Richard Otto en Robbert van Loon schreven in 2015 het boek Verdwenen Merken, over Nederlandse merken die sinds 1970 waren opgehouden te bestaan. Ze kozen 1970 als startdatum omdat toen de vorming van winkelketens begon en veel lokaal bekende middenstanders één voor één werden opgekocht, zegt Otto. ,,En we wilden het ook alleen over merken hebben waar mensen nog een gevoel bij hebben. Een sigaren- of cognacmerk uit het jaar kurk, bij wijze van spreken, mag wat ons betreft best vergeten blijven.”

 Het boek is allang uitverkocht maar sindsdien blijven er merken verdwijnen. Dus maken ze nu elk jaar een lijstje. ,,Om de mooiste Nederlandse merken niet zomaar uit ons collectief geheugen te laten verdwijnen.” Hieronder volgt hun selectie van 2021. Disclaimer: Zoals alles in het leven maakte corona ook dit niet makkelijker. ,,In 2020 zijn er minder faillissementen geweest dan in elk ander jaar sinds het begin van deze eeuw, en dit jaar lijkt dat weer zo te zijn”, zegt Otto. Een gevolg van de overheidssteun die bedrijven krijgen. Maar toch, deze mooie merken zijn er niet meer. Opdat wij niet vergeten:

Een ouderwets familiebedrijf dat werd ingehaald door de tijd. Na 88 jaar kwam de familie begin dit jaar tot de conclusie dat het merk de komende jaren (te) fors zou moeten investeren om de keten toekomstbestendig te maken. Zo liep het bijvoorbeeld op online en logistiek gebied achter op andere supermarktmerken. Deze investering zag de familie niet zitten en dus werden de winkels te koop gezet. Met Albert Heijn, Vomar Voordeelmarkt én DekaMarkt kwam er een bont gezelschap kopers op af. Van de tachtig Deen-winkels zijn er 38 omgebouwd tot Albert Heijn, 23 tot Vomar en 19 tot DekaMarkt. Eind november sloot de laatste Deen-vestiging in Heemskerk en gaat de voormalige slogan ‘geen dag zonder Deen’ definitief niet meer op.

Precies zestig jaar na oprichting was de BankGiro Loterij dit jaar plots uitgespeeld. De loterij, waarbij je lotnummer deels bestond uit de laatste cijfers van je (BankGiro-)rekeningnummer, trok op dat moment zo’n 600.000 maandelijks deelnemers. De openstelling van de (online) gokmarkt was een belangrijke reden om twee loterijen samen te voegen en onder de vlag van het jonge loterijbroertje De VriendenLoterij door te gaan. Hiermee hoopt het moederbedrijf beter te kunnen concurreren tegen de nieuwe spelers op de gokmarkt. De BankGiro Loterij sloot zich namelijk al in 2002 aan bij de Nationale Postcode Loterij en de VriendenLoterij. Sinds de start in 1961 streed het merk, als eerste goede doelenloterij van het land, voor het behoud van cultureel erfgoed in Nederland. Sinds 2002 gaf het merk ruim een miljard euro aan musea, cultuurfondsen, poppodia en andere cultuurprojecten. Onder de VriendenLoterij blijft het de, door corona zwaar getroffen, cultuursector ondersteunen.

In tijden van afstand houden en sociale bubbels schiet het daten er wel een beetje bij in, zo merkte ook Relatieplanet.nl, ooit het grootste datingplatform van Nederland met in 2005 nog 1,1 miljoen accounts. Het waren echter niet enkel de coronabeperkingen die het merk de das om hebben gedaan dit jaar. Het merk ondervond al jaren hevige concurrentie van populaire, vaak ook gratis, apps als Inner Circle, Tinder en Happn. En al wordt de Nederlandse datingmarkt op tientallen miljoenen euro’s geschat, voor Relatieplanet werd het stukje van die taart te klein. De liefde tussen merk en gebruikers leek al een tijdje over en de gebruikersaantallen waren in 2019 al gedaald tot nog slechts 75.000. Op 1 juli zijn alle profielen gewist en ging de site offline.

