Explosies bij gasleidingen Nord Stream: steeds meer aanwijzingen voor sabotage

De twee grote pijpleidingen uit Rusland naar Noord-Europa worden niet gebruikt. De Nord Stream 1 is stilgelegd nadat Rusland de gastoevoer eind augustus stopte. Dat gebeurde onder het mom van onderhoudswerkzaamheden, maar de gaskraan is niet meer geopend. De Nord Stream 2 is aangelegd en was bijna klaar voor gebruik toen de oorlog in Oekraïne uitbrak. Door de politieke spanningen is de leiding nooit in gebruik genomen. In beide leidingen zat wel gas, ook al stroomde het niet meer door.

In één dag tijd zijn ter hoogte van het Deense eiland Bornholm in beide gasleidingen lekkages ontdekt, nadat de druk in de pijp plotseling daalde van 105 naar 7 bar. Eerst in Nord Stream 2, en snel daarna ook in de eerste pijpleiding. De Deense luchtmacht zag vervolgens bubbels omhoog komen uit de Oostzee. In totaal zijn er drie lekkages gevonden op enige afstand van elkaar. De exploitant zegt dat het gaat om ‘ongekende schade’.

Buitengewoon klein, zeggen experts. De leidingen liggen op grote diepte in de Oostzee: 80 tot 110 meter. Voordat een gasleiding wordt aangelegd, wordt een uitgebreide risicoanalyse gemaakt. Liggen ze in een ondiepe vaargeul? Dan bestaat de kans dat een scheepsanker er bovenop landt. Op die plaatsen wordt een leiding ingegraven, met een beschermingslaag erboven. Op andere plaatsen krijgt de metalen leiding een betonnen omhulsel. Die zorgt voor stabiliteit, maar ook voor het nodige gewicht. De leiding met gas komt daardoor niet zomaar van zijn plek, ook niet bij hevige stromingen.

Dat onderzoeken de Deense marine en Duitse experts momenteel. Er zijn geen aanwijzingen dat de leidingen zijn meegesleept door een anker. Wel zijn door zowel Denemarken als Zweden stevige explosies gemeten in de omgeving van de leidingen. Dat gebeurde op zo'n beetje hetzelfde moment dat de lekkages in beide leidingen werden geregistreerd. Volgens een seismoloog van de universiteit van het Zweedse Uppsala was de tweede explosie vergelijkbaar met een explosie die wordt veroorzaakt door 100 kilo dynamiet. Het is dan ook niet voor niets dat de Deense premier Frederiksen sabotage niet uitsluit. Ook Rusland denkt in die richting, al zullen de Europese vingers al snel naar dat land wijzen als schuldige. Een Kremlin-woordvoerder zegt dat het land ‘erg bezorgd’ is over de lekkages. De Europese Commissie wil geen overhaaste conclusies trekken en stelt dat het te vroeg is om te speculeren.

Ook in Duitsland wordt serieus rekening gehouden met sabotage, schrijft de krant Tagesspiegel op basis van bronnen bij de overheid. Daar gaat men ervan uit dat dit het werk is van een staat. Een expert stelt de leidingen zo moeilijk bereikbaar en stevig zijn, dat het ook niet gemakkelijk is om er bewust een lek in te slaan.

De marktprijs voor gas op de Europese markt schoot dinsdag direct na het bekend worden van het nieuws met 10 procent omhoog. Niet omdat er nu minder gas komt - de leidingen lagen al stil - maar door nieuwe onzekerheid op de markt. Niet veel later ging de Europese gasprijs overigens nog verder omhoog, toen vanwege de dreiging dat Moskou mogelijk sancties oplegt aan het Oekraïense staatsgasbedrijf Naftogaz.

De scheepvaart is in een straal van tien kilometer rondom de lekkages in de beide Nord Stream-gaspijpleidingen stilgelegd. Mogelijk duurt het twee weken voor de leidingen gerepareerd zijn en er weer gevaren kan worden. Dat moet onder water gebeuren, omdat de leidingen niet flexibel genoeg zijn om boven water te halen. In die reparaties zijn bepaalde bedrijven gespecialiseerd, die samenwerken met onder meer Nord Stream. Een moeilijke klus, omdat er gelast moet worden op grote diepte, met ontvlambaar gas in de leiding. Toch hebben experts in Nederland er vertrouwen in. Daarvoor zijn speciale robots en duikapparaten ontwikkeld.

Juist deze week opent in de Oostzee een nieuwe gasleiding, medegefinancierd door de EU. Die loopt van Noorwegen naar Denemarken en Polen en moet het grootste deel van de gastoevoer voor Noord- en Oost-Europa gaan overnemen. Noorwegen heeft vanavond aangekondigd de beveiliging van haar olie- en gasinstallaties verder op te schroeven.

Bekijk onze nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: