Kaag stapt op na motie van afkeuring door Tweede Kamer

VIDEOSigrid Kaag neemt ontslag als minister van Buitenlandse Zaken nadat de Tweede Kamer een motie van afkeuring tegen haar aannam. Premier Rutte heeft haar nog willen overtuigen ‘tot een andere weg’. ,,Ik vind het erg, maar ik begrijp haar keus vanuit wie zij is.”

Hanneke Keultjes en Tobias den Hartog 16 sep. 2021 Laatste update: 17-09-21, 10:32

Ik ga leuk door als D66-fractieleider. Ik sta pal achter de inhoud
Sigrid Kaag

De mislukte evacuatie uit Afghanistan was dinsdag onderwerp van urenlang debat, waarin de ministers flink de maat is genomen. Kaag zei in een toelichting op haar ontslag in de Kamer: ,,Uw Kamer oordeelt dat het kabinet onverantwoord heeft gehandeld. Hoewel ik sta voor onze inzet, kan ik niet anders als eindverantwoordelijk minister de consequenties aanvaarden. Buitenlandse Zaken was mijn passie, dat zal u niet ontgaan zijn. Het was een grote eer.” Ze sloot haar woorden af met: ,,Gods zegen.”

Ook de motie van afkeuring tegen minister Ank Bijleveld van Defensie kreeg steun, maar zij blijft. ,,Ik respecteer de persoonlijke afweging. Ik maak een andere afweging, dat is het’’, zegt ze in reactie. ,,Het is een motie van afkeuring, staatsrechtelijk is het iets anders dan een motie van wantrouwen. Afkeuring gaat over het beleid.”

Kaag zegt dat dit niet het einde van haar politieke loopbaan is. ,,Ik ga leuk door als D66-fractieleider. Ik sta pal achter de inhoud. Het ambt was een prachtambt, een roeping, ik ga het missen, maar dit is de afweging.” Volgens Kaag blijven andere D66-bewindslieden wél aan in het demissionaire kabinet.

Verrassing

Haar ontslag kwam totaal onverwachts voor andere partijen. Ze besloot pas in het uur voor de stemming over de moties tot haar vertrek, toen de top van D66 bijeen was voor het wekelijks bewindspersonenoverleg. Voor coalitiegenoten VVD en CDA komt het als een volslagen verrassing, is achter de schermen te horen.

Volgens D66 betekent dit niet dat Kaag of haar zich terugtrekt uit de formatie. Ze reist dit weekend gewoon af naar Hilversum, waar informateur Remkes haar en de leiders van VVD en CDA ontvangt.

Rutte zegt in een reactie dat hij haar wilde overtuigen ‘tot een andere weg'. ,,Ik vind dat erg. Hoewel we in de formatie geen snelheid konden maken, hebben we altijd goed samengewerkt. Ze is een grote mevrouw. Ze heeft met Assad onderhandeld, is zeer vooraanstaand bij de VN. Ze blijft aan als leider van D66, dit weekend staan weer stappen gepland voor de formatie. Ik begrijp haar keus vanuit wie zij is.”

De moties tegen Kaag en Bijleveld werden gesteund door PvdA, SP, GroenLinks, Bij1, Volt, Denk, Partij voor de Dieren, ChristenUnie, SPG, Pieter Omtzigt, BBB, Forum voor Democratie en de groep-Van Haga.

Conclusies

Wat meespeelt, is dat Kaag in april na een motie van afkeuring tegen Rutte zei dat zij zou zijn opgestapt na zo'n motie. ,,Ik zou zelf niet doorgaan, maar ik ben een ander mens”, zei ze. En: ,,Het zou mij in het diepste raken, laat ik het zo stellen. Ik zou daar mijn eigen conclusies aan verbinden.” Nu zat zij zelf in een soortgelijke positie.

Verschil is wel dat de motie van afkeuring tegen Rutte gericht was op zijn persoon. De motie van afkeuring tegen Kaag is anders geformuleerd: Kaag wordt aangesproken als ‘eindverantwoordelijke’, maar de handelswijze van het héle kabinet wordt afgewezen. Maar Kaag koos dus alsnog voor een vertrek.

Minister Bijleveld wil aanblijven. ,,Het kabinet, inclusief mijzelf, heeft gisteren al aangegeven dat er dingen niet goed zijn gegaan’’, zegt ze in een reactie op de verklaring van ChristenUnie dat de steun aan Kaag en Bijleveld eerder vandaag introk. ,,Mijn prioriteit ligt nog steeds bij het in veiligheid brengen van de tolken die nog in Afghanistan gaan.’’

Volgens ChristenUnie-Kamerlid Don Ceder moest het handelen van de ministers worden afgekeurd. ,,Uit opgevraagde documenten blijkt dat het kabinet al in januari inlichtingen kreeg dat Afghanistan onvermijdelijk in handen van de Taliban zou vallen; de vraag was alleen wanneer’’, zei Ceder. ,,Die informatie is niet met de betrokken woordvoerders in de Tweede Kamer gedeeld. Dat op zichzelf is al verwijtbaar. Maar dat de urgentie die de Tweede Kamer zónder die informatie wél voelde, door het kabinet mét die informatie minder werd gevoeld, is in mijn ogen kwalijk.”

Piri: ‘Vertrek Kaag niet noodzakelijk’

PvdA-Tweede Kamerlid Kati Piri, die met haar moties van afkeuring het vertrek van Kaag in gang zette, zegt ,,veel respect” te hebben voor de keuze van de D66-leider. Wat haar betreft was het niet nodig dat Kaag opstapte. ,,Als ik gevonden had dat ze moest opstappen, had ik een ander soort motie ingediend”, zei Piri na de laatste stemmingen in de Kamer.