Brabantse Dutchbatters spelen in theaterstuk de pijn en woede om Srebrenica van zich af
TILBURG - Theater is therapie voor drie Brabantse blauwhelmen, die Srebrenica niet achter zich kunnen laten. 'Met open ogen' heet het drama dat nog vlak onder hun huid zit.
Delen per e-mail
Raymond Braat speelt Raymond. Stephan Mertens speelt Stephan. Antoon van de Wiel speelt Antoon. ,,Nou, spelen", krast die laatste met zijn vingers twee aanhalingstekens in de lucht. ,,Het publiek heeft wel door dat we dit dus echt allemaal meegemaakt hebben."
Drie Dutchbatters, die hun pijn en hun woede op het toneel uitspreiden. 'Met open ogen' gaat 5 juli in de Verkadefabriek in Den Bosch een première. Met open vizier acteren de blauwhelmen. ,,Het spelniveau is bij therapeutisch theater vaak niet al te hoog", weet hun regisseur Boy Jonkergouw. ,,Maar deze drie jongens kunnen dus écht wat."
Twee jaar geleden ging Jonkergouw met de drie om de tafel zetten. Hun verhalen over de uitzending naar Bosnië en de bittere thuiskomst zette Jonkergouw in theatertaal om. 'Tienduizenden vluchtelingen zaten als ratten in de val en wij mochten ze gezelschap houden', is zo'n regel die Jonkergouw uit het hart van Antoon van de Wiel heeft gegrepen.
Lees verder onder de foto
Servische handen
Bosnië ligt 23 jaar achter hen, maar het zit nog vlak onder hun huid. Elk jaar belandt Antoon van de Wiel in een dip als 11 juli eraan komt, de dag waarop de moslimenclave van Srebrenica in Servische handen viel. ,,Het moet de komende jaren niet erger worden", peinst hij.
Zijn twee jongere collega's en lotgenoten hebben de diagnose post-traumatische stress-stoornis gekregen. Van de Wiel wil daar op z'n 63e niet aan. ,,Hij zit nog in de ontkenningsfase", knipoogt Mertens (45) in de pauze van de repetitie.
Van de Wiel trekt een wrang glimlachje. ,,Ik zég dat ik het niet heb. Maar ik weet natuurlijk wel beter. Ik verdom het alleen om die molen in te gaan. Ik ben een genezerik, een hospik. Ik ben opgeleid om mensen uit de put halen. Dan ga ik er zelf toch zeker niet in zitten."
Waarna hij vertelt geen film meer uit te kunnen kijken en geen boek meer uit te kunnen lezen. Elke nacht, al jaren aan een stuk, wordt hij in zijn bed in Oisterwijk klokslag vier uur wakker. Maar toen hij terug was in Srebrenica, sliep hij de hele nacht door. ,,Gek hè. Alsof ik alleen daar nog rust kan vinden." Hij heeft een bloedhekel aan Fransen, want die lieten hen zitten in Srebrenica. En aan de media, want die verdraaiden de feiten.
Op zijn tandvlees heeft Van de Wiel in het leger zijn functioneel leeftijdsontslag gehaald. De laatste jaren liet hij zich niet meer uitzenden naar oorlogsgebieden. Ook voor Stephan Mertens was op een gegeven moment de maat vol. Het dal ligt achter hem, maar hij heeft wel besloten Defensie voor de politie in te ruilen. Het leger blijft hij trouw in de webshop die hij samen met zijn vrouw vanuit hun woonplaats Tilburg runt. Nota bene: veteranen krijgen 5 procent korting op het hele assortiment aan modelbouw.
PTSS
Discussie in de pauze. Jonkergouw zegt niet te kunnen geloven dat iemand door PTSS zich aan zijn eigen kind vergrijpt. ,,Iemand vermoorden, dat kan ik begrijpen. Maar je kind misbruiken?" Raymond Braat (42), uit Helmond, helpt zijn regisseur uit de droom. ,,PTSS, dat is TBS man. Ik ken er die in een hutje in een bos zijn gaan wonen. Compleet doorgedraaid."
PTSS, dat is TBS man. Ik ken er die in een hutje in een bos zijn gaan wonen.
Zijn vrouw woont, zo af en toe soufflerend, de repetitie bij. Ze mompelt: ,,Wij hebben ook PTSS hoor. Secundaire PTSS." Een scène bij thuiskomst vertelt dat verhaal. Stephan wordt door zijn vrouw besprongen, zo blij is ze dat hij weer thuis is. Ze heeft van haar ouders dinerbonnen gekregen voor het Bossche restaurantje waar hij haar nog ten huwelijk heeft gevraagd. 'Ja ja, ik moet eerst even debriefen hoor', zet haar man de toon voor de komende jaren. 'Ik heb een vreemde man in huis gekregen', stelt ze in de volgende scène vast.
Theater is therapie voor ze. Maar Antoon van de Wiel wil dat hun verhaal ook landt in het publiek. ,,Mensen mogen weten wat de impact van een uitzending is. Elke soldaat komt er als een ander van terug. Als Dutchbatters zijn wij in de media ook nog eens als halve moordenaars weggezet. Die hoon doet zeer, al is er voor ons ook waardering gekomen. Als Dutchbat op Veteranendag defileert, staan de mensen speciaal voor ons op. Dat doet zo goed."
