaams-Brabant.” Volgens Van Ranst is de tweede patiënt niet ernstig ziek. Zijn besmetting kwam aan het licht doordat hij de kenmerkende blaasjes en bobbeltjes op zijn handen had. 

,,Mensen die bij zichzelf letsels zoals op deze foto herkennen, kunnen best contact opnemen met hun arts”, adviseert de viroloog.

Gisteravond maakte Isabel Brosius van het Outbreak Research Team bekend dat er een eerste geval was ontdekt in het land. ,,Het gaat om iemand die zich bij ons in Antwerpen heeft gemeld met klachten”, zei ze in het programma Laat. ,,Er zijn monsters genomen. Die zijn naar het lab in Nederland gestuurd en vanavond kregen we de bevestiging dat het gaat om het apenpokkenvirus.” De patiënt moet in quarantaine. Volgens Brosius is de patiënt niet heel ziek. 

Eerder deze maand dook het virus al op in het Verenigd Koninkrijk, Spanje, Portugal, Italië, Zweden, Canada en de Verenigde Staten. Brosius noemt het vrij uitzonderlijk dat het virus tegelijk in meerdere westerse landen opduikt. Afrikaanse specialisten laten aan persbureau AP weten dat ze verbaasd zijn over de snellere verspreiding dan normaal. ,,Ik ben verbijsterd. Elke dag als ik wakker word zijn er weer besmettingen in nieuwe landen bijgekomen”, zegt viroloog Oyewale Tomori, voormalig hoofd van Nigerian Academy of Science en lid van verschillende raden van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO. ,,Zulke verspreiding hebben we in West-Afrika nooit gezien, dus er is misschien iets nieuws aan de hand in het westen.”

Bij het apenpokkenvirus zijn de eerste symptomen vaak koorts, hoofdpijn, spierpijn, gezwollen lymfeklieren, rillingen en vermoeidheid. Ook kan men huiduitslag krijgen die zich vanuit het gezicht of vanuit de anus verspreidt over de rest van het lichaam. Van apenpokken, of monkeypox, werd gedacht dat het zich niet snel van mens op mens kan verspreiden. Inmiddels lijkt het toch vaker te gebeuren. 

De meeste mensen genezen na enkele weken. In uitzonderlijke gevallen worden patiënten ernstig ziek. Volgens Brosius is het apenpokkenvirus op basis van de huidige gegevens beperkt overdraagbaar. ,,Dat wil zeggen dat er echt wel nauw lichaamscontact voor nodig is.”

Het Belgische Agentschap Zorg en Gezondheid zegt dat waakzaamheid geboden is. Een woordvoerder herhaalt dat besmettingen zich vooral bij nauw contact voordoen. ,,Dus we maken ons nog niet meteen zorgen voor de hele bevolking.” Volgens de zegsman zal er contactonderzoek bij de besmette persoon worden uitgevoerd. 

Het apenpokkenvirus is in Nederland vooralsnog niet vastgesteld, laat het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) weten. Vanochtend is er een zogeheten responsteam bij elkaar, dat kijkt naar de beschikbare informatie en de laatste stand van zaken doorneemt.

Het virus komt van nature voor onder dieren, maar kan zich ook van mens naar mens verspreiden bij huid-op-huidcontact. Bij een deel van de huidige gevallen in Europa gaat het mogelijk om mannen die besmet zijn geraakt doordat ze seks hadden met andere mannen. De diverse clusters van besmettingen houden voor zover bekend geen verband met elkaar en niet alle besmette mensen zijn in Afrika geweest.

Het virus heeft twee varianten. Aan de West-Afrikaanse versie, die in Groot-Brittannië is vastgesteld, sterft gemiddeld ongeveer 1 tot 3,6 procent van de besmette mensen. Bij de Midden-Afrikaanse variant kan tot 10 procent van de dragers overlijden, maar dat percentage daalt als patiënten een goede behandeling krijgen.

Het pokkenvaccin beschermt ook tegen apenpokken, maar dat vaccin wordt in Nederland niet meer toegediend omdat de pokken door vaccinatie vrijwel helemaal verdwenen zijn. Daardoor lopen vooral mensen die jonger dan 45 zijn risico het apenpokkenvirus op te lopen.

Viroloog Marion Koopmans zei donderdag dat de uitbraak van apenpokken zorgwekkend begint te worden. Meestal gaat het om een ingevoerde besmetting en stopt de verspreiding vrij snel. Nu zijn in meerdere landen nieuwe gevallen opgedoken en dat is volgens Koopmans erg ongebruikelijk.

Bekijk viroloog Ab Osterhaus over het apenpokkenvirus: