‘Je zal wel een lastige tante zijn’, zei mijn ex-baas toen mijn relatie op de klippen was gelopen

Op verjaardagen krijg ik steevast de vraag ‘waarom heb jij geen kinderen?’ Ik antwoord dan meestal zoiets als ‘het is er nooit van gekomen’, maar eerlijk gezegd gaat het niemand iets aan. Ik vraag toch ook niet aan ouders waarom zij wél kinderen hebben gekregen? Minstens zo opvallend is dat mij die vraag regelmatig wordt gesteld, terwijl mijn vriend zelden de kinderwens-vraag hoeft te beantwoorden. Bij een man wordt kennelijk gedacht dat het eeuwig mogelijk is om vader te worden. En tot die tijd blijft hij gewoon lekker de interessante avonturier of gezellige suikeroom. Hoe anders is dat bij kinderloze vrouwen. Zij kunnen vaak rekenen op impertinente vragen en vooroordelen. Ze is een carrièretijger en kinderen staan haar in de weg, ze kan geen partner vinden die past bij haar vrijgevochten karakter, ze heeft te lang gewacht en nu is ze te laat of ze heeft ergens een trauma opgelopen. Kiest u maar.

Ik hoor ze allemaal regelmatig. Een sneer van iemand die mij niet voor de klas ziet staan, want ‘al die kinderen, dat is toch niks voor jou?’ Mijn geërgerde schoonheidsspecialiste over haar kinderloze zus die altijd precies doet waar ze zin in heeft, ‘zo egoïstisch!’ Of de fijnzinnige opmerking van mijn ex-baas toen hij hoorde dat ik alleen op reis ging nadat mijn relatie op de klippen was gelopen: ‘je zal wel een lastige tante zijn’. Misschien moest ik eens met iemand gaan praten. Ook emeritus-hoogleraar demografie Jan Latten, met wie ik laatst in een radio-uitzending zat, zinspeelde op een onverwerkt trauma dat de meeste kinderloze vrouwen zouden hebben. Je bent, kortom, een gemankeerde vrouw als je geen kinderen hebt gebaard. 

Ondanks de babyboom waar we dankzij de lockdown middenin zitten, daalt het geboortecijfer al jaren gestaag en neemt kinderloosheid in Nederland toe. Volgens de laatste cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek is één op de vijf vrouwen kinderloos. Veertig procent van hen is een ongewenst kinderloze vrouw, ook wel de ‘OK-vrouw’ genoemd, en zestig procent is vrijwillig kinderloos. Het percentage OK-mannen komt vreemd genoeg niet voor in het onderzoek. Kinderloosheid is kennelijk iets vrouwelijks.

Het traditionele gezin als hoeksteen van de samenleving is de laatste jaren aan het afbrokkelen. Een op de drie huwelijken strandt, er zijn veel eenoudergezinnen en maar liefst 18 procent van de Nederlanders is alleenstaand. Toch is onze maatschappij nog volledig ingericht op het gezin – geen wonder waarom mensen mij verbaasd vragen ‘waarom heb jij eigenlijk geen kinderen?’ Kinderen zijn belangrijk en ik ben blij dat andere mensen ze wél hebben. Maar ouderschap is niet de enige manier om je leven leuk in te richten. De vraag voelt dan ook vaak alsof ik mezelf moet verantwoorden voor een leven zonder die onvoorwaardelijke liefde en zorgen voor een kind. Er zit ook iets verhevens in, een gevoel dat mij ook bekruipt als ik weer eens hoor ‘ben jij niet bang ben om straks alleen achter te blijven?’ Alsof dat een reden is om kinderen op deze wereld te zetten. Een egoïstischer argument kan ik eerlijk gezegd niet verzinnen. Nee, ik ben niet bang voor de toekomst omdat ik ervan overtuigd ben dat een leven zonder kinderen minstens zo interessant, waardevol en compleet kan zijn als een leven met. Kijk, daar praat ik dan wél weer graag over op verjaardagen.