De dood als liefdevolle omarming: Osse componist bekijkt het van een andere kant bij Bosch Requiem

,,Ik ben blij met de opdracht, maar waarom moet het een requiem zijn”, was de eerste reactie van Hawar Tawfiq op de vraag van November Music om het Bosch Requiem te schrijven. ,,Er zijn zoveel mooie requiems geschreven. Wat kan ik daar nog aan toevoegen?” 

Sinds het jaarlijkse festival voor nieuwe muziek het Bosch Requiem onder zijn hoede nam, krijgen componisten van naam de gelegenheid om er een aan het repertoire toe te voegen. Dit jaar is dat Hawar Tawfiq, oorspronkelijk afkomstig uit het Koerdische noorden van Irak. Zijn muziek wordt onder meer uitgevoerd door het Koninklijk Concertgebouworkest en het BBC Symphony Orchestra.

,,Er hangt een sfeer van zwaarmoedigheid rond de dood”, vervolgt hij. ,,Een requiem kijkt van deze kant naar wat hierna komt. Dat wilde ik omdraaien. Ik wilde ook niet terugvallen op de gebruikelijke religieuze misteksten, maar ben op zoek gegaan naar teksten met een meer universele lading. Die vond ik bij dichters als Bachtyar Ali. Hij schrijft in zijn gedicht Grootsheid dat de dood ons de gelegenheid geeft om een bloem, een wolk te zijn. Hij eindigt met de uitnodiging, ‘kom terug in mijn armen’. De dood omarmt je.”

De woorden van Bachtyar Ali hebben Tawfiq ook de titel voor het werk gegeven, Requiem des fleurs et des nuages (Requiem van bloemen en wolken). De titel verwijst naar Tawfiqs docent aan het conservatorium in Tilburg, Alexander Hrisanide, aan wie het stuk is opgedragen. Hij beschouwde Frans als zijn tweede moedertaal.

Over de muziek laat Tawfiq liever niet veel los. Mensen moeten het horen, vindt hij. Wel wil hij kwijt dat hij het stuk voor een kleine bezetting van Philharmonie Zuidnederland geschreven heeft. ,,Het is licht, en beweeglijk. Soms klinkt het orkest als een massa, maar ik houd van gesprekken tussen instrumenten. Je moet de stemmen kunnen onderscheiden. Het is een heel werk geweest om scherp op mijn netvlies te krijgen wat ik wilde. Het voelde alsof ik het beeld van David millimeter voor millimeter naar de top van een berg wilde dragen.”

Later in November Music is Babylon aan de IJssel te horen, uitgevoerd door het Hexagon Ensemble en actrice Judith Linssen. Daarin vertelt een vluchteling bij de IND over zijn ervaringen aan de hand van fragmenten uit het vierduizend jaar oude Gilgamesj epos. 

,,De jongen, Shirwan, is niet aanwezig. Je hoort zijn verhaal uit de mond van Judith Linssen, die als medewerker van de IND moet beoordelen of hij een verblijfsvergunning krijgt. Ze staat voor een dilemma. Ze vindt zijn verhalen prachtig, maar ze moet op feiten afgaan. Waarheid en verdichting zijn niet van elkaar te onderscheiden.”

Bosch Requiem. Vrijdag 5 november in het Jheronimus Bosch Art Center. Aanvang 20.30 uur. Babylon aan de IJssel. Zaterdag 13 november in de Verkadefabriek. Aanvang 14.00 uur.