Overal aan meebetaald, maar nergens recht op

Oh, journalist. Daar hebben we nooit vacatures voor

In 1982 kwam ik vers afgestudeerd van de School voor de Journalistiek op de arbeidsmarkt. ,,Oh, journalist. Daar hebben we nooit vacatures voor'', zei de mevrouw van het Arbeidsbureau. 'Geeft niet', dacht ik, 'ik vind wel wat'.

Dat viel nog vies tegen. Ruim een jaar leefde ik van een uitkering. Die was best riant, dus financieel kwam ik niets te kort. Maar de zoveelste afwijzingsbrief na de zoveelste sollicitatie maakte wel eens moedeloos.

Het was eigenlijk de eerste keer dat ik economische malaise meemaakte. Geboren in 1961 maakte ik als kind alleen maar mee dat het beter ging. De welvaart kwam letterlijk het huis binnen. We kregen tv, jaren later zelfs kleuren-tv, de 3Es limonadegazeuse werd vervangen door echte sinas en de Volkswagen Kever werd een Ford Taunus. Het waren de jaren van hoge economische groei en de opbouw van de verzorgingsstaat. Helemaal toen Nederland over een enorme gasbel bleek te beschikken.

Meer te weten komen over de Verloren Generatie of alle generaties daarna? Blader door onderstaande tijdlijn of kijk in het dossier Dit Zijn Wij. Deze verhalen en meer zijn gebundeld in het gelijknamige boek. Bestel nu!

Het verhaal van Peet Vogels gaat verder onder deze tijdlijn.

Thunderbirds

Dat wij het beter zouden krijgen dan onze ouders was niet meer dan vanzelfsprekend. Terwijl wij op de lagere school, zoals de basisschool toen nog heette, de tafels van buiten leerden, Thunderbirdje speelden en naar Floris op de tv keken, kwam de wet op de arbeidsongeschiktheid. En toen we ons verdiepten in de parabolen en sinussen werd de VUT ingevoerd.

Mijn eerste eigen ervaring met de verzorgingsstaat was de uitkering, zoals al eerder gemeld. Heel behoorlijk vond ik, alhoewel het daarvoor nog rianter was, vertelden generatiegenoten die al eerder getroffen waren dor de gure arbeidsmarkt. De crisis noopte de kabinetten in die jaren tot bezuinigingen. Het tekort vloog omhoog.

Geen punt, ik had nog nooit gewerkt en dus nog nooit sociale lasten of belasting betaald. Betalen voor een voorziening waar je geen gebruik van kunt maken, was er dus niet bij voor mij.

Ambitie

Ik ben niet wrokkig of boos. Ik heb nog steeds een vaste baan

Als het niet kan zoals het moet, moet het maar zoals het kan. Die ouderlijke wijsheid gold voor mij en mijn generatiegenoten. Mijn werkzame leven begon met een baantje in de horeca. Daarna werkte ik nog een halfjaar in een metaalbedrijf. Het leverde geld op en betaalde mijn avondstudie economie. Daar zaten we met veel lotgenoten. Allemaal generatiegenoten die hogerop wilden. Ambitieus en hoopvol.

De hoop betaalde zich uit met mijn eerste vaste baan als journalist. En ik was echt niet de enige. Veel vrienden, studiegenoten en anderen gingen aan het werk of stroomden door naar de banen die ze ambieerden. En zo werden wij van de 'Verloren Generatie' na een paar jaar toch nog definitief werkende Nederlanders, iets waar we best wel trots op waren. Het voelde toch als het definitieve bewijs dat we volwassen waren geworden.

Spannend was dat, nieuwe collega's en werk waarvoor ik opgeleid was. Betaalden al die uren avondstudie zich toch nog uit. Het was ook de eerste keer dat ik me in mijn salarisstrook verdiepte. Ik wist wel wat ik bruto verdiende, maar niet wat ik netto overhield.

