Nieuwe directeur PI Vught: hij die gevangenen een sleutel gaf

Resocialisatie. Dat woord komt geregeld terug in het gesprek met directeur André Aarntzen van de Penitentiaire Inrichting Arnhem. Niet zo gek, want veel proeven in de 'Blue Band Bajes' hebben te maken met de terugkeer van gedetineerden in de maatschappij. Daarmee heeft de PI Arnhem-Zuid veel weg van een landelijke proeftuin. ,,Ik ben niet de enige die dit bedenkt. Dit doe ik samen met de medewerkers hier’’, verduidelijkt Aarntzen.

Waar komt die vernieuwingsdrang vandaan?
,,De tijd dat gevangenissen alleen benut worden om misdadigers af te straffen, ligt achter ons. Natuurlijk zitten ze hier in eerste instantie om hun straf uit te zitten, maar op een gegeven moment keren ze terug in de maatschappij. Die stap is zwaar. Een gedetineerde heeft een leven voor, tijdens en na detentie. Als hij hier is geweest, wil dat niet zeggen dat zijn oude problemen zijn opgelost als hij weer vertrekt. Het gaat erom dat hij zijn tijd hier zo nuttig mogelijk besteedt en zich zo goed mogelijk voorbereidt op het moment dat hij de inrichting verlaat. Dat is hard werken. Als ze onvoorbereid hier de poort verlaten, is de kans groot dat we ze binnen afzienbare tijd terugzien. Daar heeft niemand baat bij en het kost de maatschappij alleen maar geld.’’

Een deel van de gedetineerden heeft een eigen sleutel. Is dat niet wat al te veel vrijheid?
,,Dat lijkt zo, maar ze krijgen alleen een sleutel van de eigen cel niet van de buitendeur uiteraard. Gedetineerden krijgen de verantwoordelijkheid over hun eigen persoonlijke bezittingen en hoeven het personeel niet steeds te vragen of zij de cel voor hen willen openen. Aan het begin van de avond gaan alle cellen weer op slot en dan kunnen gedetineerden er niet meer uit tot de volgende ochtend.

We hebben 229 bewoners. Momenteel heeft 80 procent van de gedetineerden een eigen celsleutel. Wij menen dat zij die verantwoordelijkheid aankunnen. De mannen moeten zelf zorgen dat ze op tijd opstaan, ontbijten, hun cel afsluiten en naar hun werk binnen de inrichting gaan. Ze bouwen discipline op, die ze later hard nodig hebben als ze hun straf erop hebben zitten. Dit sleutelregime is in veel PI's ingevoerd en is beleid geworden.’’

Het lijkt alsof er met het afscheid van De Koepel enkele jaren geleden ook het oude regime vaarwel is gezegd.
,,Toen ik in 2012 in Arnhem kwam, was ik nog directeur van zowel De Koepel als PI Arnhem-Zuid. Mijn eerste klus was om De Koepel te sluiten. Het personeel had moeite met de sluiting. Het was een prachtig gebouw om in te werken. Bovendien was de sociale controle groot. Vanuit het midden had je zicht op alle cellen. Dat had zo zijn voordelen. Bij de gedetineerden was De Koepel minder in trek. Te gehorig. Voor de medewerkers is het werk alleen maar interessanter geworden. Zij zijn geen bewaarder meer, maar veel meer vakinhoudelijk bezig.

Ik ben trots op de medewerkers. Elke dag leveren ze weer een enorme prestatie. Als ik kijk naar de volwassen manier waarop het personeel omgaat met de nieuwe manier van werken, dan kan ik wel concluderen dat we een van de betere PI's van Nederland zijn.’’