Belgische topviroloog Van Ranst hoopvol over omikron: ‘Dit komt meer in de buurt van griep’

Europa zit nog niet op de top van de huidige coronagolf, het aantal besmettingen gaat de komende weken nog fors stijgen. Maar de Belgische topviroloog Marc Van Ranst is hoopgevend en zegt dat we met de omikronvariant de richting uitgaan van iets ‘wat in de buurt komt van griep’. ,,Het is een situatie die we kennen.”

Stijn Defoirdt & Sebastiaan Quekel 12-01-22, 19:30

De besmettelijker omikronvariant van het coronavirus gaat momenteel hard rond. Vorige week kreeg volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) een recordaantal van 201.536 mensen te horen dat ze besmet waren. Welk effect die hoge aantallen gaan hebben in de ziekenhuizen is ook volgens het Landelijke Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS) nog niet duidelijk. Het coördinatiecentrum zegt wel te verwachten dat de instroom van nieuwe coronapatiënten in de ziekenhuizen deze maand weer toeneemt.

Minder ziekmakend

Volgens viroloog Van Ranst, een van de belangrijkste adviseurs van de Belgische regering, moeten we ons in elk geval niet blindstaren op het aantal besmettingen. ,,We moeten meer kijken naar wat er in de ziekenhuizen gebeurt”, zegt hij tegen het Vlaamse dagblad Het Laatste Nieuws. ,,Daar zien we dat het aantal nieuwe opnames heel duidelijk oploopt, maar dat er ook veel patiënten zijn die mét Covid-19 en niet dóór Covid-19 opgenomen worden. Op de intensive care liggen nog patiënten met de deltavariant, maar nieuwe opnames zijn er relatief weinig.”

Er liggen momenteel 450 mensen in het ziekenhuis in België, vorige week waren dat er nog 500 en dat aantal blijft dalen. ,,Nu overlijden er 18 mensen per dag, een paar weken geleden waren dat er nog 40 per dag”, aldus Van Ranst. ,,De ziekte blijkt dus minder ernstig te zijn en dus moeten we ons daar mentaal op in gaan stellen. Dit is iets wat we kennen. Dit komt meer in de buurt van wat een griep kan geven en wat we ieder jaar zullen zien. Hét probleem is het aantal besmettingen dat leidt tot afwezigheid op het werk. Dat is een groter probleem in heel wat sectoren dan het mogelijke probleem op de intensive care.”

Niet meer tegen te houden

Zijn Nederlandse collega, de Rotterdamse topviroloog Marion Koopmans, bevestigt dat omikron minder ziekmakend is dan delta. ,,Zeker bij gevaccineerden, maar gezien de grote aantallen kan dat nog steeds tot een grote golf leiden”, waarschuwde ze gisteren in gesprek met deze site. ,,Er is veel onzekerheid in de huidige schattingen, simpelweg omdat dit virus zich zo anders gedraagt en voor de modellen bepaalde data weer opnieuw verzameld moeten worden.”

Een boosterprik is volgens Koopmans ‘echt nodig om bescherming tegen infectie te krijgen’. ,,En dat helpt weer om een golf te dempen. Je hoort nu al uitval omdat mensen ziek zijn en in thuisisolatie moeten. Dat zal toenemen. Het wordt belangrijk om naar de langere termijn te kijken, dat plan kondigde de nieuwe minister al aan. We zijn nog niet van dit virus af, er zullen meer golven komen, misschien nieuwe varianten. Dat betekent ook bedenken hoe je gaat ‘leven met Covid’.”

Arts-microbioloog Jean-Luc Murk voegt daaraan toe dat omikron nauwelijks meer is tegen te houden, ‘zelfs niet met strenge maatregelen’. ,,Daarom is het belangrijk dat veel mensen gevaccineerd zijn, in combinatie met een booster. Uiteindelijk zullen we allemaal minimaal een keer besmet worden. Het wordt de komende weken spannend voor de ziekenhuizen, we weten namelijk niet of de hoge besmettingscijfers voor veel meer opnames gaan zorgen. Vooralsnog houden we daar wel rekening mee.”

Ontwrichten

Volgens Van Ranst kan het virus onze maatschappij nog altijd ontwrichten door mensen die niet kunnen werken op kritieke plaatsen, bijvoorbeeld in ziekenhuizen. ,,Dan moet je bedden sluiten en dat kan gevaarlijk zijn. Daar zie ik het grote probleem. Je moet dus nog altijd proberen zo veel mogelijk gevallen te vermijden en te spreiden in de tijd.”

Van Ranst benadrukt ook dat griep nog altijd ‘ernstig genoeg’ is. ,,Mensen belanden daardoor soms in het ziekenhuis en er sterven ook mensen door. Griep is zeker niet iets wat we mogen onderschatten, maar het is iets wat we kennen. Dan moeten we er als maatschappij ook mee om kunnen gaan. Het zal leiden tot meer doden dan we gewend zijn. Want in de jaren die we nu tegemoet gaan, zal je griep én Covid tegelijk hebben. Dus we moeten onze gezondheidszorg daar klaar voor maken. We moeten ons mentaal voorbereiden dat we het dubbele aantal doden kunnen hebben, maar daar zullen we de hele maatschappij niet voor op stelten zetten.”

Het ontsmetten van winkelkarretjes - waar nu weer over wordt gesproken - is ondanks het stijgende aantal coronagevallen niet nodig, aldus Van Ranst. ,,We weten nu dat besmetting via oppervlakten minder vaak voorkomt dan besmetting via de lucht. Een goede luchthygiëne is belangrijker in de supermarkt. Een goede handhygiëne blijft ook wel belangrijk, maar het hoeft niet maniakaal - honderd keer per dag - zoals in het begin van de pandemie. Goede handhygiëne kan wel nog altijd wat gezondheidswinst opleveren.”

‘Twee derde minder risico op ziekenhuisopname bij omikron’

Het risico om in het ziekenhuis te belanden bij een besmetting met de omikronvariant ligt 69 procent lager dan bij de deltavariant, meldt het Noorse gezondheidsinstituut FHI.

In de eerste week van 2022 werd de omikronvariant vastgesteld bij 32 procent van de ziekenhuisopnames, vier weken eerder lag dat aandeel nog op 1,7 procent. In dezelfde tijdspanne is de variant echter dominant geworden. Omikron is nu verantwoordelijk voor 90 procent van de nieuwe coronabesmettingen in Noorwegen.

,,De omikronvariant veroorzaakt een significant lager risico op het ontwikkelen van een zwaar ziektebeeld, zeker bij gevaccineerden”, onderstreept het FHI. ,,Niet-gevaccineerden lopen een hoger risico op een zwaar ziekteverloop. Een hogere leeftijd en onderliggende aandoeningen verhogen dat risico nog meer.”