Na een reeks van try-outs gaat 'Met open ogen' op 5 juli in de Verkadefabriek in Den Bosch in première. Andere opvoerdata in Brabant zijn: 20 september De Enck Oirschot, 22 september Annatheater Helmond, 19 oktober Markant Uden, 22 november Tiliander Oisterwijk. Tekst en regie: Boy Jonkergouw. Spel: Raymond Braat, Stephan Mertens, Antoon van de Wiel, Prisca van der Mullen, Heleen van Doremalen en Lotte Penning.
Tekstfragment 'Met open ogen'
Stefan: Tegen het publiek Midden jaren 90 werden wij naar een land gestuurd waar iedereen knettergek was geworden.
Antoon: Blijkbaar kan dat. Je kunt gek worden in je eentje, maar je kunt ook gek worden in groepsverband. Dat noemen ze ook wel oorlog.
Ray: Joegoslavië was een land waar iedereen het een halve eeuw prima met elkaar kon vinden.
Stefan: Mensen spraken dezelfde taal, waren elkaars buren, collega’s en vrienden.
Ray: Maar in de jaren ’90 veranderde dat. Ineens heette de buurman geen Ratko meer maar Servische hond, heette die charmante brunette van de markt geen Jelena meer, maar moslimhoer.
Stefan: En met moslimhoeren mocht je alles doen wat in je opkwam, als je Serviër was.
Antoon: Naar dat land, waar iedereen elkaar om bizarre redenen dood wilde hebben, werden wij toegestuurd.
Stefan: Ik zat in Sarajevo. Dat was zeg maar de anus van het hele conflict. En sommigen van ons mochten op excursie naar Tuzla. Daar werd een granaat op een plein vol met jonge mensen gegooid.
Ray: Dat was toen een nieuwe rage onder de Serviërs, granaten op pleinen gooien
Stefan: En wij konden de rommel opruimen.
Antoon: Tsja, iemand moet het doen.
(Boy Jonkergouw)
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
PREMIUM
Gas erop voor laadpalen? Niet overal rondom Tilburg is dat het parool
OISTERWIJK - Nederland is koploper in Europa waar het gaat om dekking van laadpalen voor elektrische auto’s. Maar niet alle gemeenten trekken er even hard aan, leert een rondgang in Midden-Brabant. -
PREMIUM
Boswachter Frans Kapteijns roept op tot boycot van tuincentrum in Oisterwijk
OISTERWIJK - ‘Waarom verkopen jullie nog Roundup, Tuincentrum Coppelmans? Mensen, als je dit leest, niets meer kopen bij Tuincentrum Coppelmans.’ -
PREMIUMKAART
Elk jaar 90 huizen erbij in Oisterwijk en Moergestel, maar waar? Klik op de BD-kaart
-
Auto vliegt uit de bocht en belandt in sloot in Oisterwijk
OISTERWIJK - Aan de Bedrijfsweg in Oisterwijk is woensdagavond omstreeks 17.45 uur een auto uit de bocht gevlogen. De auto raakte een lantaarnpaal die omviel, waarna de auto in de sloot terecht kwam. De twee inzittenden zijn hierbij licht gewond geraakt. -
PREMIUM
Fans van Intents schikken zich in afgelasting: ‘Jammer maar begrijpelijk’
OISTERWIJK - Jammer maar begrijpelijk. Dat is de teneur van de reacties die Intents krijgt op het besluit ook dit jaar een streep door zijn hardstyle dancefestival in Oisterwijk te zetten. Daarmee schaart het zich in de rij organisatoren die ook in 2021 voor corona moeten buigen. Best Kept Secrets hakte in Hilvarenbeek eerder deze week de knoop door.
-
PREMIUM
Agenten rond Tilburg moeten alleen in de auto zitten na corona-uitbraak
OISTERWIJK - Agenten in Tilburg-Noord, Oisterwijk en Hilvarenbeek gaan voorlopig niet samen in één auto zitten. Aanleiding is een corona-uitbraak in politieteam Groene Beemden. Volgens een woordvoerder is tot de aangescherpte maatregel besloten op advies van de GGD. -
PREMIUMwk schaatsen
Voor Dai Dai N’tab telt alleen de 500 meter: ‘In één rondje gebeurt zoveel’
Drie jaar nadat hij op dramatische wijze naast een olympisch ticket greep, is de naar Jumbo-Visma overgestapt Brabantse sprinter Dai Dai N’tab vrijdag één van de favorieten voor het goud op het WK 500 meter. Maar hij vindt het wel jammer dat hij nu geen rondjes op de bevroren Brabantse vennen kan schaatsen. -
Inbreker wordt betrapt in Oisterwijk en slaat bewoner hard in het gezicht
OISTERWIJK - Een inwoner van Oisterwijk heeft zondagavond laat een inbreker betrapt in zijn huis aan de Tilburgseweg. Hij kreeg de inbreker te pakken, maar werd vervolgens met een harde vuistslag in zijn gezicht geraakt waardoor de verdachte kon vluchten.