Cartoonist Tom Janssen: ‘In een gezonde democratie mag je de macht bespotten’
Politiek tekenaar voor het Brabants Dagblad Tom Janssen won dit jaar twee internationale prijzen. ,,Een tekening is helemaal geslaagd als er een beetje om gelachen wordt.”
Met milde spot becommentarieert hij alledaagse situaties. Politiek tekenaar Tom Janssen ziet zichzelf niet als een boodschapper, daarvan zijn er al genoeg. ,,Ik ben altijd op zoek naar een doodgewone situatie waar de politiek dicht op de huid zit”, zegt Janssen. ,,Met zo weinig mogelijk tekst wil ik een helder beeld neerzetten. Iets tekenen dat mensen aanspreekt, wat herkenbaar is. De tekening is helemaal geslaagd als ze er ook een beetje om moeten lachen. ”
Tom Janssen tekent al dertig jaar cartoons voor het Brabants Dagblad. Zijn tekeningen zijn wekelijks op zaterdag of op maandag terug te vinden op de opiniepagina. ,,Voor inspiratie houd ik het nieuws nauwgezet bij. Het zoeken, kijken en nadenken kost de meeste tijd. Wat speelt er de komende dagen en wat vind ik daarvan? Ik probeer er één ding uit te lichten, terwijl ik natuurlijk weet dat er meerdere kanten aan een verhaal zitten. Een tekening is nooit genuanceerd. Ik probeer niet zomaar iets te roepen en zoek altijd een originele invalshoek. Mijn tekening mag iets lichts hebben, er staan al genoeg serieuze verhalen in de krant.”
Origineel blijven
Na tientallen jaren tekenen vindt Janssen het niet moeilijk om origineel te blijven. ,,Iedereen heeft zijn eigen beeldtaal en metaforen, toch probeer ik daar altijd een draai aan te geven. Als politiek tekenaar is die ervaring juist fijn. Toen ik net begon dacht ik weleens: wie ben ik om daar iets van te zeggen? Dat is ook terug te zien. Door de jaren heen ben ik gegroeid, zekerder van mezelf geworden.”
Janssen is een ouderwetse tekenaar. Als hij een idee heeft, begint hij met ‘krabbelen met potlood’, zoals hij dat zelf zegt. Pas als hij helemaal tevreden is over de compositie, werkt hij de tekening uit op papier met penseel en Oost-Indische inkt. ,,De meeste cartoonisten werken digitaal, ik kleur de tekening alleen op de computer in. Ik ben eigenlijk heel tevreden met deze combinatie. Ik kan tekenen waar en wanneer ik wil en heb geen last van technische problemen.”
Internationale prijzen
Janssen heeft al veel prijzen mogen winnen in zijn carrière, waaronder tweemaal de Inktspotprijs. Dit jaar mocht hij twee internationale prijzen voor zijn cartoons ontvangen. Op het Europese Culturele Festival Lector in het Italiaanse Fabula kreeg hij de Libex Award voor een cartoon over Black Lives Matter, die op 13 juni 2020 in Trouw verscheen. Voor deze prijs waren 160 cartoonisten uit 55 landen uitgenodigd om deel te nemen met spotprenten over het thema ‘Cancelcultuur en politieke correctheid’.
Ook deze cartoon van Janssen toont weer een alledaagse situatie. Een zwarte man is aan het vegen in het park, terwijl onverschillige voorbijgangers ‘Black lives matter!’ roepen. Ze vinden het wel belangrijk, maar steken er liever niet te veel energie in en gaan door met waar ze mee bezig zijn.
Beste cartoon over Europa
Een week later ontving Janssen de eerste prijs van de European Cartoon Award 2021; hij tekende volgens de jury de beste cartoon over politieke ontwikkelingen in Europa. Janssen kreeg de prijs voor een tekening over Belarus, die vorig jaar augustus in Trouw heeft gestaan. De prijs bestaat uit 10.000 euro. Er waren 287 inzendingen, ingediend door cartoonisten uit 28 verschillende landen.
De jury kende Janssen de prijs toe omdat zijn spotprent reflecteert op de politieke realiteit van Europa en omdat hij impliciet de relevantie benadrukt van de persvrijheid, die flink op het spel staat door gewelddadige dreigementen aan het adres van de pers. ,,Ik heb de situatie rondom de frauduleuze verkiezingen in Belarus in een tekening willen vangen. De eigen bevolking probeert despoot Alexander Lukashenko naar beneden te trekken. De inbreng van de Europese Unie in de nasleep van keiharde repressie is weinig meer dan loos theater.”
De European Cartoon Award is door Studio Europa Maastricht en de European Press Prize opgericht in 2019 om het tekenen van spotprenten aan te moedigen. ,,Dat is ook nodig, in 2020 schrapte The New York Times na ophef de dagelijkse cartoon. De politieke tekening hoort thuis in de krant. In een gezonde democratie mag je de spot drijven met de macht.”
Alles tekenen wat hij wil
Janssen mag dan ook alles tekenen wat hij wil, hij wordt nooit teruggefloten door de hoofdredactie. ,,Natuurlijk zijn er soms mensen die aanstoot nemen aan mijn tekening, maar dat heeft nog nooit voor bedreigende situaties gezorgd. Sterker nog, ik krijg minder reacties dan een columnist. Misschien omdat mensen weten dat een situatie in een cartoon uitvergroot wordt.”
