Hooggerechtshof gelast onderzoek naar rol Bolsonaro bij bestorming overheidsgebouwen

Rechter Alexandre de Moraes van het Hooggerechtshof bepaalde dat binnen een lopend onderzoek naar de aanstichters van de bestormingen van zondag, ook de oud-president moet worden betrokken. De Moraes kwam daarmee tegemoet aan een verzoek dat aanklagers van het Braziliaanse Openbaar Ministerie (OM) eerder vrijdag hadden gedaan. ,,Publieke figuren die lafhartig blijven samenzweren tegen de democratie en een uitzonderingspositie proberen te creëren, zullen verantwoordelijk worden gehouden”, zei De Moraes in zijn toelichting.

Volgens de aanklagers is het onderzoek naar Bolsonaro, die sinds eind december in de Verenigde Staten verblijft, nodig omdat hij ervan wordt verdacht een van de ‘aanstichters en morele daders’ te zijn van de ‘ondemocratische daden die hebben geleid tot geweld en vandalisme in overheidsgebouwen in de hoofdstad, een week na het aantreden van de nieuwe president Luiz Inacio Lula da Silva’. Dat schrijft het parket-generaal volgens persbureau AFP in een persbericht.

Volgens het OM spoorde de oud-president aan ‘tot de uitvoering van een misdaad’ door een video op Facebook te plaatsen ‘waarin hij de rechtmatigheid van de presidentsverkiezingen van 2022 betwijfelde’. De video werd twee dagen na de gewelddadige bestorming van het presidentieel paleis, het parlement en het Hooggerechtshof door duizenden ‘Bolsonaristen’ gedeeld en vervolgens door Bolsonaro verwijderd, aldus de aanklager.

Het parket-generaal benadrukt dat zelfs als de video niet was verwijderd, de opname een ‘bewijslink’ zou kunnen opleveren die ‘een wereldwijd onderzoek rechtvaardigt naar de daden die Bolsonaro uitvoerde voor en na 8 januari.’

Volgens De Moraes heeft Bolsonaro zich met de video ,,in theorie crimineel en beledigend uitgelaten over de gerechtelijke instituties, in het bijzonder het Hooggerechtshof - aan wier rechters hij fraude bij de verkiezingen toerekent om een ​​mogelijke kandidaat te bevoordelen - en het Kiestribunaal, zonder enig bewijs bewerend dat de uitslag van de verkiezingen frauduleus was”.

De rechter heeft Meta, het moederbedrijf van Facebook, gevraagd de video te bewaren en aan het gerechtshof te overhandigen. Ook wil hij weten hoeveel mensen de video hebben gezien voordat die werd verwijderd. De rechter leidde eerder onderzoeken naar de verspreiding van nepnieuws tijdens de presidentsverkiezingen in 2018, die door Bolsonaro werden gewonnen, en geldt als een tegenstander van de oud-president.

De Moraes bepaalde ook dat Bolsonaro mogelijk ondervraagd zal worden in het onderzoek. De oud-president bevindt zich momenteel in Florida, waar hij enkele dagen voor de beëdiging van de nieuwe president Luiz Inácio Lula da Silva op 1 januari naartoe is gevlogen.

Ook Anderson Torres, minister van Justitie onder Bolsonaro, verblijft in Florida. Tegen hem heeft het Hooggerechtshof deze week een arrestatiebevel uitgevaardigd, omdat hij zondag in Brasília tijdens de bestorming van de overheidsgebouwen verantwoordelijk was voor de openbare veiligheid. Hij moet zich uiterlijk maandag bij de politie melden. Doet hij dat niet, dan gaan de Braziliaanse autoriteiten de Verenigde Staten om zijn uitlevering vragen, zei minister van Justitie Flavio Dino vrijdag.

Aanhangers van de rechts-populistische oud-president Jair Bolsonaro bestormden zondag het parlementsgebouw, het presidentiële paleis en het Hooggerechtshof in Brasília. Daarbij richtten ze enorm veel schade aan. De demonstranten weigeren de verkiezingsnederlaag van de uiterst rechtse Bolsonaro tegen zijn linkse rivaal Luiz Inácio Lula da Silva in oktober te accepteren. De Liberale Partij van Bolsonaro erkende de overwinning van Lula da Silva wel.

De politie arresteerde na de bestorming ruim 1500 mensen. Bijna 600 werden woensdag weer vrijgelaten. De leider van de Liberale Partij van de voormalige president zei woensdag dat partijleden die hebben deelgenomen aan de bestorming van overheidsgebouwen in de hoofdstad Brasilia per direct uit te partij zullen worden gezet.

Bolsonaro vertrok eind december, vlak voor het aflopen van zijn ambtstermijn, naar de Amerikaanse staat Florida. Daar verblijft hij een vakantiehuis nabij de stad Orlando. Meerdere Democratische politici in de VS hebben opgeroepen tot Bolsonaro’s uitlevering. Zelf zegt de oud-president dat hij van plan is voor het einde van de maand terug te keren naar Brazilië.

Een dag na de bestorming van de overheidsgebouwen in Brasilia, werd Bolsonaro in het ziekenhuis opgenomen. Hij klaagde over pijn aan zijn darmen, die mogelijk verband hield met een steekwond die hij opliep tijdens de verkiezingscampagne van 2018. Volgens de behandelende arts waren zijn klachten niet ernstig. Dinsdag kon hij het ziekenhuis alweer verlaten.

Kort voordat het nieuws over Bolsonaro’s ziekenhuisopname bekend werd, meldden Braziliaanse media dat senator Renan Calheiros bij het Hooggerechtshof heeft gevraagd om de ‘directe terugkeer’ van de oud-president uit de Verenigde Staten. Volgens de parlementariër is het ‘niet te ontkennen’ dat Bolsonaro ‘verantwoordelijk is voor en een actieve rol heeft gespeeld’ in de bestorming van de overheidsgebouwen zondag. Als Bolsonaro niet terugkeert als het Hooggerechtshof hem dat gebiedt, wil Calheiros dat er een arrestatiebevel tegen hem wordt uitgevaardigd en hij binnen 72 uur wordt uitgeleverd.