Rusland zet in steeds slechter wordende relatie met Westen nieuw wapen in

Een gevolg van plaatsing op de lijst is dat de ambassades van de VS en Tsjechië in Moskou hun personeel op last van Rusland drastisch moeten inkrimpen. De Amerikaanse diplomatieke vestiging is daardoor genoodzaakt de meeste consulaire diensten voor zijn burgers op te schorten en het uitgeven van visa voor de VS drastisch te staken, omdat het niet genoeg personeel meer heeft.

Moskou verwijt beide landen dat ze vijandige activiteiten hebben ontplooid tegen Rusland. Wat de VS betreft gaat het vooral om de extra sancties die Washington vorige maand afkondigde. Toen werden onder meer tien Russische diplomaten uit het land gezet. De strafmaatregel gold als een vergelding voor wat Amerika ziet als inmenging in de Amerikaanse verkiezingen en een massale cyberaanval op tientallen bedrijven en organisaties in de VS vorig jaar.

Rusland betaalde met gelijke munt terug, stuurde tien Amerikaanse ambassademedewerkers naar huis en stelde een lijst op van Amerikaanse topfunctionarissen die niet langer welkom zijn. Ook mag de Amerikaanse ambassade in Moskou geen Russisch personeel meer in dienst nemen. De toch al beroerde relatie tussen de landen ging verder bergafwaarts, nadat Joe Biden in januari dit jaar president van de VS werd. Moskou nam het hem hoogst kwalijk, dat hij in een televisie-interview beaamde dat hij de Russische president Vladimir Poetin een ‘moordenaar’ vindt.

De spanningen bereikten een hoogtepunt in april, toen Rusland een grote troepenmacht samentrok aan de grens van Oekraïne en de VS oorlogsschepen naar de Zwarte Zee stuurden. Tsjechië prijkt op de lijst met onvriendelijke landen wegens een diplomatenschandaal dat zich al weken afspeelt tussen Moskou en Praag. Tsjechië en Rusland zetten in april over en weer tientallen medewerkers van de Russische ambassade uit, nadat de Tsjechische geheime dienst verklaarde dat de Russische militaire inlichtingendienst GROe betrokken was bij een explosie van een wapendepot in het oosten van Tsjechië in 2014. Daarbij vielen twee doden.

De Tsjechische president Milos Zeman, die bekendstaat als ‘Rusland-vriendelijk’, gooide olie op het vuur. Hij verklaarde dat hij ‘geen bewijs had gezien van de Russische schuld voor de aanslag’. Plots beweerde ook Bulgarije dat de Russen tussen 2011 en 2020 achter een serie explosies van opslagplaatsen zaten, van waaruit wapens zouden zijn geleverd aan Georgië (dat in 2008 een korte, verloren oorlog uitvocht met Rusland) en Oekraïne (dat sinds 2014 vecht tegen pro-Russische opstandelingen in de afvallige oostelijke regio’s Donetsk en Loehansk). 

Het Britse onderzoekscollectief Bellingcat publiceerde al snel daarna een rapport, waarin het de (schuil)namen van twee betrokken GROe-agenten noemde: Bosjirov en Petrov. Beiden heren worden ook verdacht van de aanslag met het zenuwgif novitsjok op vader en dochter Skripalj in Groot-Brittannië in maart 2018

De Tsjechische ambassade in Moskou mag door plaatsing op de lijst van onvriendelijke landen niet meer dan negentien Russische medewerkers in dienst hebben. Daarnaast is ook het aantal Tsjechische diplomaten drastisch beperkt. Volgens Kremlinwoordvoerder Dmitri Peskov staat Moskou evenwel open voor dialoog. Hij wees erop dat er ‘nog maar’ twee namen op de lijst van onvriendelijke landen staan. Maar dat aantal in de toekomst naar believen kan worden uitgebreid.

Een woordvoerder van het Tsjechische ministerie van buitenlandse zaken zei dat de lijst ‘de verhoudingen tussen Rusland, Tsjechië en de rest van de Europese Unie verder aantast’. De EU verklaarde vrijdag direct haar ‘volledige solidariteit’ met Praag en benadrukte eveneens dat de lijst ‘diplomatieke relaties ondermijnt’. Overigens heeft Moskou onlangs ook een lijst opgesteld van leden van de Parlementaire Assemblee van de Raad van Europa (PACE) die Rusland niet meer inkomen.