Waarom er toch wat optimisme is over de ontmoeting van Xi Jinping met Poetin

Xi is van 20 tot 22 maart de gast van de Russische president, zo bevestigde het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken vrijdagochtend. De Chinese leider zal ‘een diepgaande gedachtewisseling hebben met president Poetin over bilaterale betrekkingen en belangrijke internationale en regionale kwesties van gemeenschappelijk belang’, zo heette het. Volgens het Kremlin zullen er ‘belangrijke bilaterale overeenkomsten’ worden ondertekend. De laatste keer dat Xi en Poetin elkaar ontmoetten was in september, aan de zijlijn van een top van de Shanghai Cooperation Organisation (SCO) in Oezbekistan.

Vooralsnog steunden beide leiders elkaar in de geopolitieke krachtmeting met het Westen. Waar Rusland Oekraïne binnenviel, daar schermt China regelmatig met militair ingrijpen in Taiwan. In beide gevallen steunen de militair oppermachtige Verenigde Staten de onderliggende partij met modern wapentuig.

China-expert Frans-Paul van der Putten denkt dat Xi’s bezoek op een bijzonder moment komt. China heeft recent een vredesplan gepresenteerd voor Oekraïne. Maar China heeft ook recent Iran en Saoedi-Arabië aan tafel gekregen: een diplomatiek hoogstandje tussen twee gezworen vijanden (sjiieten versus soennieten). Na jaren van heel slechte verstandhouding gaan Iran en Saoedi-Arabië weer ambassades openen in elkaars hoofdsteden. Van der Putten: ,,Dat heeft wereldwijd de aandacht getrokken omdat China met zowel Iran als Saoedi-Arabië wel goede betrekkingen onderhield, maar tot recent weinig investeerde in echte bemiddeling tussen de twee. Traditioneel was dat de rol van de Verenigde Staten in het Midden-Oosten maar nu is China opeens succesvol. Dat zorgt ervoor dat er nu toch anders wordt gekeken naar het Chinese vredesplan voor Oekraïne. Dit bezoek aan Poetin zou erop kunnen wijzen dat er misschien meer aan de hand is en dat China echt iets op het spoor is om daadwerkelijk iets voor elkaar te krijgen in deze oorlog.’’

De aankondiging van het bezoek van Xi Jinping aan Rusland komt daags na een telefoongesprek tussen de Chinese en Oekraïense ministers van Buitenlandse Zaken. China heeft vorige maand een document van 12 punten vrijgegeven waarmee het er bij Moskou en Kiev op aandrong vredesbesprekingen te houden. De tekst is tegen elk gebruik van kernwapens en roept op tot eerbiediging van de territoriale integriteit van alle landen - ook impliciet Oekraïne, waarvan een deel van het grondgebied onder Russische controle staat. Volgens het Amerikaanse dagblad The Wall Street Journal zou er na het bezoek van Xi Jinping aan Moskou een gesprek met de Oekraïense president Zelenski kunnen plaatsvinden.

Tussen Xi en Poetin - hoewel ze naar buiten toe altijd handen schudden - valt er ook nog wat recht te breien. Een paar maanden voor de Russische invasie had de laatste de Olympische Winterspelen in Peking bezocht. Beide leiders hadden toen hun vriendschap ‘zonder limiet’ uitgeroepen. Maar kort daarna lanceerde Vladimir Poetin dus zijn aanval op Oekraïne. Van der Putten: ,,Het moment van de inval zal Xi nog steeds niet lekker zitten. Hij had Poetin net ontmoet bij de opening van de Winterspelen. Ze brachten toen ook die grandioze verklaring uit dat ze zulke goede vrienden waren. Toen een paar weken later die oorlog begon keek iedereen ook boos naar China. Xi Jinping heeft zich daar nooit over uitgesproken maar ik vermoed dat het voor hem ongemakkelijk was en dat hij zich gebruikt heeft gevoeld door Poetin.’’

Volgens Van der Putten is China - vanwege de grote economische belangen die het land heeft in Europa - gebaat bij een oplossing van de oorlog in Oekraïne maar maakt China zich vooral grote zorgen over de verslechterde relatie met Amerika. Een deel van die crisis heeft ook te maken Taiwan. ,,Dat laatste is echt hét aandachtspunt voor Xi en veel belangrijker dan de oorlog in Oekraïne. China wil er niet alleen voor staan en dat is de reden waarom ze de strategische samenwerking met Rusland overeind wil houden. Daarnaast is Rusland een groot buurland en China wil stabiliteit aan de gigantisch lange grens met Rusland. China wil voorkomen dat Rusland ineenstort met alle spanningen die daaruit kunnen voortvloeien. Voor China is Poetin een relatief goede buur, ze weten met wie ze te maken hebben en de verstandhouding is relatief goed.’’

Kijk onze video's over de oorlog in Oekraïne in onderstaande playlist: