,,Mijn zoon is nu twaalf - nét puber. Tot voor kort had hij nog maar drie haartjes, maar inmiddels heeft hij al aardig wat schaamhaar en okselhaar”, vertelt ze. ,,Toen hij de haargroei ontdekte had hij geen idee wat hij ermee moest. Hij voelde zich er een beetje ongemakkelijk over en twijfelde of hij het wel of niet moest laten staan.” De nieuwe lichamelijke ontwikkelingen deelde hij met zijn moeder. ,,Hij is er heel open over en vindt het ook wel leuk om erover te praten.”

Hygiëne is voor Samantha een belangrijk argument om haar zoon te stimuleren om zijn haargroei bij te houden. ,,Het groeit alle kanten op en het is toch een puberjongen. Hij begint ook ander zweet te krijgen; dat ruikt meer. Als er dan overal haar zit, verergert dat volgens mij de stank.” Ze stelde hem voor zijn baardgroei te trimmen, hij neigde meer naar scheren. ,,Ik twijfel daarover omdat hij zo jong is en ik bang ben dat de haren alleen maar sterker terugkomen.”

Uit haar omgeving krijgt Samantha verschillende reacties op de vraag of een jongen van twaalf zich wel of niet zou moeten scheren. ,,Een grote groep vindt van wel. Maar er zijn ook mensen die tegen me zeggen dat een jongen van twaalf zijn haar prima kan laten staan”, stelt ze. ,,Voor mijn gevoel is het nu toch een andere tijd. Niet alleen vrouwen, maar ook mannen en jongens scheren zich steeds vaker onder de oksels.” Hoewel Samantha zo haar eigen ideeën heeft over scheren, trimmen of laten staan - het is uiteindelijk niet haar keuze, vindt ze. “Voor mijn gevoel is een jongen van twaalf oud genoeg om hier zelf een besluit over te kunnen nemen. Het is toch zijn lichaam.”

Richtlijnen voor wanneer je als puber moet beginnen met scheren zijn er natuurlijk niet, begint orthopedagoog Bryan van Dansik. ,,Pubers moeten beginnen met scheren wanneer ze daar zelf klaar voor zijn. Omdat persoonlijke en intieme hygiëne een leerproces is, is de kennisoverdracht wel een taak van de ouders. En dat doe je idealiter al vlak voor de puberteit.”

Van Dansik legt uit: ,,Tijdens de pubertijd krijgen jongens en meisjes te maken met allerlei lichamelijke veranderingen. Haargroei, menstruatie, spontane zaadlozing, verandering van stem en ga zo nog maar even door. Door die lichamelijke veranderingen gaan pubers zich onhandig gedragen en voelen. Hierdoor ontstaat er een fase van schaamte. Daarom is het goed om kinderen al voor de puberteit voor te lichten over die lichamelijke veranderingen, want dan is de schaamte minder groot. Bovendien leer je ze dan ook dat persoonlijke en intieme hygiëne geen noodzakelijk kwaad is, maar dat het een prettige ervaring hoort te zijn.”

Als het eenmaal zover is, raadt Van Dansik aan een faciliterende rol in te nemen als ouder. ,,Koop bijvoorbeeld scheerschuim en -mesjes en vertel waar je deze neerlegt. Dat geldt ook voor andere spullen voor persoonlijke en intieme hygiëne, zoals tampons of deodorant. Geef daarbij ook toelichting zodat die gewoonten zich ontwikkelen”, vertelt hij. 

Liefst doe je dat wel een beetje tactisch. ,,In dit geval zou het mooi zijn als er een mannelijk voorbeeldfiguur is die kan laten zien hoe hij zijn baard scheert. Of in het geval van menstruatie dat er een vrouwelijk voorbeeldfiguur is die daar wat over kan vertellen. Het kan makkelijker zijn om als puber vragen neer te leggen bij de ouder van dezelfde sekse. De schaamte is dan vaak minder groot.” Maar niet in elk gezin is dat mogelijk. ,,Dan kan natuurlijk de betreffende ouder of verzorger het ook oppakken. Of misschien is er wel een oom of tante of vriend van de familie die daar een rol in kan spelen.”

Het verwijderen van lichaamsbeharing is trend- en gendergevoelig. De lichamelijke veranderingen van je kind zijn dan ook een mooi moment om als ouder stil te staan bij je eigen overtuigingen, stelt de orthopedagoog. ,,Bijvoorbeeld: wat vind je als ouder van lichaamshaar bij meisjes? En waarom willen we dat ons kind leert dat vrouwenbenen of oksels geschoren moeten worden? Of zou het een vrije keuze moeten zijn?” Houd in je achterhoofd dat jouw mening niet overgenomen hoeft worden door je kinderen. ,,Reik ze de verschillende smaken aan, zodat ze hun eigen keuze kunnen maken”.