Een haalbare kaart en smaakvollere worst: dit is de oogst van het stikstofdebat

Het kabinetsdoel van 50 procent stikstofreductie in 2030 staat na het debat recht overeind. Maar hoeveel stikstof er nu precies op welke plek moet worden bespaard, is minder duidelijk geworden. 

De beruchte kleurenkaart die bij boeren en provinciebestuurders grote woede wekt moet volgens Kamerleden bijgesteld worden. Hij is ‘te grof’ (VVD) en roept 'heel veel twijfel op’ (CDA). Want hoe kan het nou dat Vlieland een opgave heeft van 95 procent stikstofreductie, terwijl daar geen boer te bekennen is, en het eiland auto’s weert? 

Minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) erkent dat haar kaartje ‘grote impact’ heeft gehad. Ze benadrukt dat de percentages die erin worden genoemd ‘een vertrekpunt’ zijn en dus niet vastliggen. Ze belooft dat de provincies, die een jaar de tijd hebben om de plannen uit te werken, ruimte hebben voor ‘maatwerk en verfijning’. 

De Kamer is evenmin te spreken over het ontbreken van vergelijkbare reductiekaarten voor de industrie, het vervoer en de luchtvaart. Want nu lijkt het alsof alleen boeren moeten bloeden en andere sectoren de dans ontspringen. Terwijl stikstof niet alleen vrijkomt via ammoniak uit poep en pies, maar het ook in stikstofoxiden zit die door verbranding neerslaat op het land. 

Volgens Van der Wal zijn de zorgen niet terecht. ,,Alle sectoren moeten evenredig bijdragen”, bezweert zij. De doelen voor de landbouw moesten volgens haar als eerste de deur uit, zodat provincies genoeg tijd zouden hebben om plannen uit te werken. Andere sectoren krijgen ‘eind dit jaar of in januari’ ook doelen opgelegd. Er komt niet weer een kaart, maar het worden algemene doelen voor de hele sector ineens. De grootste uitstoters, zoals kunstmestfabrieken en olieraffinaderijen, zullen een grote bijdrage moeten leveren. Maar ook het verkeer en de luchtvaart zullen hun steentje moeten bijdragen. Hoeveel in totaal: dat is nog niet bekend. 

_{Tekst gaat verder onder de foto}

D66 is er niet gerust op dat provincies voortvarend aan de slag gaan met de uitwerking van de reductieplannen. D66-fractieleider Jan Paternotte sprak al van ‘pruttelende provincies’ en zijn fractiegenoot Tjeerd de Groot wil daarom dat de minister een ‘plan B’ achter de hand houdt voor het geval provincies niet leveren. Een stok achter de deur dus. ,,Het kan niet zo zijn dat we nog jarenlang met deze discussie met de provincie doorgaan’’, stelt hij.

Maar daar wil een Kamermeerderheid niet van weten. Regeringspartners VVD, CDA en ChristenUnie reageerden zelfs als door een adder gebeten op het D66-voorstel. ChristenUnie-Kamerlid Pieter Grinwis sprak van 'prietpraat'. Volgens hem moet het Rijk juist vertrouwen uitstralen naar provincies en geen wantrouwen. Plan B komt er dus niet.

In het debat speelde de minister van Landbouw een bijrol, maar de hardste kritiek van de Kamer daalde neer op het hoofd van Henk Staghouwer. Waar collega Van der Wal de stikstofplannen maakt, is Staghouwer de man die boeren weer ‘perspectief’ moet bieden. Maar de bijna 50 A4'tjes die hij onlangs naar de Kamer stuurde worden door zowat de hele Kamer als onvoldoende en ‘bijna broddelwerk’ aangemerkt. Of zoals CDA-Kamerlid Derk Boswijk het verwoordde: ,,De worst die wordt voorgehouden, is een heel klein worstje met heel weinig smaak.’’