'Muziek bindt mensen'

De vervoering waarin muziek een mens kan brengen, is magisch. Muziek kan in moeilijke, verdrietige tijden een troost zijn. Muziek raakt mensen. Niet alleen in het hart, maar in de menselijke ziel - hun kern. Muziek is een liefdevolle drager van waardevolle herinneringen en vehikel voor het aanmaken van nieuwe herinneringen voor de toekomst. Vanuit die invalshoek keek ik ook naar de beelden op eerste pinksterdag van het benefietconcert 'One Love Manchester'. Het werd een wereldwijd kippenvel bezorgend tribuut aan de slachtoffers en nabestaanden van de laffe terroristische aanslag van 22 mei. 'Wat zonde dat we kinderen, onze toekomst, nog zo weinig meegeven over het belang van samen muziek maken en samen zingen', bedacht ik mij. Muziekonderwijs is essentieel voor de ontwikkeling van weerbare en onderlinge solidaire burgers.

Muziek als troost voor mensen, maar ook bindmiddel tussen mensen is zo oud als de weg naar Rome. Neem een deel van mijn verre voorouders. Zij werden tegen hun wil als slachtoffer van de transatlantische slavernij uit Afrika verscheept en onder inhumane omstandigheden te werk gezet in het huidige Suriname. Een systeem van ontmenselijking dat een kleine 350 jaar heeft bestaan. Mijn voorouders en vele anderen 'oud-Afrikanen' putten moed en kracht uit gezamenlijk gezang. Liederen die, al dan niet religieus gedreven, waren in de Verenigde Staten lang 'negro spirituals', voorloper van de moderne gospelmuziek. De betekenisvolle woorden, maar vooral het gezamenlijke gezang, gedans en geklap zorgden voor troost in ongekend barre tijden.

Een terrorist is geslaagd in zijn missie als zijn doelwitten bang worden, onderling verdeeld raken en helemaal wanneer 'het vrije Westen' zich overgeeft aan zijn apocalyptische en tirannieke gedachten over de islam. Om ons als vrije burgers te weren tegen deze kwade motieven van terroristen, is het zaak ons onderling te (ver)binden. Hoe sterker wij als collectief vanuit gedeelde waarden schouder-aan-schouder staan, hoe minder een terrorist op mentaal vlak kans van slagen heeft. Muziek is een prachtige vorm voor een dergelijke intermenselijke verbinding. Dat zagen we afgelopen weekend in Manchester onder aanvoering van popartiest Ariana Grande bij een hartverwarmend benefietconcert. Wereldwijd keken mensen mee, maar het bleef niet bij kijken alleen. We voelden ons actief onderdeel van een collectief. Een collectief dat staat voor waarden als vrijheid, solidariteit en compassie. Waarden die op symbolische wijze door muzikanten werden gedeeld op dat podium in Manchester.

Onlangs mocht ik een werkbezoek afleggen aan vrije school Tiliander in Tilburg. Ik was enorm onder de indruk van de wijze waarop leerlingen daarop samenzongen, van piepjonge kleuters tot aanstaande schoolverlaters. Kinderen leren daardoor niet alleen over hun eigen, potentiële muzikale talenten. Belangrijker nog: ze leren zich met elkaar te verbinden en worden één in de harmonieuze klanken van het lied. Muziekonderwijs is daarmee niet alleen een vorm van kennisoverdracht en talentontwikkeling. Muziekonderwijs is dan een belangrijk instrument voor sociale interactie, sociaal-emotionele expressie en onderlinge verbondenheid. Niet een vaardigheid die je kunt leren, maar een attitude die de jonge mens kan vormen op weg naar volwassenheid en burgerschap.

Misschien wat simplistisch gesteld, maar hoe meer we muziekonderwijs - naast andere vormen van intermenselijke, bezielde verbinding - kunnen inzetten, hoe meer weerbaar we onze jeugd maken voor de onrustige en onbestendige toekomst die hen te wachten staat. Daarbij stimuleren we ook de kans dat de talentvolle Ariana Grande's van morgen komen bovendrijven en ons verlichtend weten te inspireren op de donkerste dagen van de mensheid. Niet ieder kind krijgt het belang van muziek thuis mee. Daarom zou het geweldig zijn als muziekonderwijs een belangrijk onderdeel vormt in het onderwijs waar ieder kind aan deelneemt. Helaas is dat nog niet overal het geval. Scholen moeten vaak een beroep doen op subsidies om muziekonderwijs mogelijk te maken. Hoogste tijd voor een bredere kijk op muziekonderwijs; als essentieel bindmiddel tussen (jonge) mensen.

Dave Ensberg-Kleijkers is voorzitter van College van Bestuur Stichting Biezonderwijs in Tilburg.