Stijgend salaris

'Goh wat gaat er veel af' dacht ik toen ik naar mijn eerste loonstrook keek. Sowieso was die loonstrook een ingewikkeld paperas, vol met termen als AOW, WW, WAO VUT en weet ik niet wat nog meer. En achter al die A'tjes, O'tjes en W'tjes stonden bedragen met een minteken. Dat ging dus van mijn brutoloon af, zoveel begreep ik als finan-cieel journalist nog wel.

Maar goed, onder de streep bleef nog best wat over en je eerste loon valt eigenlijk altijd mee. Het verschil met een uitkering was in ieder geval meer dan voldoende om elke ochtend vroeg mijn bed uit te komen.

Dat salaris bleef maar stijgen. Het was duidelijk, ook wij zouden het weer beter krijgen dan onze ouders. En zo was het ook. Het vierdehands Renaultje 5 werd een kloeke Audi 100 (de volgende auto overigens een Lada) en die lp's konden ook vervangen worden door cd's.

Ik weet nog dat we in een kantoor werkten tegenover het ministerie van Financiën in Den Haag. De grote belastinghervorming van minister van Financiën Gerrit Zalm en zijn staatssecretaris Willem Vermeend pakte heel goed uit voor mijn nettoloon. Met mijn salarisstrook in de hand, die kreeg je nog gewoon op papier in die tijd, heb ik nog vrolijk naar de ambtenaren van Financiën staan te zwaaien.

Net zoals ik in die tijd menig collega uitzwaaide die met de VUT ging. Een prachtige uitvinding in 1974 toen de werkloosheid steeg en ouderen op deze elegante manier plaatsmaakten voor jongeren. Misschien heb ik er zelf ook nog wel een baan aan overgehouden, wie weet. Maar deze crisismaatregel was langzaam verworden tot een 'verworven recht'. Voor de Babyboomers wel te verstaan.

Pensioen

Bij mij begon het te knagen. Al in de jaren 90 werd duidelijk dat de VUT onbetaalbaar werd. Toch nam ik jaar op jaar afscheid van vitale collega's die vaak gingen freelancen en zo met minder werken nog meer verdienden dan in de tijd dat ze in vaste dienst waren. Die rekening betaalde ik braaf elke maand, terwijl voor mij duidelijk werd dat ik zelf nooit VUT zou krijgen.

Het duurde tot 2005 voor de VUT werd afgeschaft, 'verworven rechten' zijn taai blijkbaar. Ik kreeg daardoor het gevoel opnieuw te horen bij een 'Verloren Generatie'. Een generatie die al die prachtige arrangementen zag verdwijnen op het moment dat ze er zelf aanspraak op dachten te kunnen maken.

Ga maar na. Pensioenregelingen zijn versoberd, omdat de oude regelingen veel te riant waren. De pensioenleeftijd wordt in een moordend tempo verhoogd en de vijftien 'ouwelullendagen', extra vakantiedagen voor oudere werknemers, die ik dit jaar zou krijgen zijn in november vorig jaar afgeschaft. De duur van de werkloosheidsuitkering is teruggeschroefd, de toegang tot de WAO verzwaard en zo kan ik nog wel even doorgaan.

Onrechtvaardig

Tientallen jaren geld gegeven aan anderen en als dank langer doorwerken voor een magerder pensioen. Het voelt onrechtvaardig en dat is het misschien ook. Toch ben ik niet wrokkig of boos. Ik heb nog steeds een vaste baan. En ik kocht een huis in de tijd dat ze nog betaalbaar waren. Inmiddels zit daar een forse overwaarde op. En het salaris, alhoewel het al jaren stilstaat, is ook nog behoorlijk.

Natuurlijk had ik het nog beter kunnen hebben en gaat mijn verhaal niet op voor al mijn generatiegenoten. Maar als ik kijk naar de huren die mijn jonge collega's moeten betalen voor hun etages en de onzekerheid en lage tarieven voor kleine flexbaantjes waarin ze werken, tel ik mijn zegeningen. Ik hoop dat de nieuwe Verloren Generatie over 40 jaar hetzelfde kan zeggen.