In het Waalwijkse museum Buitenlust huist een uniek stukje historie
MIJN BDIn deze verhalenserie nemen we een kijkje in privémusea aan huis. Deze keer museum Buitenlust van Ad van Heesbeen.
Delen per e-mail
Midden in het centrum van Waalwijk staat een oude boerenschuur uit omstreeks 1850. Met recht een verborgen parel te noemen, want de schuur is helemaal ingebouwd en ligt verscholen tussen de huizen. De veestal is in 2014 prachtig gerestaureerd en doet sindsdien dienst als museum. Ad van Heesbeen (65) en zijn zwager Joop Smulders stellen in museum Buitenlust hun bijzondere verzameling van oude gereedschappen, gebruikt door houtbewerkers, tentoon. Van houtschaven uit de zeventiende eeuw tot het handgereedschap van een vioolbouwer. ,,Met deze gereedschappen zijn de afgelopen eeuwen prachtige producten gemaakt. Denk bijvoorbeeld aan schepen, molens en oude gebouwen. Je vindt hier dan ook een uniek stukje historie”, zegt Ad van Heesbeen.
Eeuwenoude schaaf
Als voorbeeld haalt hij een oude houtschaaf tevoorschijn. Versierd met prachtig houtsnijwerk. ,,Deze schaaf is afkomstig uit 1741. In die periode waren er twee bekende schavenfabrieken in Nederland, eentje in Rotterdam en één in Amsterdam. De schavenmaker bracht merktekens op blok- en profielschaven aan. Kijk, hier staat Ary den Hengst, een schavenmaker uit Rotterdam. De fabriek stond op de plek waar nu de Markthal staat. Dat heb ik kunnen uitzoeken.”
De 1500 verschillende soorten gereedschappen komen prachtig tot hun recht in de oude schuur. Beneden zijn vitrines, waar de schaven en handboren te zien zijn. Boven heeft Ad van Heesbeen een werkplek ingericht. Op de werkbank ligt een kasboek uit 1919, van een kleine ondernemer. Nauwgezet houdt hij zijn uren en werkzaamheden bij. Zo is hij bijna een jaar bezig met het maken van een scheprad voor een molen. Aan het eind van het jaar wordt er afgerekend, de molenaar moet 126 gulden betalen.
Elk ambacht had zijn eigen gereedschap. Een vioolbouwer werkte met kleine schaafjes om de klankkast te perfectioneren. En een vaten- of klompenmaker had weer ander materiaal nodig. ,,Je ziet aan alles dat ze vroeger liefde voor hun gereedschap en het vak hadden”, zegt Van Heesbeen. ,,Men was zuinig op het materiaal. Daardoor is er best veel bewaard gebleven. Unieke stukken die door de in de loop der jaren gevormde patina uitstralen dat deze gereedschappen schitterende producten hebben gemaakt. En zijn gebruikt door echte vakmannen.”
Vlak onder het balkenplafond is een berdzaag te zien. Een echt oude parel. Met deze zaag werden grote boomstammen kort gezaagd. Ontzettend zwaar werk. ,,Je had een haler en een brenger. Een grote sterke man stond boven de stam en duwde de zaag naar beneden. Een kleinere man onderaan bracht de zaag weer naar boven. En dat dag in, dag uit.”
Een wereld op zich
Museum Buitenlust heeft al een mooie collectie, maar zoals echte verzamelaars betaamt, zijn Ad van Heesbeen en Joop Smulders altijd op zoek naar mooie objecten. ,,Ook al is dat niet eenvoudig. Er zijn meer verzamelaars van dit soort gereedschappen, het is een wereld op zich. Soms heb je geluk dat iemand nog iets bij opa op zolder vindt, maar vaker kom je mooie schaven tegen op veilingen. Mijn zwager Joop ging vaak met een antiquair op pad naar Frankrijk en Engeland, want daar zijn ook mooie producten gemaakt.”
Het tweetal is ook kritisch, niet elk gereedschap past in hun verzameling. ,,We zoeken alleen handgereedschap, en het moet ook oud zijn. Na de oorlog veranderde er veel, het echte handwerk verdween langzaam. En daarmee eigenlijk ook de kwaliteit. Spullen zijn tegenwoordig eerder waardeloos dan waardevol. Dat was vroeger wel anders.”
