Je kinderwens vervullen: iedereen hoopt dat het enigszins vanzelf gaat. Maar voor veel mensen is de realiteit anders. Zij moeten medische hulp zoeken. En terwijl iedereen termen kent als ivf, is er één behandeling die vaak onder de radar blijft: zelfinseminatie.

In het Verenigd Koninkrijk is Béa Fertility sinds kort op de markt. Deze start-up verkoopt fertiliteitspakketten zodat mensen thuis, in de vertrouwde omgeving van hun slaapkamer, zelf een soort van vruchtbaarheidsbehandeling kunnen uitvoeren. 

,,Het is geen nieuwe techniek”, reageert Herman Tournaye, professor gynaecologie en hoofd van de fertiliteitsdienst in het UZ Brussel. ,,Je kan zelfs zeggen: het is oude wijn in nieuwe zakken. Toen ik midden in de jaren 80 startte met werken, was deze methode enorm populair. Het heette toen cup-KID, ofwel kunstmatige inseminatie met donorsperma in de baarmoederhals.” 

,,Hierbij wordt een plastic cup tegen de baarmoederhals geplaatst. Een arts kan dat doen, maar jijzelf ook. De KID-cup lijkt op een menstruatiecup, maar heeft nog een slangetje en een witte klem waardoor je het geheel luchtdicht kan maken en het kapje zich vast ‘zuigt’ op de baarmoederhals. Op het uiteinde van de slang zet je vervolgens een spuit met onbewerkt donorzaad, je drukt de klem opnieuw in en... bam, het zaad schiet als het ware tot in de baarmoederhals. Heel simpel en efficiënt.”

_{Lees verder onder de foto}

Deze cup-KID raakte in onbruik. ,,Daar is een simpele reden voor: sinds we eind de jaren 80 opgeschrikt werden door de aidsepidemie, geeft men de voorkeur aan donorzaad dat ‘gewassen is’. In het lab halen ze via een procedure de zaadcellen uit het zaadvocht, en is het risico om het aidsvirus of andere infecties door te geven heel sterk verkleind. Alleen moet het ‘gewassen’ donorzaad rechtstreeks in de baarmoeder ingebracht worden via intra-uteriene inseminatie (IUI). Dat kan je niet zelf doen.” 

,,Bovendien toonden een heleboel studies destijds aan dat de kans op een zwangerschap veel hoger lag bij IUI dan bij inseminatie in de baarmoederhals. Bij IUI weet je namelijk door middel van echo’s, bloedanalyses en hormoonspuitjes de eisprong uit te lokken exact wanneer een vrouw ovuleert. Dat kan mogelijk de hogere slaagkans verklaren”, vertelt Tournaye. ,,Een kleine nuance: tegenwoordig worden die oudere studies in twijfel getrokken omdat ze niet altijd perfect zijn uitgevoerd.”

En wat als de man trage zwemmers heeft? ,,In theorie kan de cup-KID geen soelaas bieden. Dan moeten de slechte zwemmers nog steeds op eigen, beperkte kracht richting eileider gaan. IUI is beter geschikt. Dan worden de beste zwemmers geselecteerd in het lab en dichterbij de eicel gebracht.” 

Binnen enkele maanden zou Béa Fertility de eerste kits voor zelfinseminatie op de markt brengen. Het prijskaartje: 300 pond (ongeveer 350 euro) per bestelde doos. Daar moet de fertiliteitsarts smakelijk om lachen.

,,Momenteel kan je dezelfde cups online bestellen. Het enige verschil? Ze zien er iets minder elegant uit en komen niet in een flashy verpakking, maar je betaalt er dan 20, 30 of 40 euro voor. Gewoon ‘insemination cup’ intypen op Google en je krijgt tal van voorbeelden.”

De zelfinseminatiecups bieden een heleboel voordelen. Een: je kan het thuis doen en zit niet met de stress van doktersafspraken. Tournaye knikt: ,,Als je de instructies volgt, is het zelfs redelijk simpel uit te voeren.” Twee: er komen geen hormonale spuiten aan te pas om een ovulatie op te wekken. ,,Tegenwoordig kan je je cyclus en eisprong goed in de gaten houden met allerlei apps.” 

Tournaye: ,,Wanneer je de ovulatie niet perfect kunt inschatten, is het zelfs voordelig om cups te gebruiken. Onbewerkt donorzaad kan tot twee dagen overleven in de baarmoederhals en zich verspreiden richting eileiders. Gezuiverd donorzaad is ontdaan van alle beschermende vloeistof, dus is binnen de dag verdwenen.”

Desondanks schuilen er potentiële addertjes onder het gras. ,,Er is geen medische controle. Je moet dus 100 procent zeker zijn dat jouw donor te vertrouwen is en volledig gezond. Daarnaast kan er op juridisch vlak van alles mislopen. Als je zelf een donor kiest, kan hij misschien bezoekrecht eisen. Anderzijds kan een koppel of wensouder ineens alimentatiegeld vragen aan zo’n donor. Via de officiële zaadbank heeft een donor geen juridische rechten of plichten.” 

Dat Béa Fertility net voet aan wal zet in het Verenigd Koninkrijk, vindt Tournaye niet verrassend. ,,Veel fertiliteitsbehandelingen gebeuren daar in privéziekenhuizen en zijn dus ontzettend duur. Logisch dat er naar meer democratische oplossingen gezocht wordt.”