De wethouder van Oisterwijk had ook taart bij zich, toen hij deze week aanbelde bij het echtpaar Potters. Meneer heeft behalve extra zuurstof veel zorg nodig en mevrouw staat elke dag paraat om die te verlenen. Dat verdiende een schouderklopje van het gemeentebestuur.

Twee bonnen van welgeteld 12,50 euro kwam de wethouder feestelijk overhandigen. De pers mocht mee komen vieren, want het ging hier om een 'mantelzorgcompliment nieuwe stijl'. De bonnen konden voor het eerst besteed worden bij de lokale ondernemers. Zo had de middenstand ook nog wat aan de mantelzorg van mevrouw Potters en al die andere Oisterwijkers.

Op Facebook was de goegemeente snel klaar met het presentje van de wethouder. 'Lachertje.' 'Wat zijn we gul'. 'Belediging'. 'Geef dan niks.' 'Vroeger kreeg je veel meer.'

Dat laatste klopt. Toen het Rijk zich nog bekommerde om mantelzorgers, konden ze 250 euro op hun bankrekening bijgeschreven krijgen. Op het laatst werd het minder: 200 euro. Maar op 1 januari 2015 kwam de grote decentralisatie langs. Gemeenten krijgen van het Rijk voortaan een budget, waarmee ze mantelzorgers zowel moeten ondersteunen als waarderen.

Denk bij dat eerste aan consulenten die met raad en daad de mantelzorger bijstaan of aan het bieden van vervangende zorg ofwel respijtzorg. Zo heeft Oisterwijk ook een steunpunt mantelzorg in het leven geroepen en profileert het zich bovendien als dementievriendelijke gemeente. Maar waardering, dat schouderklopje, blijft ook een wettelijke taak voor de gemeente.

Er zijn er die nog altijd 200 euro per mantelzorger opzij zetten. Alkmaar en Zoetermeer zijn voorbeelden. Tussen A en Z regeert schraalhans echter als keukenmeester. Oisterwijk lijkt zich te generen. De gemeente trekt haar compliment volgend jaar naar 50 euro op.

Maar dan Loon op Zand. Ook in 2019 heeft wethouder Wil Ligtenberg geen douceurtje in petto voor wie, volgens het gangbare criterium, meer dan 8 uur per week kwijt is aan de zorg voor een naaste. Ligtenberg gelooft niet in financiële tegemoetkomingen voor álle mantelzorgers en stelt zichzelf ten voorbeeld: ,,Toen het Rijk er nog over ging, kregen mijn vrouw en ik allebei een brief dat we voor het mantelzorgcompliment in aanmerking kwamen. Zij had een hartoperatie gehad, ik was suikerpatiënt."

Gekkigheid, vindt Ligtenberg. Met maatwerk is de mantelzorger beter gediend: ,,Bij onze keukentafelgesprekken nodigen we daarom ook altijd de mantelzorgers uit. We kunnen dan extra uren huishoudelijke hulp aanbieden of een dagje langer respijtzorg, zodat de mantelzorger op adem kan komen. Bovendien houden we om de twee jaar een dag waarop mantelzorgers kunnen ontspannen en met elkaar in gesprek gaan."

Die vorm van waardering staat bij meer gemeenten, waaronder Oisterwijk, op de agenda. Meestal is 10 november, de landelijke Dag van de Mantelzorg, de datum. Elk jaar zo'n verwendag zit er voor Loon op Zand echter niet in. Het mantelzorgbudget dat de gemeente van het Rijk krijgt is daarvoor volgens Ligtenberg niet genoeg: ,,Zoals het bij alle decentralisaties is gegaan, moet er geld bij."

Maatwerk wordt door Mezzo, belangenvereniging voor mantelzorgers, toegejuicht. ,,Maar wij adviseren gemeenten om intensieve mantelzorg financieel te waarderen", zegt Rianne Hanning. ,,We hebben het onderzocht en mantelzorgers stellen vooral op een geldbedrag prijs. Organiseer daarnaast ook een laagdrempelige activiteit. Voordeel is dat je zo meer mantelzorgers kunt bereiken dan via een Wmo-indicatie aan de keukentafel. Tweesporenbeleid dus."

Andere tip voor de gemeente: zet duidelijk op je site hoe mantelzorgers worden gewaardeerd. Niet alleen in Loon op Zand schort het daaraan.

En zorg ervoor dat geld voor mantelzorgers niet in 'overhead' gaat zitten. Zo laat Goirle, met 30 euro niet de vrijgevigste, de bonnen ook uitdelen door huisartsen en wijkverpleegkundigen. Ze staan dichterbij de doelgroep dan een 'loketconsulent', bij wie mantelzorgers zo ook niet meer voor een aanvraagformulier hoeven aan te kloppen.