Wonen op campings; waar anders?

Op vrijwel alle grotere campings en vakantieparken zijn mensen te vinden die na een relatiebreuk, schuldencrisis, huisuitzetting, vanwege laaggeletterdheid of onzeker werk vastlopen in onze samenleving. Bijvoorbeeld: een vrouw, midden 50, arbeidsongeschikt. Na het overlijden van haar man verloor ze door de woekerpolisaffaire haar huis. Sindsdien woont ze in een enkelwandig zomerhuisje. Ze voedde hier haar vijf kinderen op.

Voorbeelden als deze zijn geen uitzondering. Er is een toenemende groep mensen in Nederland zonder duurzame huisvesting. Niemand weet precies hoeveel hiervan op vakantieparken wonen; het Centraal Bureau voor de Statistiek houdt over hen geen cijfers bij. Maar gedeputeerde Erik van Merrienboer van de provincie Noord-Brabant stelde in mei van dit jaar dat er bij de huidige bouwplannen tot 2050 alleen hier al 35.000 goedkopere (huur)woningen te weinig zijn.

Vanaf het moment dat iemand noodgedwongen onderkomen zoekt op een camping, begint een neergaande spiraal. De leefomstandigheden in goedkope stacaravans en vakantiewoningen zijn qua gezondheid en (kind)veiligheid niet altijd ideaal. Bovendien is wonen op terreinen met een recreatiebestemming verboden. Daarom lukt het niet altijd op een camping een officieel adres te krijgen. Toegang tot zorg en contact met de Belastingdienst of Centraal Justitieel Incassobureau worden dan lastig. Schulden lopen op en de afstand tot de gereguleerde samenleving groeit, met alle gevolgen van dien.

Veel overheden hebben lang weggekeken. Wonen op campings werd gedoogd. Het leverde een stabiele inkomstenstroom aan toeristenbelasting op en het hielp campingeigenaren om voldoende inkomsten te genereren in een veranderende markt. Bovendien zoeken de voor de aantrekkende economie broodnodige groepen arbeidsmigranten onderkomen. Nota bene: deze werken niet alleen in agrarische bedrijven of de bouw. Ook het nieuwe distributiecentrum van Bol.com in Waalwijk draait op uitzendkrachten uit Oost-Europa.

Op dit moment zijn verschillende overheidsdiensten vooral met handhavingsmiddelen aan het ingrijpen op campings. De gemeente Epe legt dwangsommen op aan bewoners van vakantiepark De Beekhorst. Camping Fort Oranje in Zundert wordt ontruimd in een gecoördineerde actie vanuit de veiligheidsregio Midden- en West-Brabant. In de media overheerst de bijbehorende beeldvorming: foto's met politieuniformen voor verkrotte caravans, nadruk op criminaliteit en 'asocampings'. Maar hiermee wordt geen recht gedaan aan de situatie van het overgrote deel van de campingbewoners.

Vrijwel alle bewoners van vakantieparken zoeken naar betaalbaar onderdak. Zolang het lokaal niet lukt aan deze vraag te voldoen is het daarom simpel: waar moeten deze mensen wonen anders dan in stacaravans of recreatiewoningen? Het is zinloos om deze oprechte vraag enkel af te straffen met boetes of ontruiming. Een dwangsom komt bovenop een lange lijst schulden en bewoners van Camping Fort Oranje vluchten weg naar vakantieparken in België. De huidige werkwijze en de bijbehorende beeldvorming in de media problematiseren een grote groep mensen, verzwakken hun zelfredzaamheid en dragen bij aan probleemverplaatsing.

In de afgelopen tijd hebben Ruben Pater en ik onder de titel 'Camping Kafka: Weg in eigen land' met campingbewoners, -eigenaren, zorgprofessionals en beleidsmakers onderzocht wat deze alternatieven zouden kunnen zijn. In vier sessies kwam een pijnlijk beeld bovendrijven van inconsequente en slecht samenwerkende overheidsdiensten die (schuld)hulpverleners naar iemand toesturen en tegelijk dwangsommen opleggen, terwijl op de feitelijke vraag naar woningen te weinig regie wordt gevoerd.

Het wordt hoog tijd voor een benadering waarbij samen met bewoners van vakantieparken wordt gekeken hoe het anders kan.

Ruben Pater en Klaas Burger van de Academie voor Beeldvorming in Den Bosch werken op dit moment in samenwerking met de provincie Noord-Brabant en GGD West-Brabant aan een tour langs plekken waar het campingvraagstuk aan de orde is. Meedoen? Volg het proces via www.facebook.com/campingkafka of www.campingkafka.nl of mail naar klaas@academievoorbeeldvorming.nl