Ad is inmiddels met pensioen en dat is goed nieuws voor het museum. ,,We kunnen nu vaker open en ik hoop veel liefhebbers te ontvangen.”
B E R D Z A G E R S
(Guido Gezelle)
Zijn’ vuisten, tend den okselen gesloofd, en opgeheven;
van schouder en van longen sterk,
aanziet mij, zes voet hooge aan ‘t werk,
den zager, die vooroverhelt,
terwijl hij vast zijne oogen velt,
en volgt de zwarte schreven.
Van onder staat zijn’ werkgenoot,
de kin omhooge, och armen,
gedwongen en gewrongen, als
een afgebeulde slavenhals,
te heffen en te halen, dat
hij steent erbij, aan ‘t zageblad,
met alletwee zijne armen.
Het eeken lijf gebonden ligt,
vanboven, op de schragen;
en krammen doen, in ‘t bol gehaakt,
den ouden boom, al moedernaakt,
zijn schoonheid af en boeien aan,
den al te wreeden wil verstaan
des menschen, en verdragen.
Hij zucht! De zage zingezangt,
en spot met zijne ellenden;
heur’ tanden teren ‘t altemaal
aan stukken; ei! dat bitter staal
en rust niet, eer ‘t, in balke en berd,
vaneen en schoer zijn edel hert,
zijn lijf, zijn’ leên, zijn’ lenden.
o Zager, man, omleegedaalt,
en wilt een’ wijle wachten:
gezeten nu, in ‘t zagemul,
uw maat en gij, de kruike vul
nen dienaar doet, die ‘t zware van
den arbeid u verlichten kan,
verzoeten en verzachten.
Hier is het
Museum Buitenlust is te vinden aan de Jan de Rooystraat 10b in Waalwijk.
U vindt hier een bijzondere collectie handgereedschap van houtbewerkers.
Het museum is alleen op afspraak te bezoeken. Voor meer informatie: museumbuitenlust.nl of 06-83651884.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Heel Brabant prakt: de balletjes uit elkaars soep pikken
In de rubriek Heel Brabant Prakt delen lezers hun lievelingsrecept en hun herinnering hieraan. Deze week het recept van Iny van Casteren uit Zeeland. -
Door de lezer: hoorblind, bestaat dat woord echt?
In de rubriek Door de Lezer schrijven lezers een verhaal, gedicht of column over wat hen bezighoudt. Deze keer Wim Schigt. -
Brabant in Beeld
Bij sportfotografie krijg je geen tweede kans
Je hebt hét moment of niet. Fotograaf Pim Ras weet uit ervaring wat een goede sportfoto allemaal nodig heeft. Als nieuw jurylid van Brabant in Beeld let hij vooral op foto’s die hem direct raken. -
MIJN BD
Theo Danen heeft achtduizend mooie verhalen, verborgen in een oude boerenschuur
In deze verhalenserie nemen we een kijkje in privémusea aan huis. Deze keer het museum van Theo Danen in Berlicum. -
Mijn BD: stuur jouw verhalen en foto's in
-
MIJN BD + VIDEO
Soms zie je iets gebeuren in de ogen van bezoekers boerenmuseum D'n Aachterum in Diessen
In deze verhalenserie nemen we een kijkje in privémusea aan huis. Deze keer boerenmuseum D'n Aachterum van Ad en Mia de Weys in Diessen. -
MIJN BD
Ans is met alles blij, of Maria nu van ivoor of plastic gemaakt is
In de verhalenserie Mijn museum nemen we een kijkje in een privémuseum aan huis. Deze keer het museum van Ans van Munster, vol met heiligenbeelden. -
MIJN BD
Een hond in de ruimte, dat ging de tienerfantasie van Ger Pistorius te boven
In de verhalenserie Mijn museum nemen we een kijkje in een privémuseum aan huis. Deze keer het ruimtevaartmuseum van Ger Pistorius in Tilburg