Janssen is inmiddels zeventig jaar en tekent nog elke week. Hij denkt er nog niet aan om te stoppen, daarvoor vindt hij zijn werk nog te leuk. ,,Ik zou wel graag zien dat kranten jong talent de kans geeft om te groeien. Ik ben erg dankbaar dat ik, toen ik net begon, ook die kans heb gehad.”
Tom Janssen (Breda, 1950) is een politiek tekenaar wiens prenten zowel in het landelijk dagblad Trouw verschijnen, als in regionale titels zoals het Brabants Dagblad. Zijn tekeningen worden ook gepubliceerd in Time Magazine, Le Monde en The New York Times (tot ze stopten met politieke tekeningen in 2020).
Janssen studeerde in 1975 af aan de Rietveld- academie. Zijn prenten maakt hij met penseel en inkt en kleurt hij digitaal in. Hij ondertekent zijn werken met Tom.
Janssen won de Inktspotprijs 2004 en 2008. Dit jaar werd de European Cartoon Award aan hem toegekend en hij ontving de Libex Award.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
PREMIUMGelukkig getrouwd
De sleutel voor een succesvol zestigjarig huwelijk past niet altijd, maar vaak wel
Het ondernemersbloed stroomt door hun aderen. Niet alleen bij het paar zelf, maar ook bij hun vijf zonen. Jan en Bertie Schoones - Van der Pas vieren hun diamanten huwelijk. De sleutel voor een succesvol huwelijk? ,,Nou, de sleutel past niet altijd, maar vrijwel, zeg ik maar.” -
PREMIUM2
Meer uren per dag werken in minder dagen, kan het?
Meer tijd voor ons sociale leven, minder files en minder drukte bij de kinderopvang. Om de problemen op de arbeidsmarkt aan te pakken, komt internist en hoogleraar Marcel Levi met een opmerkelijk voorstel: ga hetzelfde aantal uren werken in minder dagen. -
interview
Paniek om een dringend mailtje van de baas: waarom ons brein soms worstelt met werk
Kenniswerk is zwaar voor onze mentale gezondheid, ziet Christianne Vink, psycholoog en auteur van Het grote hoe ik werk boek. Ze ontmoet in haar praktijk werkenden die worstelen met vermoeidheid en stress, en zich tegelijkertijd moeilijk kunnen concentreren. Wat kun je daaraan doen? -
Door de lezer
‘De politie ligt, net als erfhond Hector, aan een te korte ketting’
Ik ben opgegroeid in een dorpje in de buurt van Den Bosch. Bij ons in de buurt was een boerderij, zoals er in dat dorp heel veel waren. Op het erf van de boer liep altijd een grote rottweiler rond. Het beest deed geen vlieg kwaad. De jeugd uit de buurt kende Hector en kwamen regelmatig langs om hem te aaien. Geen probleem. De goedzak liet het zich allemaal welgevallen. Op het moment dat Hector het welletjes vond, gromde hij een keer ten teken dat het genoeg was. De jeugd begreep dit signaal. Zij wisten dat zij moesten vertrekken want als hun vriend aan gaf dat het genoeg was, was het ook genoeg. Zij waren niet bang van hem maar hadden respect voor zijn standpunt. -
PREMIUMGelukkig getrouwd
Diamanten paar Gerard (89) en Ria (87) van Boxtel houden elkaar nog altijd stevig vast
Schoenmakerskoppel Gerard van Boxtel en Ria Wagemakers had tijdens de verkering geen haast om te trouwen. Nog altijd doen ze alles rustig op hun gemak. Deze week is het bruidspaar zestig jaar getrouwd.
-
Koken & Eten
Hygiëne in de keuken: maak ook je kruidenpotjes af en toe goed schoon
Veel gevallen van voedselvergiftiging ontstaan thuis, aldus het RIVM. De meeste bacteriën in de keuken denk je waarschijnlijk te vinden in de keukenhanddoek, vuilnisbak of snijplank, maar uit een nieuwe studie blijkt dat kruidenpotjes nog grotere bacteriemagneten zijn. -
-
-
PREMIUMGelukkig getrouwd
Het geluk lacht het Bossche diamanten paar Hans en Anny toe, maar: ‘We hebben ook weleens oorlog’
ENGELEN – Eigenlijk was de moeder van Anny Leuver een beetje wantrouwig tegenover moppentapper Hans van Buul. Ga daar nooit meer mee, was het advies. Maar Anny vond dat ze een afspraak had die ze moest nakomen. ,,Nu zijn we zestig jaar verder.” -
lezers helpen lezers
Lezers helpen lezers: Eloy ‘heurt gère’ of u nog jaarmotto's of stadsemblemen van Kruikenstad heeft liggen
De ene lezer heeft iets nodig, de ander biedt iets aan. In de rubriek ‘Lezers helpen lezers’ verbindt het Brabants Dagblad al jaren mensen met vraag en aanbod. Met succes. Nu ook online.