Toen Asscher, wethouder in Amsterdam, in 2012 naar Den Haag werd gehaald werd hij ‘meteen minister en vicepremier’, zo memoreert Kamervoorzitter Arib het begin van zijn Haagse politieke loopbaan. Dat hij nu stopt ‘raakt mij ook’, zegt Arib, een partijgenoot van Asscher, verontschuldigend als ze even niet uit haar woorden komt. De reden is bekend: Asscher zou de PvdA tijdens de verkiezingen leiden, maar stapte in januari op omdat hij als oud-minister van Sociale Zaken ook medeverantwoordelijk was voor de toeslagenaffaire. Arib: ,,Politiek is ook verantwoordelijkheid nemen.”

Het vierjaarlijkse afscheid van vertrekkende Kamerleden ging dit jaar vanwege de coronaregels anders dan anders. Normaal zit de plenaire zaal vol, worden er handen geschud en gezoend en kijken vanaf de publieke tribune familieleden toe. Nu kwamen de 150 ‘oude’ Kamerleden - morgen worden de 150 ‘nieuwe’ geïnstalleerd - in drie etappes naar de vergaderzaal. Op de publieke tribune waren een paar familieleden welkom; vertrekkend GroenLinks-Kamerlid Kathalijne Buitenweg had haar zoon meegenomen, die zijn moeder vanaf de tribune fotografeerde.

VVD-‘kroonprins’ Klaas Dijkhoff zat ook voor het laatst in de Kamerbankjes. Zelf, zei Arib, had Dijkhoff het helemaal niet als kroonprinsendrama gezien. Hij wist altijd al dat hij de VVD niet wilde leiden. Arib stelde dat Dijkhoff ‘al vóór corona’ steeds meer gezichtsbeharing had en zich gedurende zijn Kamerlidmaatschap steeds meer had ontpopt ‘als een echte fashionista’ (Dijkhoff werd in 2017 door tijdschrift Esquire uitgeroepen tot best geklede man). Arib had wel meer oog voor het modegevoel van de parlementariërs. Over de immer uitbundig geklede VVD’er Helma Lodders: ,,Hardroze en turquoise, Helma doet het gewoon.”

Bij elke nieuwe groep van 50 Kamerleden zei Arib dat ze het ‘ongelooflijk spannend’ vond. ,,Dit is een moeilijk en bijzonder moment. Ook voor mij, merk ik.” In totaal keren 69 Kamerleden niet terug in de nieuwe Tweede Kamer, veertien van hen werden benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Maar koninklijke onderscheiding of niet: allemaal kregen ze een persoonlijk woordje van Arib. Af en toe lang, andere keren kort. Soms met commentaar op de debatstijl (‘kabbelend riviertje’) en soms met een opmerking over seksisme tegen daadkrachtige vrouwen in de politiek. 

En soms zaten daar leuke weetjes bij. Wie houdt er van Guns N’ Roses en bokswedstrijden? (Antwoord: Corrie van Brenk van 50Plus.) Van wie is het de hobby om wereldwijd parlementsgebouwen te bezoeken? (Antwoord: VVD’er Antoinette Laan-Geselschap.) Wie introduceerde Groningse uitdrukkingen als ‘franterig’ in de Tweede Kamer? (Antwoord: William Moorlag van de PvdA.) Wie ging ‘van Veronicababe naar Binnenhoftijger’? (Antwoord: 50-Plus-Kamerlid Léonie Sazias.

Er waren ook grapjes. Arib zei over D66-Kamerlid Achraf Bouali dat hij diplomaat was, zeven talen spreekt en een beetje bekakt praat. ,,Echt D66", zei ze met een knipoog naar partijleider Sigrid Kaag waar die drie karakteristieken óók op van toepassing zijn. En Femke Merel van Kooten-Arissen was in haar vier jaar Kamerlidmaatschap achtereenvolgens actief bij de Partij voor de Dieren, alleen, bij 50Plus, de Partij voor de Toekomst (met Henk Krol), weer alleen om vervolgens tevergeefs te proberen met haar eigen partij Splinter in de Kamer te komen. Arib over die snelle wisselingen: ,,We waren op enig moment bezorgd dat Femke zich van Merel zou afsplitsen.”

Henk Krol, waar Van Kooten korte tijd mee samenwerkte, keert evenmin terug. Volgens Arib riepen mensen op de markt naar Krol dat hij zich zó goed voor de ouderen inzette, dat ze wéér op 50Plus zouden stemmen. Alleen: bij die partij was Krol weg na ‘vele strubbelingen en conflicten’. Twintig jaar na de openstelling van het burgerlijk huwelijk voor paren van hetzelfde geslacht, waar Krol zich eerder voor inzette, stapt hij zelf in het huwelijksbootje met zijn vriend. ,,Zie het als een permanent reces", zei Arib tegen Krol die de recessen van de Tweede Kamer ooit typeerde als vakantie - zeer tegen de zin van Arib.  

Na elke sessie van 50 Kamerleden mocht de nestor onder de vertrekkende Kamerleden zijn of haar collega's toespreken. Ronald van Raak (SP, bijna 15 jaar Kamerlid) waarschuwde nieuwkomers om ‘persoon en ambt niet te verwarren’. CDA-Kamerlid Madeleine van Toorenburg (14 jaar Kamerlid) zei zich zorgen te maken over ‘de continue hoogspanning’ waaronder Kamerleden hun werk moeten doen. 

In deze video vertelt Van Toorenburg over haar afscheid:

ChristenUnie-Kamerlid Joël Voordewind (bijna 15 jaar Kamerlid) deed een beroep op partijen om Kamerleden ‘in elk geval twee termijnen’ uit te laten dienen. Nu is de omloopsnelheid van Kamerleden te hoog, vindt hij. ,,Je moet het vak ook leren.” Hijzelf bleef vier termijnen zitten. ,,Het pluche hè. Al voelde het voor mij soms als spijkerbed.” Voordewind had in het begin van de huidige demissionaire regeringscoalitie onder andere grote moeite met de compromissen die gesloten werden over vluchtelingen. En hoe het nu verder moet met de Kamerleden die nu volksvertegenwoordiger-af zijn? Voordewind sloot af met een verwijzing naar de formatieblunder van verkenner Ollongren: ,,Wij, de vertrekkende Kamerleden, hopen op een functie elders.”