Het is geen bezoek zoals we dat gewend zijn van een paus. Normaal stort paus Franciscus zich graag in een enthousiaste menigte en rijdt hij in een open pausmobiel door de straten. Maar in de Iraakse hoofdstad Bagdad moet dat in een gepantserde zwarte BMWi750.

Het enthousiasme is niet minder groot. Honderden Irakezen heetten de paus welkom toen hij vanmiddag van het vliegveld naar het presidentiële paleis in de zwaar beveiligde Groene Zone van Bagdad reed. Langs de route hingen spandoeken en posters met de foto van de paus en de tekst: ‘We zijn allemaal broeders’.

Voor het eerst in zestien maanden stapte Paus Franciscus weer in het vliegtuig voor een officiële buitenlandse reis. Het is het eerste pauselijke bezoek ooit aan Irak. ,,Dit is een symbolische reis’’, zei de paus bij aankomst. ,,Het is ook een plicht aan een land dat al vele jaren wordt gekweld.’’

In zijn eerste toespraak, in het paleis van president Barham Saleh, riep de paus op tot tolerantie en broederschap. Hij vroeg de Irakezen religieuze minderheden te koesteren als een ‘waardevolle bron’ en niet als obstakel dat uit de weg moet worden geruimd.

,,Moge het wapengekletter het zwijgen worden opgelegd en moge er een eind komen aan geweld en extremisme.’’

De paus zei dat niemand als een tweederangsburger mag worden beschouwd en dat Irakezen van alle religies dezelfde rechten en bescherming verdienen als de sji’itische moslimmeerderheid. Hij noemde daarbij als voorbeeld de jezidi’s, die slachtoffer zijn van genocide.

,,Alleen als we leren om verder te kijken dan onze verschillen en elkaar te zien als leden van dezelfde menselijke familie, zullen we in staat zijn om een ​​effectief proces van wederopbouw te beginnen en voor toekomstige generaties een betere, rechtvaardigere en menselijkere wereld achter te laten.’’

De komst van paus Franciscus is vooral een steun in de rug van de christelijke minderheid in Irak. Twintig jaar geleden woonden er nog 1,5 miljoen christenen in het land. Nu zijn het er naar schatting een paar honderdduizend.

De Amerikaanse invasie in 2003 bevrijdde Irak van het juk van dictator Saddam Hoessein, maar luidde een periode van chaos, instabiliteit en geweld in. Vooral religieuze minderheden, zoals de christenen, werden vervolgd door moslimextremisten en gediscrimineerd door de sji’itische meerderheid.

In de kathedraal van Bagdad, waar de paus werd onthaald met gezang en een witgele bloemenketting, bracht hij een eerbetoon aan de slachtoffers van een van de meest wrede moordpartijen op christenen door fundamentalistische moslims.

Op 31 oktober 2010 schoten extremisten tijdens een dienst in de kathedraal in het rond. Daarbij vonden 58 kerkgangers de dood, onder wie 48 katholieken.

De foto’s van de ‘martelaren’, zoals het Vaticaan ze heeft verklaard, hingen bij het altaar tijdens de toespraak van de paus. ,,Hun dood is een krachtige herinnering dat het aanzetten tot oorlog, haat, geweld of het bloedvergieten onverenigbaar is met authentieke geloofsleer.’’

Ondanks dat de Iraakse christenen hebben geleden tijdens de vele jaren van oorlog en vervolging, drong paus Franciscus aan te volharden. ,,Om ervoor te zorgen dat de katholieke gemeenschap in Irak, hoewel deze zo klein is als een mosterdzaadje, het leven van de samenleving als geheel blijft verrijken.’’

President Saleh hoopt dat het bezoek bijdraagt aan verbetering van de relatie tussen moslims en christenen. Hij benadrukte het belang van vreedzaam samenleven en het behoud van de bijna 2000 jaar oude christelijke gemeenschap in Irak. ,,Ik kan me het Oosten niet voorstellen zonder christenen.’’

Dat de paus het bezoek - ondanks de dreiging van geweld en de coronapandemie - heeft doorgezet,  onderstreept de waarde ervan volgens Saleh.

Gezondheidsexperts hebben zorgen om het pauselijk bezoek. Ze vrezen een grotere corona-uitbraak in het land, waar dagelijks al 5.000 nieuwe besmettingen zijn. Onder de honderden pauselijke ‘fans’ langs de weg en in de kathedraal waren er velen zonder mondkapje en werd geen afstand gehouden.

De paus heeft zijn coronavaccin al gehad en droeg bij aankomst ook een mondkapje. Maar tijdens de gesprekken op het paleis gingen de mondkapjes af en schudde hij handen.

Voor Irak dient het bezoek van Franciscus een ander belang. Het land wil laten zien dat het de veiligheid redelijk op orde heeft, na jaren van oorlog en overheersing door terreurorganisatie Islamitische Staat (IS). Terwijl de paus in de kathedraal sprak, stonden buiten honderden Iraakse veiligheidstroepen.

IS is in 2017 verslagen, maar de dreiging van geweld is nog steeds aanwezig door raketaanvallen van pro-Iraanse milities op Amerikaanse doelen en de reactie daarop. De laatste weken lopen de spanningen in het land weer op. Deze week werd de basis van de internationale coalitie tegen IS bestookt met raketten. In januari kwamen bij een bomaanslag nog 32 mensen om.

,,Dit bezoek is erg belangrijk voor ons en biedt een goed perspectief voor Irak, omdat de hele wereld toekijkt”, zei Tahsin al-Khafaji, woordvoerder van de gezamenlijke operaties van Irak, bij het uitleggen van de toegenomen veiligheid.

Paus Franciscus wilde het bezoek per se laten doorgaan. Hij wil de Irakezen niet voor de tweede keer teleurstellen. Een bezoek van paus Johannes Paulus II in 2000 ging niet door, omdat de onderhandelingen met de regering van Saddam Hoessein vastliepen.

Dit weekend bezoekt de paus in recordtempo per vliegtuig en helikopter religieuze plekken in vier steden, waaronder Ur, de geboorteplaats van de profeet Abraham, die voor moslims, joden en christenen erg belangrijk is. Hij ontmoet ook een belangrijke moslimgeestelijke, namelijk de 90-jarige Grand Ayatollah Ali al-Sistani.

Bekijk onze trending nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: