De regering van de Amerikaanse president Joe Biden doet de uitzettingen op basis van Title 42, een artikel van de openbare gezondheidswet die toestaat om tijdens een pandemie buitengewone maatregelen te treffen om de volksgezondheid te waarborgen. Onder de voormalige president Donald Trump werd Title 42 tijdens het begin van de coronapandemie ingezet om de noordelijke en zuidelijke grens van de VS, met Canada en Mexico, hermetisch af te sluiten. 

Hierdoor kwamen er ook geen migranten meer binnen, wat volgens mensenrechtenactivisten precies de bedoeling van de regering was. De ambtenaren van Trump hielden altijd vol dat de maatregel slechts bedoeld was om de verspreiding van het coronavirus onder de grenswacht en in faciliteiten van de immigratiedienst in te dammen. 

Mensen die momenteel de VS binnenkomen, krijgen onder Title 42 veelal niet de kans om asiel aan te vragen. Daar neemt Grandi aanstoot aan. Hij beschuldigt de VS ervan dat zij ‘de meeste mensen die aan de zuidwestelijke landgrens van de VS aankomen elke mogelijkheid ontzeggen om asiel aan te vragen’. De VS zouden hiermee ‘internationale normen’ schenden, aldus Grandi.

Grandi toonde zich geschokt door beelden van wat hij ‘erbarmelijke omstandigheden’ noemde onder een betonnen viaduct in Del Rio, Texas, waar zich zondag meer dan 14.000 Haïtianen hadden verzameld in de hoop asiel aan te vragen. Beelden van grenswachten te paard die teugels als zwepen gebruikten tegen migranten gingen de wereld over.

,,Hoewel sommige mensen aan de grens misschien geen vluchtelingen zijn, zou iedereen die beweert gegronde angst te hebben voor vervolging in hun land van herkomst asiel moeten kunnen aanvragen”, zei Shabia Mantoo, woordvoerder van de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR. Pas als die aanvraag beoordeeld is, kan iemand volgens Mantoo worden uitgezet of gedeporteerd.

De omstandigheden langs de Amerikaanse zuidgrens met Mexico hebben ook in de Amerikaanse politiek tot reuring geleid. Zo noemde de Republikeinse senator Mitt Romney het kamp dinsdag ‘een ramp’.

Ook vanuit zijn eigen partij kreeg de Democratische president Joe Biden kritiek over de uitzettingen. Senaatsleider Chuck Schumer noemde het uitzetten van migranten naar Haïti ‘in strijd met het gezond verstand’. Ook uitte hij zijn woede over de tactieken die grenswachten gebruiken om de menigte onder controle te houden.

Sinds zondag zijn er vanuit het kamp in Del Rio enkele honderden mensen naar Haïti gestuurd. Duizenden meer zijn overgebracht naar Amerikaanse gevangenissen en opvangcentra. De Amerikaanse minister van Binnenlandse Veiligheid Alejandro Mayorkas kondigde aan dat vanaf dinsdag deportatievluchten naar Haïti vertrekken.

Aan de Mexicaanse kant van de grens is een nieuw kamp ontstaan, waar migranten worden geholpen door groepen zoals het Rode Kruis en Artsen zonder Grenzen, evenals het migratiebureau van de VN. Bewoners van het nabijgelegen Ciudad Acuna brengen voedsel naar de migranten.