Geen huid-op-huid, verplichte keizersnee of alleen bevallen: zo ging Europa om met coronababy's

Minimaal zes weken gescheiden worden van je te vroeg geboren baby en geen mogelijkheid krijgen om borstvoeding te geven, een verplichte keizersnede bij coronabesmetting en heel beperkte controles bij de verloskundige. Het zijn voorbeelden van maatregelen die in respectievelijk Kroatië, Polen en Ierland werden getroffen tijdens de COVID-19-pandemie. In veel Europese landen werden bevalpartners tijdelijk geweerd in de bevalkamer en gold er een verbod op bezoek of strenge beperking in bezoek thuis of in het ziekenhuis.

,,Het zijn maatregelen die stuk voor stuk schadelijk zijn voor de geestelijke of lichamelijke gezondheid van baby’s en ouders”, zegt Daniela Drandic, werkzaam bij RODA. Dat is een Kroatische organisatie die zich inzet voor de rechten van zwangeren, ouders en kinderen. Met een team deed Drandic onderzoek naar de geboortezorg tijdens de COVID-19-pandemie in Europa. Ze keken naar de zorg tijdens de zwangerschap en tijdens en na de bevalling en de getroffen maatregelen in de verschillende landen. Aan het onderzoek werkten vertegenwoordigers in de geboortezorg uit dertien Europese landen, waaronder Nederland, mee.

,,Toen de pandemie begon moesten we toekijken hoe landen, zorginstellingen en zorgaanbieders een aantal zwaar bevochten en wetenschappelijk onderbouwde verbeteringen in de geboortezorg in één klap terugdraaiden. Denk aan zaken als borstvoeding en huid-op-huid-contact, maar ook sociale begeleiding tijdens en na een zwangerschap”, zegt Drandic.

,,We zagen grote verschillen in maatregelen in de eerste zeventien maanden van de pandemie. In landen waar de geboortezorg al goed was ingericht, waaronder Nederland, bleef het langer goed dan in landen waar de zorg al te wensen overliet. Nadat de maatregelen werden teruggeschroefd, zag je dat sommige landen direct hun goede praktijken hervatten, terwijl op sommige plekken de geboortezorg nog steeds te wensen overlaat. Als we naar het hele continent kijken, dan zien we dat de zorg in Midden- en Oost-Europa over het algemeen vaker afwijkt van internationale richtlijnen dan die in West-Europese landen.’

In Nederland bleven zwangere vrouwen tijdens de pandemie veelal de gebruikelijke zorg krijgen, vertelt professor Christianne de Groot, bestuursvoorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG). ,,De onderzoeken die moesten worden uitgevoerd, bijvoorbeeld echo’s, vonden gewoon plaats. Zwangeren werden bij binnenkomst in het ziekenhuis meestal wel getest op covid, maar hoefden tijdens de bevalling geen mondmasker te dragen. De zorgverlener vaak wel.”

Volgens De Groot werden in Nederland moeders en baby’s niet gescheiden na de geboorte, ook niet als de moeder corona had. Dit gebeurde alleen als zij op de IC lag of belandde.

De onderzoekers halen Engeland aan als voorbeeld waar het wél goed ging. Hier bleef men er tijdens de tweede coronagolf op hameren dat de aanwezigheid van de partner tijdens de bevalling een prioriteit is. Dat gold ook in Nederland, al kwam het wel voor, vertellen beide beroepsorganisaties. De beroepsorganisaties in Nederland hechten veel waarde aan het belang van het (aanstaande) gezin, waar partners een vanzelfsprekend onderdeel van zijn. Voor zwangeren zijn hun partners vanzelfsprekend belangrijk tijdens de zwangerschap en de bevalling, laat de Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen (KNOV) weten.

Ook met covid besmette partners hadden in Nederland - met beschermende maatregelen - meestal de mogelijkheid om bij de geboorte van hun kind aanwezig te zijn. De Groot: ,,Er is in Nederland een periode van een aantal weken geweest waarin partners in sommige gevallen niet bij de bevalling aanwezig mochten zijn. Daarin waren wel regionale verschillen, die werden veroorzaakt door het aantal besmettingen. In Brabant was dat aantal hoger dan in het noorden van het land.’

Met het onderzoek willen Drandic en haar team ook advies geven over hoe het in het vervolg anders kan. ,,Hopelijk dient de pandemie als impuls voor een radicale heroverweging van de manier waarop geboortezorg in de toekomst wordt verleend”, aldus de onderzoeker. ,,De coronapandemie is slechts de meest recente crisis. Er zullen er in de toekomst ongetwijfeld meer komen en daar moeten we ons goed op voorbereiden.”

Het belangrijkste advies dat Drandic wil meegeven is om in een crisissituatie wetenschappelijk bewezen beslissingen te blijven maken met de beste informatie die je hebt. ,,Deze beslissingen moet je regelmatig opnieuw beoordelen op basis van nieuw beschikbare informatie.”

Zijn er in Nederland blijvende aanpassingen doorgevoerd sinds de pandemie? De Groot: ,,Momenteel doen we een groot nationaal onderzoek naar met name de daling in het aantal te vroeg geboren kinderen tijdens covid. Er wordt gekeken of daar een oorzaak voor kan worden gevonden en zo ja, of daardoor in de toekomst het beleid rond zwangerschap kan of moet worden aangepast. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de werkzaamheden van een zwangere, zoals wel of geen zwaar werk verrichten.”