Cor Swanenberg, onvermoeibare voorvechter van Brabants dialect, wint Zachte G-prijs

Van Brabant Bokaal tot Ad de Laat-prijs en De Vergulde Klomp, ze staan allemaal bij Cor Swanenberg op de spreekwoordelijke schouw. En ook al is hij al zo’n dertig jaar Ridder in de Orde van Oranje-Nassau, de Zachte G-prijs is hem nu al zeer dierbaar. ,,Omdat het een prijs voor mijn hele oeuvre is.” 

En dat in vijftig jaar opgebouwde levenswerk is imposant, omvat honderden boeken, platen, cd’s, tijdschriften, artikelen, gedichten en liedjes. ,,Het is meer geworden dan ik zelf ooit kon bevroeden.” Voeg daar ook de optredens en lezingen bij die hij verzorgde, tot ver over de landsgrenzen. En sleet zit er nog lang niet op. Streektaal blijft hem onverminderd fascineren. ,,Ik ben in het dialect geboren. Als ik met mijn broers en zussen ABN zou praten dan denken ze dat ik het hoog in munnen bol heb. Met mijn zoons praat ik ook dialect. Met de kleinkinderen? Niet. Dan vinden ze dat ik gek praat. Daarom gaat de streektaal langzaam verdwijnen. Omdat de ouderen die het spreken langzaam maar zeker uit beeld raken.” 

Hij ziet het als een van de onvermijdelijkheden van het leven. Maar betreurt het wel. ,,Weet u dat veel Nederlandse emigranten die dementeren hun nieuwe taal en het Nederlands vergeten, maar hun eerste taal, het dialect, niet. Ik heb het zelf ervaren tijdens een optreden in een bejaardenhuis in Ontario, Canada. We zongen er liedjes als Hop Marjanneke, stroop in het kanneke. Zelfs degenen die al tijden nergens op gereageerd hadden, zongen mee. Het verplegend personeel stond helemaal paf.” 

Overigens komen veel bijdragen voor de Brabantse spreukenkalender (al 33 jaar samengesteld door Swanenberg) van Nederlandse emigranten uit verre buitenlanden. ,,Dat vind ik nog altijd heel bijzonder.”

In alle jaren dat Swanenberg, oud-leraar Duits en Engels, op de bres staat voor het dialect heeft hij mee- en tegenwind gehad. ,,In de jaren zeventig was er de meeste belangstelling voor streektaal. Daarna taande die interesse. Maar gelukkig kwam er steeds weer een opleving, als de alarmbellen afgingen omdat het dialect dreigde te verdwijnen. Hopelijk houden we het dialect zo lang mogelijk in ere. Ik geniet er nog altijd van. Dat is meteen ook mijn drijfveer.”

Dat dialect alleen gesproken wordt aan de onderkant van de maatschappij, noemt Swanenberg een waanidee. ,,Dat jammer genoeg heel hardnekkig is. Het is lang als boers gezien. In Brabant dan. In Limburg zien ze dat heel anders. Daar spreekt iedereen, van hoog tot laag, dialect. Is het zelfs een officiële minderheidstaal, krijgen ze subsidie om die in stand te houden. Zover is Brabant nooit gekomen.” 

Terwijl Brabant sinds enkele jaren in de vaart der volkeren - lees: boven de rivieren - omhoog wordt gestoten via een groeiend aantal reclames waarin met een zachte G wordt gesproken en door populaire Brabantse cabaretiers, is de provincie nu ineens de brandhaard van corona. En: het epicentrum van giga-varkensstallen. Een ‘woestijn van stank’, ook dat nog. ,,Dat alles doet het imago van Brabant geen goed. Maar ik geloof niet dat het uiteindelijk negatief uitpakt voor onze dialecten.” En anders heeft hij zelf het antigif in petto: een nieuw boek met als titel ‘Brabantse humor in verhalen, gedichten en liedjes’. Dat vaccin - mogelijk gemaakt door stichting Brabantse Hoeders - komt er nog wel dit jaar.