Inmiddels heeft de EU al aardig wat aan de gasprijzen gesleuteld

Als je leest dat de Europese leiders ‘eruit zijn’, dan is het enige dat zeker is dat ze de vergaderzaal uit zijn. Wat ze hebben besloten, daar kunnen na afloop zomaar 27 verschillende versies van komen. En dat geldt zeker als het gaat om een onderwerp dat ze, zoals ze zelf steeds onderstrepen, nog nooit bij de hand hebben gehad: Ingrijpen in de energiemarkt. Noodzakelijk omdat na de invasie van Oekraïne (dat gesteund wordt door de EU) door Rusland (dat de belangrijkste leverancier van de EU was) de gasprijs is geëxplodeerd.

Na afloop van hun bijeenkomst donderdagnacht onderstreepten de regeringsleiders dat ze ‘belangrijke stappen’ hadden gezet om te proberen gas en elektriciteit voor gezinnen en bedrijven betaalbaar te houden. Maar neem de meest omstreden stap: het voornemen om bij extreme prijsuitschieters op de gasmarkt onderling af te spreken wat je maximaal betaalt. Premier Rutte zag dat nog lang niet gebeuren - hij is er niet voor. Terwijl zijn Belgische collega De Croo, die toch dezelfde taal spreekt, verheugd was over de ‘beslissingen’ over ‘prijsinterventie’.

De één vindt het misschien te veel en de ander juist te weinig, maar wie terugkijkt tot 24 februari, toen de oorlog begon, ziet inmiddels wel een stroom van Europese maatregelen om de stijging van de energieprijzen te dempen.

- Alle lidstaten besparen 15 procent op hun gasverbruik. Bijvoorbeeld door de thermostaat in overheidsgebouwen lager te zetten en gebouwen versneld te verduurzamen. Ook het stroomverbruik wordt beperkt, zodat er met name in piekuren minder duur gas nodig is voor stroomopwekking.

- De ondergrondse gasvoorraden voor komende winter worden voor minstens 80 procent, de daaropvolgende winters voor minstens 90 procent gevuld. De meeste landen zitten inmiddels al op 90 procent.

- Door nieuwe gascontracten af te sluiten heeft Brussel al het gas dat niet meer uit Rusland komt van elders kunnen importeren. Met ‘betrouwbare leveranciers’ als de VS en Noorwegen onderhandelt het nu over lagere prijzen.

- Huishoudens en bedrijven krijgen steun bij hun energierekening. De lidstaten zijn nu elk in eigen land bezig dit voor hun eigen burgers te realiseren.

- De overwinsten van stroombedrijven die rijk worden omdat de prijs voor hun stroom uit zon, wind en atoomsplitsing is gekoppeld aan die van gas worden afgeroomd, evenals de enorme overwinsten bij olie- en gasbedrijven.

- Uit die overwinsten, maar ook uit oude en nieuwe fondsen, wordt extra geld vrijgemaakt voor een snellere overgang naar duurzame energie.

Donderdagnacht zijn daar met name deze twee voornemens bijgekomen.

- Lidstaten gaan na de winter, als de gasreserves opnieuw moeten worden aangevuld, elkaar niet opnieuw beconcurreren, zoals ze afgelopen zomer deden. Ze joegen daarmee zelf de prijzen op. Energiebedrijven vormen straks consortia en kopen zeker de eerste 15 procent groepsgewijs in. ,,We gebruiken daarmee onze marktmacht”, aldus premier Rutte.

- En er komt dat eerder genoemde mechanisme om in te grijpen in de inkoopprijzen van gas als die plotseling toch extreem pieken. Al moet dus wel nog worden onderzocht of dat er niet toe leidt dat de tankers met vloeibaar gas Europa voorbijvaren.

Het uitwerken is nu aan de energieministers en de Europese Commissie. In de rolverdeling tussen de Europese instellingen is het nu eenmaal zo dat de Europese top er is om de politieke richting aan te geven, waarna de vakministers en de experts de voornemens concreet kunnen maken.

Burgers en bedrijven gaan de effecten hiervan de komende weken en maanden zeker merken, zei Commissievoorzitter Ursula von der Leyen. Met hoeveel hun rekening in harde euro’s omlaaggaat is niet te zeggen, omdat lidstaten daarover zelf beslissen. Neem de herverdeling van een groot deel van de overwinsten van stroom-, gas- en oliebedrijven. Steken ze dat geld vooral in verduurzaming van woningen en bedrijven, zoals minister Rob Jetten zei, of sluizen ze het meteen door naar mensen die hun energierekening niet kunnen betalen? En de energiebedrijven, wanneer verwerken die de lagere inkoopprijzen in hun tarieven?

Vrijwel alle leiders wezen in Brussel op één ding: de inkoopprijs van gas is de laatste weken al flink gedaald. Nog lang niet naar het niveau van een jaar geleden, maar wel meer dan gehalveerd ten opzichte van eind augustus. ,,Kijk ook naar wat we al hebben gedaan”, zei Rutte. Is die halvering het gevolg is van Europees ingrijpen, of dat ook het zachte weer in oktober meespeelt, en de Chinese economie die door corona nog op een laag pitje draait, daar kun je dan weer een goede boom over opzetten.

De stijgende energieprijzen houden de gemoederen bezig, en leveren ook veel vragen op. Heb jij vragen op het gebied van geld, inflatie, energieprijzen of andere geldkwesties? Laat het ons weten via onderstaand formulier.