Oud-minister Winsemius: politici durven tegenwoordig geen risico te nemen

,,Er stond amper een woord over in het regeerakkoord'', zegt Winsemius, 75 jaar inmiddels. ,,Het ging er helemáál niet over. Ja, er was zorg over de rivieren, en over de stank in de Rijnmond. Maar over zorgen voor de lange termijn hoorde je behalve de Club van Rome niemand. De slechte economie, de werkloosheid, daar gingen de zorgen over. Er was wel een milieubeweging, maar dat was een heel geïsoleerde, fanatieke club. Superlinks, lijnrecht tegenover het bedrijfsleven. En die kregen mij dus als milieuminister. Een man uit het bedrijfsleven, van McKinsey, en dan ook nog een VVD'er. De BVD waarschuwde: pas op, een deel van die lui is gevaarlijk. Mijn huis werd beklad, daarna moest de hele boel beveiligd worden: folie op de ruiten, zodat ze niet konden versplinteren, en we kregen twee alarmknoppen. Eén bij het bed, één bij de voordeur. Het was allemaal gespannen, al moet je het ook weer niet al te groot maken - de politie vroeg ons vriendelijk om die alarmknoppen nooit te gebruiken, ze waren er meer voor het idee. We bleven er ook wel ontspannen over, beetje naïef ook. Toen er een keer een club betogers voor de deur stond, heeft mijn vrouw ze gewoon op de koffie gevraagd. Daar wisten die jongelui zich even geen raad mee.''

,,Ik weet nog dat DSM in het nieuws kwam, omdat ze met chemisch afval liepen te rommelen. Maar ja: DSM, dat was van de staat, daar kwam je niet aan. Toen heb ik de grote baas van DSM gebeld, en gezegd: wij hebben een probleem, jij en ik. Jullie zitten fout, en als je je vanaf morgen aan alle regels houdt, valt je bedrijf om. Maar als dat gebeurt, heb ik hier in Den Haag óók een groot probleem. Dus wat gaan we doen? Toen heb ik voorgesteld: maken jullie nou zelf een plan waarin je vastlegt hoe je binnen vijf jaar aan alle milieuregels gaat voldoen. Nou, dat lag binnen een paar maanden op tafel. Ik zag die lui uit de milieubeweging kijken: krijg nou wat, DSM werkt mee! Holy Moses! Toen gingen de ogen open, ook op het ministerie. Er ontstond een gevoel van: we kunnen op dit terrein enorm veel gaan bereiken.''

Ja, hij kent ze ook, de wetenschappers die twijfelen aan de ernst en omvang van klimaatverandering. En nee, hij kan niet met zekerheid zeggen dat ze het mis hebben. ,,Sterker nog: ik hoop vurig dat ze gelijk hebben. Wat zou dat héérlijk zijn! Maar het is simpel: we kunnen het risico gewoon niet nemen. Stel dat jij met je kind langs vier artsen gaat. Drie zeggen: we moeten ingrijpen, de vierde zegt: het zal wel loslopen. Dan ga je toch tot actie over? En bij klimaatverandering zijn het niet drie van de vier wetenschappers, maar 95 van de 100.

,,Als we nou eens tegen het bedrijfsleven zeggen: maak een plan om in tien jaar de helft van je weg- en vliegverkeer te halveren. Dat zou ook gigantisch in hun eigen voordeel werken, want dat ben je in één klap van alle files verlost. Hoe we dat doen? Nou, begin eens om die leaseauto's aan te pakken. Ja, dan krijg je bonje, maar dat hoort er soms bij.

,,Als we in de jaren 80 zo bang waren geweest om de burger tegen de haren in te strijken, was er toen ook nooit wat gebeurd. Maar we hebben toen wel het probleem van zure regen getackeld, een doorstart gemaakt om de rivieren en de lucht schoon te krijgen. Dat gescheiden afval, dat gaf me een gedoe... En tien jaar later was het de normaalste zaak van de wereld. Mijn vrouw, die er destijds niets van moest weten, wil nu elke snipper in de goede bak hebben, op het dwangmatige af. Soms moet de regering tegen z'n mensen zeggen: beste burger, ik ga je helpen, en als je het niet wilt, doe ik het toch. Daar heb je wel bevlogenheid voor nodig, en een bak lef. Dat mis ik op milieugebied nog te vaak.''