_{Tekst gaat hieronder verder.}

Juist in een jaar van vrouwenquota en genderneutraliteit rolde het ‘tijdschrift voor de geëmancipeerde vrouw’ voor de laatste maal uit de drukpers. Sinds afgelopen zomer is magazine Viva verdwenen. Het eerste nummer verscheen een kleine vijftig jaar geleden als opvolger van het beschaafdere Eva. ‘Dag breikous, dag zeurkous. In Viva is je tijd voorbij’, aldus het typerende statement in het eerste nummer. Viva zorgde voor een nieuw vrouwengeluid waarbij emancipatie, werk en seks vrijuit besproken konden worden. In 2008 lanceerde het blad de Viva 400, een lijst met de vierhonderd meest succesvolle Nederlandse vrouwen onder de 38 als tegenhanger van de Quote 500. Eigenlijk wilde uitgever DPG Media - ook uitgever van deze site - dit jaar ook het populaire online forum van Viva uit de lucht halen. Daar kwam echter zoveel weerstand op dat het in 1999 opgerichte vrouwenforum, een van de oudste in haar soort, alsnog in de lucht wordt gehouden en het merk nog een klein beetje bestaansrecht geeft.

Spyker heeft tijdens zijn bestaan ongetwijfeld de minste, maar wel meest begeerlijke producten verkocht uit deze hele lijst. Spyker Cars was een Nederlandse fabrikant van exclusieve sportwagens met het prachtige motto ‘nulla tenaci invia est via’. De vertaling uit Latijn: ‘voor volhouders is geen weg onbegaanbaar’. Volhouders had het merk ook nodig, want schuldeisers zitten al geruime tijd achter ondernemer Victor Muller aan. Hij zette zich jaren in om het merk overeind te houden, hoewel het al ruim tien jaar geen auto meer heeft geproduceerd. Ook al is de Spyker NV dit jaar failliet verklaard, toch heeft Muller al vaker bewezen dat Spyker niet zomaar wordt opgegeven. Of het merk definitief verdwijnt of in andere vorm terugkeert zal de komende jaren moeten blijken, maar voor nu voorzien wij dat we Spyker meer in de geschiedenis terugzien dan in de toekomst.

Met slechts acht pagina’s werd in 1975 De Nationale Hitparade Krant gelanceerd. Het blad werd via muziekwinkels verspreid om de gelijknamige hitlijst, de Nationale Hitparade, te promoten. Die lijst zat op dat moment in een hevige concurrentiestrijd met de Nederlandse Top 40. Twee jaar later werd de gratis krant omgezet naar de betaalde weekbladvariant die we kennen als de Hitkrant. Met het laatste popnieuws en de beantwoording van ingezonden brieven met prangende vragen als: ‘kun je zwanger worden van zoenen?’ Sinds 2017 bestond het merk als online platform en bracht het nog slechts zes keer per jaar een papieren special uit. Hier is deze zomer een einde aan gekomen. Ook de zusjes Cosmogirl en Girlz werden door uitgever Audax Publishing uitgefaseerd. Op dezelfde dag maakte uitgever Hearst overigens bekend dat het stopt met titels als Esquire, ElleEten en Fiscalert. En ook Linda’s L’Homo is voor de laatste maal gedrukt.

Met een ‘uitgekiende mix van avant-gardemode, innovatief design en lokale kunst’ bood Hutspot vanaf 2012 creatieve ondernemers en startende merken een pop-up podium. Het was daarmee een van de eerste conceptstores in Nederland. Zo kon je er behalve winkelen ook een spelletje spelen, koffie drinken of naar de kapper. Vanaf de start sloeg het concept aan en in rap tempo opende Hutspot nieuwe filialen, tot met corona het noodlot toesloeg. Juist in 2019 werden er nog drie winkels geopend, een nieuw kostbaar backoffice-systeem aangeschaft en, met de gok op groei, meer personeel aangenomen. Alle buffers waren hiermee opgemaakt, waardoor het al bij de eerste klappen van de crisis knock-out ging. De stekker werd er zelf uitgetrokken want ‘met 330 verschillende leveranciers en merken en 80 medewerkers konden we nog wel even doormodderen, maar dat zou het alleen maar erger maken.’ Een doorstart onder de winkelketen Dille & Kamille, die wél goed uit de coronacrisis kwam, leek begin 2021 nog hoop te bieden voor twee vestigingen in Eindhoven en Amsterdam, maar nog een paar maanden later zijn ook daar de deuren definitief op slot gegaan.

