Moord op Khashoggi zet de relatie tussen VS en de Saoedi's op scherp: Hoe nu verder?

De breuk is enorm. Onder president Donald Trump konden Saoedi-Arabië en zijn feitelijke machthebber kroonprins Mohammed bin Salman geen fout doen. Na het aantreden van Joe Biden staat het koninkrijk in de hoek waar de klappen vallen. Een ommezwaai, uitgelegd in vier vragen.

De vrijgave van een vernietigend rapport voor Mohammed bin Salman. Daarin trekken Amerikaanse inlichtingendiensten de conclusie dat de kroonprins in 2018 persoonlijke goedkeuring heeft gegeven aan de moord op de dissidente Amerikaans-Saudische journalist Jamal Khashoggi. Een moordeskader bracht hem in het Saoedische consulaat in Istanboel om het leven en sneed hem in stukken. De resten zijn van de aardbodem verdwenen. Khashoggi bezocht het consulaat voor het verkrijgen van officiële echtscheidingsdocumenten. Hij wilde later dat jaar trouwen met zijn Turkse verloofde, Hadice Cengiz.

Saudi-Arabië, voorop de autoritaire Mohammed bin Salman, is woedend. De Amerikaanse conclusie ondermijnt zijn status. Hij presenteert zich graag als gematigd hervormer en dat imago bladdert opnieuw af. Nu staat hij te boek als een gewetenloze leider die verantwoordelijk is voor een afschuwelijk bloedbad in een officiële Saoedische vertegenwoordiging. Het ministerie van Buitenlandse Zaken in Jeddah wijst de inhoud van het aan het Congres overgelegde en vrijgegeven rapport ‘categorisch’ af. ,,Het gaat hier om onacceptabele aantijgingen aan het adres van het leiderschap van het koninkrijk’’, aldus het departement.

De nieuwe president presenteert nieuw ‘Khashoggi-beleid’. Dat legt visum-sancties op aan personen die in naam van een buitenlandse regering zich bezighouden met ‘contra-dissidente’ activiteiten, waaronder intimidatie, surveillance en bedreiging van journalisten, activisten en dissidenten. Tegen de leden van het doodseskader zijn al strafmaatregelen uitgevaardigd. Onder hen Ahmad Hassan Mohammed al-Asiri, voormalig onderdirecteur van de Saudische inlichtingendienst. Hij leidde de operatie tegen Khashoggi.

Onder Donald Trump kon Saudi-Arabië geen fout doen. Hij zocht snel persoonlijk contact met Mohammed bin Salman. Trump prees hem tijdens hun ontmoetingen voor zijn staatsmanschap. Hij verdedigde de kroonprins tegen aanvallen van zijn eigen inlichtingendiensten. Tegenover Bob Woodward, verslaggever van de Washington Post, schepte Trump erover op dat hij Bin Salmans ‘ass’ had gered. 

Joe Biden breekt met Trumps beleid. Bij hem stond Saudi-Arabië niet bovenaan de lijst met landen waarvan hij de leiders na zijn beëdiging allereerst moest spreken. Biden heeft pas onlangs het eerste telefonische contact gevoerd met het Saoedische leiderschap. Let wel, met koning Salman, niet met de kroonprins die in naam van de koning regeert. Er staat ook geen gesprek of ontmoeting van Biden met Mohammed bin Salman op het programma.

Als een egeltjesdans op afstand. De verhoudingen zijn er niet beter op geworden, maar beide landen kunnen niet zonder elkaar. Zij zullen elkaar de maat nemen, maar zij delen te veel belangen, waaronder wapenverkopen en het indammen van de Iraanse invloed in het Midden-Oosten. Joe Biden zal in het mensenrechtenbeleid, dat hij na Trump ‘weer inhoud’ wil geven niet tot het uiterste gaan. Zo blijft Mohammed bin Salman in de affaire-Khashoggi buiten schot. Tegen hem worden geen sancties uitgevaardigd, ondanks de conclusie dat hij bemoeienis heeft gehad met de moord. Dat zorgde volgens diplomaten in Ryaad ook voor opluchting in het vorstenhuis. Saoedi-Arabië is ervan doordrongen dat Joe Biden zich in de relatie harder zal opstellen dan Trump, maar ook het koninkrijk weet dat het niet zonder de Verenigde Staten kan.

Bekijk onze trending nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: