,,Het is best een gevoelige vraag, zeker als je ongewenst kinderloos bent of midden in een vruchtbaarheidstraject zit. Je confronteert iemand met zijn eigen gemis”, zegt Marjolein Grömminger van Freya, de vereniging voor mensen met vruchtbaarheidsproblemen.

Sommige stellen zitten al jaren in een traject en hebben veel teleurstellingen te verwerken gekregen. ,,Dan raakt die vraag je extra hard.” Dat zegt ook Marloes Verhulst, psycholoog bij vruchtbaarheidskliniek Nij Geertgen. Maar de pijn zit volgens haar niet per se in de vraag die gesteld wordt, maar in de reactie. ,,Er volgen altijd tips en goedbedoelde adviezen. Er zijn weinig mensen die kunnen luisteren zonder oordeel.”

Verhulst pleit niet voor een verbod op het stellen van vragen over de kinderwens. Ze wil juíst dat er naar gevraagd wordt. ,,Ik kan me niet voorstellen dat stellen er niet over willen praten, een kinderwens is zo’n groot iets in iemands leven.” Maar dat betekent niet dat iedereen ‘m mag stellen, zegt ook Grömminger. ,,Ook wij pleiten niet voor een taboe, maar ‘willen jullie dan geen kinderen’, is geen wenselijke vraag. Zeker niet als je ‘m stelt aan iemand die je niet heel goed kent.” Praten over een kinderwens, kun je volgens Grömminger in de meeste gevallen aan het stel zelf overlaten. ,,Als ze erover willen vertellen, doen ze dat zelf wel.”

Wil je er toch graag naar informeren bij iemand uit je omgeving, dan kan dat wel, mits je de vraag op de juiste manier stelt. Maar dat gaat best vaak mis, ziet Verhulst. ,,Bijvoorbeeld een schoonmoeder die tijdens een verjaardag vraagt of het niet eens tijd wordt om aan kinderen te beginnen. Bij een goede vriendin kun je er prima naar informeren, in een privégesprek. En luister dan vervolgens echt naar iemand, zonder oordeel.”

Voel je je toch voor het blok gezet? Bewaak je grenzen dan goed, zegt Verhulst. Zeker bij mensen die verder weg van je staan. ,,Je hoeft je niet te verantwoorden en geef gerust aan als je er niet over wil praten op dat moment of op die plek. En geef aan mensen aan die dichter bij je staan hoe jij erover wil praten. Daarbij kun je ook zeggen dat je niet op advies zit te wachten.”

Grömminger sluit zich daarbij aan. Al zal het voor sommigen best lastig zijn om geen advies te geven, het is immers menseigen. ,,Je mag dan gewoon zeggen: je helpt me hier niet mee. Dat zorgt er uiteindelijk alleen maar voor dat je dichter bij elkaar komt. Misschien levert het zelfs een mooi gesprek op.”

Martha van Keulen (39) en haar partner kunnen geen kinderen krijgen. Hoewel ze er nu open over kan praten, is de kinderwensvraag altijd een lastige geweest.
,,Ik ben er nu open over, maar ik hield me in het begin toch wat stiller. Je loopt er niet mee te koop. Mensen vroegen me weleens naar mijn kinderwens. Zo ook een vage kennis, we zaten toen midden in het vruchtbaarheidstraject. Hij vroeg: ‘Wordt het niet eens tijd dat jullie aan kinderen beginnen?’. Dat kwam toen hard aan. Je moet altijd voorzichtig zijn met het stellen van zulke vragen, waarom zou je het eigenlijk überhaupt doen?”

,,We hebben vier jaar lang geprobeerd om kinderen te krijgen, het is nu zeven jaar geleden dat we zijn gestopt. De behandelingen hadden weinig kans van slagen. Eén keer was ik zwanger maar na 2 weken ging het mis. Al die teleurstellingen hebben een grote weerslag op je humeur en je relatie. Dus we hebben besloten dat we alles hebben gedaan wat in onze macht lag. Nu hebben we ook een heel leuk leven, we gaan veel op vakantie en hebben een hond. Een hond vervangt geen kind, maar we hebben nu wel iets om voor te zorgen.”

Als mensen er nu naar vragen, kan ik zeggen: ik had het graag liever anders gezien, maar het is ons niet gelukt. Maar vraag er alsjeblieft niet naar als je iemand niet goed kent. Mensen kunnen allerlei redenen hebben waarom ze geen kinderen hebben. Gelukkig viel het aantal vervelende opmerkingen bij ons mee. Momenten als de sinterklaasviering zijn nog steeds lastig. Maar dan kan ik er goed met mijn moeder over praten.

Ik heb nu twee vrouwen ontmoet bij wie het ook niet gelukt is. Omdat ik wat verder ben in het proces, kan ik hen ondersteunen. Dat voelt ontzettend goed.”

Wat als je niet weet of je wel kinderen wil? Patricia de Ryck (37) - schrijfster van het boek De Twijfelmoeder - twijfelde daar erg over en voelde zich regelmatig voor het blok gezet.
,,Iedereen leek er op een gegeven moment over te beginnen. Ook streek de ooievaar regelmatig neer in de straat waar we destijds woonden. In mijn vriendengroep was ik de laatste die nog niet aan kinderen was begonnen, dat hielp ook niet mee. Vooral als je trouwt, gaan mensen het verwachten. Dat is best heftig als je twijfelt.”

Het gaat het vaakst mis bij het antwoord dat mensen geven. Ze zeiden vaak: ‘Wacht maar af, straks ben je wat ouder en dan komt het vanzelf’. Als dat gevoel niet komt en je eierstokken niet gaan rammelen als je een baby vasthoudt, kun je je enorm onzeker voelen. Ouders die ik sprak zeiden tegen me dat het het mooiste is wat er is, maar dan staan ze even later tegen elkaar te klagen. Er zou meer openheid mogen zijn over de twijfels en onzekerheden die je kunt ervaren. Dan heb je tenminste niet het idee dat je de enige bent. Door open, eerlijke gesprekken te voeren, kon ik me een beeld vormen en kreeg ik er wel vertrouwen in. Inmiddels ben ik moeder van een 4-jarige.”

,,Nu wordt het gesprek nog te vaak richting het perfecte plaatje gestuurd. We zijn daardoor heel erg bezig met kinderloze mensen. Toen ik een keer fris dronk in plaats van wijn, dachten onze vrienden direct dat ik zwanger was. Terwijl we het net thuis hadden gehad over of we bij elkaar moesten blijven als ik geen kinderen wilde. Iedereen heeft zijn eigen verhaal, houd daar rekening mee. En als mensen vragen waarom je geen kinderen wil, kun je altijd de vraag terugstellen: Waarom heb jij wél kinderen?”