Nog een reismerk dat de coronapandemie niet heeft overleefd is Railtender, de, voor treinreizigers, bekende trolley vol koffie, fris, snacks en natuurlijk gevulde koeken. Tussen 1993 en 2004 was de trolley nog vaste prik in alle Nederlandse Intercitytreinen. Hierna ging eigenaar Albron op zoek naar flexibelere vormen, waaronder een lopende medewerker die met een rugzak de reizigers bediende. De Railtender-trolley had dan ook wat praktische bezwaren in de steeds voller wordende treinen. Zo moest de Railtender met een lift omhoog getakeld worden in dubbeldekstoestellen. In 2019 heeft NS de formule wederom vernieuwd en werden ook broodjes en wraps aan het assortiment toegevoegd. Die dienst werd in maart 2020 echter weer abrupt gestopt door corona. Begin 2021 is bekendgemaakt dat de dienst definitief uitgereden is.

Het merk dat vanaf 2004 als doel had om marktleider ANWB in de wielen te rijden is begin dit jaar na vijftien jaar uitgeraasd. Dat maakt de pechhulpverlener in januari bekend op de website. Route Mobiel bood dezelfde diensten als de welbekende Wegenwacht, maar dan een stuk goedkoper. Om dat rendabel te houden koos het merk voor een constructie waarbij het niet (meer) met eigen voertuigen en monteurs de weg op ging, maar gebruikmaakte van een netwerk van bestaande autobergings- en garagebedrijven. Bij pech onderweg werd je auto dan naar een garagebedrijf in de buurt gesleept om daar gerepareerd te worden, terwijl ANWB-monteurs juist zoveel mogelijk ter plaatse proberen op te lossen. Al vanaf de allereerste marketingcampagne koos Route Mobiel de frontale aanval op de ANWB. Een tegenreactie kon dan ook niet uitblijven. Zo bestempelde zij Route Mobiel als niet veel meer dan een wegsleepservice. Het kwam tevens tot een rechtszaak tussen de twee, omdat de huisstijl en kleurstelling van Route Mobiel wel érg veel weg hadden van die van de ANWB. Route Mobiel stelde daarentegen weer dat ANWB allerlei verborgen kosten had. Zo zat je standaard ‘vast’ aan een abonnement op ANWB-blad Kampioen. Een magazine dat volgens Route Mobiel ‘niemand’ zou lezen en je dus onnodig op kosten jaagde. Na jaren vol branie en strijd is Route Mobiel nu stilletjes ondergebracht en weggesaneerd door de (nieuwe) eigenaar Nationale Nederlanden.

De eretitel voor spannendste verdwijning in de lijst verdwenen merken van dit jaar is ongetwijfeld voor Chiquita’s Seks Paradijs. Door het uitblijven van internationale toeristen, werd de winkel op de Amsterdamse Wallen in een faillissement flink uitgekleed. Erotiekondernemer Erwin Cok sloot daarbij tegelijk vier vestigingen van zijn Erotic Discount Centers. Hiermee verdween echter ook een voorraad seksartikelen ter waarde van 350.000 euro. Volgens de ondernemer had het die voorraden in onderpand, in ruil voor een in 2020 verschafte lening en zijn de goederen ‘keurig veiliggesteld’. De curator vond het zaakje stinken, omdat de artikelen kort voor het faillissement uit de winkels zijn verwijderd. Het onderzoek loopt nog.

Bekijk hier al onze video’s over de economie: