De grote Brabantse steden zijn al jaren actief om een bijdrage te leveren aan het beperken van de klimaatverandering, zo bleek ook tijdens het meest recente Tilburgse Milieucafé waar de grote gemeenten met klimaatexperts Ed Nijpels en Marjan Minnesma in gesprek gingen. De gemeenten geven vaak het goede voorbeeld met maatregelen voor hun eigen gebouwen, zoals innovatieve aanbestedingen (Eindhoven), en samenwerking met het mkb op het gebied van innovatie en verduurzaming. De meest genomen maatregelen zijn echter energiebesparing in de woningbouw, inclusief de realisatie van zogeheten nul-op-de-meter-woningen, het plaatsen van windmolens en zonnepanelen, op gebouwen en in zonneweides, het investeren in aardwarmte en energieopwekking uit biogas. En er zijn projecten die de burgers bewust maken van het gemak en de impact van bepaalde maatregelen, zoals WoonConnect in Eindhoven, dat aanpassingen aan woningen op onder meer energiegebruik digitaal inzichtelijk maakt.

De provincie ondersteunt de initiatieven van de gemeenten met onder meer een aanpak voor meer wind- en zonne-energie en de mogelijkheid om op 1.000 ha voormalig agrarisch land tijdelijk zonnepanelen aan te leggen. Werkgevers, milieu- en landbouworganisaties, onderwijs en de vijf grote steden werken sinds 2015 met de provincie samen in de Brabantse Energie Alliantie om projecten op te schalen en sneller te doen uitvoeren.

De politici die bij de verkiezingen in maart 2018 worden gekozen, zullen in alle Brabantse gemeenten echter fors meer inzet moeten plegen. Er is immers flink wat veranderd sinds begin 2014, toen wij, de wethouders die dit verhaal ondertekenen, als wethouder van start gingen.

De belangrijkste verandering is dat er eind 2015 in Parijs wereldwijde afspraken gemaakt zijn om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graad en maximaal tot 2 graden. Nederland heeft die afspraken vorig jaar ondertekend. Stilaan wordt duidelijk dat uitvoering van de afspraken van Parijs om ingrijpende maatregelen vraagt. Iedereen, ook de Brabantse gemeenten, zal daaraan zijn bijdrage moeten leveren. En de provincie wil dat proces aanjagen.

Er zijn meer veranderingen. Zo heeft het nieuwe kabinet voor het eerst een klimaatminister, er komt een Klimaatwet, een nieuw Energieakkoord en het einde van het gebruik van fossiele energie is aangekondigd.

Dan is er nog het klimaat zelf. De klimaatverandering laat zich steeds meer gelden. Denk aan de zware overstromingen in Texas en in India, denk aan orkaan Irma die Sint-Maarten verwoestte, en denk aan de bosbranden in Portugal die tientallen mensenlevens eisten. En ook dichtbij merken we de veranderingen, zoals de hagelbui in zuidoost-Brabant van juni vorig jaar. Met hagelstenen als tennisballen bleef vrijwel geen enkel dak gespaard. Allemaal natuurrampen die zich ook voordeden toen er nog geen sprake was van wereldwijde opwarming van de aarde, maar ook allemaal rampen die door de klimaatverandering veel heftiger zijn en veel grotere gevolgen hebben dan ooit tevoren. En ze zullen zich vaker gaan voordoen, ook in Brabant.

Het is aan de nieuwe gemeentebesturen om op al die veranderingen in te blijven spelen. Door het gemeentelijke klimaatbeleid aan te scherpen en door concrete, extra maatregelen af te spreken voor de komende vier jaar.

Om de opwarming van de aarde te beperken tot de gewenste 1,5 graden moet de uitstoot van CO2 al in 2030 terug naar nul, stelde Urgenda-directeur Marjan Minnesma in het genoemde Tilburgse Milieucafé.

Klimaatneutraal in 2030 betekent dat alle Brabantse gemeenten binnen 13 jaar woningen anders moeten verwarmen, dat al het vervoer elektrisch is en dat onze industrie geen gebruik meer maakt van fossiele brandstoffen.

Welke concrete maatregelen vraagt dat de komende vier jaar? In het Tilburgse Milieucafé bleek dat extra maatregelen nodig zijn in woningen en gebouwen, verkeer, industrie en landbouw. Er zijn veel eenvoudig te nemen maatregelen, laaghangend fruit noemen wij dat. Zoals meer samenwerken tussen gemeenten. Alle gemeenten zullen moeten investeren in mensen en kennis, maar kleine gemeenten kunnen niet overal expertise in hebben. En ook de grotere gemeenten kunnen veel meer van elkaar leren. De provincie wil daarbij graag ondersteunen en aanjagen.

Laaghangend fruit is ook bedrijven controleren en adviseren om energiebesparende maatregelen te nemen, maatregelen die in korte tijd terug te verdienen zijn. Bedrijven zijn dat al wettelijk verplicht, maar zijn zich vaak niet bewust van de kostenvoordelen die hen dat biedt. De provincie gaat gemeenten ondersteunen bij het energiezuiniger maken van de industrie.

Andere, op het eerste oog wat minder makkelijk te nemen concrete maatregelen voor de nieuwe gemeentebesturen: afspraken maken over het omschakelen naar volledig elektrisch autoverkeer en afspraken maken over het loskoppelen van woningen van het aardgas.

Het nieuwe kabinet heeft al besloten dat alle nieuwe auto's in 2030 elektrisch moeten zijn. De nieuwe collegeakkoorden zouden daarop moeten inspelen, bijvoorbeeld door de infrastructuur van laadpalen verder uit te rollen en door eigenaars van elektrische auto's financieel te ondersteunen, bijvoorbeeld via lagere parkeertarieven.

Tilburg, Breda en Helmond zijn al aan de slag gegaan met het loskoppelen van aardgas. Helmond gaat daarin het verste. Alle nieuwbouw en alle 40.000 bestaande woningen worden er vanaf 2018 aardgasvrij gemaakt. Helmond heeft daarover afspraken gemaakt met woningcorporaties, het bedrijfsleven en netwerkbedrijven. Zo'n stap naar aardgasvrij vraagt om zeer intensief overleg met inwoners, want zonder hen gaat het nooit lukken. Andere gemeenten kunnen deze aanpak prima kopiëren.

De nieuwe wethouders zullen ook concrete plannen moeten maken voor verdere grootschalige isolatie van jaarlijks vele duizenden woningen en voor het ontwikkelen van duurzame verwarming via warmtepompen, zonnedaken en een groen warmtenet.

Al die maatregelen ontslaan nieuwe bestuurders overigens niet van een andere opdracht: Brabant weerbaarder maken tegen extreem weer, een tweede pijler in het internationale klimaatakkoord.

Wij hebben er alle vertrouwen in dat Brabant in staat is om die verantwoordelijkheid te nemen en dat het de samenwerking met partners en de broodnodige steun vanuit Den Haag organiseert.

De oproep van de Brabantse bestuurders vloeit voort uit het Tilburgse Milieucafé van 28 september j.l. waarin een aantal van de ondertekenende bestuurders in gesprek gingen met Ed Nijpels en Marjan Minnesma, beiden experts op het gebied van klimaatverandering. Nijpels en Minnesma schreven daarvoor een gastopinie die op 27 september in het Brabants Dagblad verscheen.