Kamer wil staatssecretaris Visser dwingen tot nieuw onderzoek naar locatie militaire radar

CDA, ChristenUnie, GroenLinks en PvdA roepen Visser per motie op vergelijkend onderzoek te doen naar de drie eerder door Defensie aangedragen alternatieve locaties voor de radar, én naar de vliegbasis in Gilze-Rijen en de Vrachelse Heide bij het Brabantse Oosterhout, eveneens een defensieterrein. Defensie moet op die plekken gaan kijken naar de afstand tot de bebouwde kom en het stralingsniveau. Ook moet worden onderzocht of een locatie mogelijk wél geschikt kan zijn als de radar op een hogere sokkel wordt gebouwd.

Visser leek aanvankelijk tot een nieuw onderzoek bereid, maar kwam daar aan het eind van het debat op terug. Zij wil eerst meer duidelijkheid over wat de motie precies van haar vraagt. Mogelijk, stelde zij, komt het nog aan de orde als de Kamer later deze week de defensiebegroting bespreekt. CDA-Kamerlid Martijn van Helvert wil wel dat er volgende week over de motie wordt gestemd en weigerde de motie aan te houden.

Nadat regeringspartijen CDA en ChristenUnie vandaag stelden dat Defensie op zoek moet naar een alternatieve locatie voor de defensieradar, wil een Kamermeerderheid niet dat de radar in Herwijnen verrijst. Visser hield in eerste instantie vol dat de defensieradar vanwege de ‘nationale veiligheid’ wél in het Betuwse dorp moest komen. Haar ministerie was immers een rijkscoördinatieregeling gestart, waarmee lokale bezwaren omzeild kunnen worden omwille van het landsbelang. Visser benadrukte dat Defensie voor het eerst die zware regeling uit de kast trok. ,,Dat toont de noodzaak die we eraan hechten.”

PVV-Kamerlid Sietse Fritsma wilde van Visser weten hoe zij om zou gaan met een eventuele Kamermeerderheid voor een motie. ,,Als de Kamer u vraagt de plaatsing in Herwijnen stop te zetten, volgt u dat dan op?” Daarop gaf Visser geen antwoord. Van Helvert verweet Visser een starre houding. ,,U wilt niet meebewegen terwijl de zorg in de hele Kamer leeft.”

In Herwijnen zou de radar op 900 meter van de bebouwde kom worden gebouwd. De regels schrijven 1500 meter afstand voor. In het dorp leven grote zorgen over de gezondheidseffecten van de radar, ook omdat er al een KNMI-radar in het dorp staat, waardoor de inwoners al aan meer straling zouden worden blootgesteld.

Volgens Van Helvert heeft Defensie bij de beslissing waar de radar moest komen naar Herwijnen ‘toe geredeneerd’. ,,Dan komt je er altijd.” Visser bestrijdt dat. Zij wijst erop dat de toenmalige gemeente waar Herwijnen onder valt, Lingewaal, meewerkte aan de bouw van de radar. Het was toen niet nodig om na te denken over een andere plek, stelt de VVD-bewindsvrouw. Pas na een herindeling, toen Lingewaal met twee andere gemeenten fuseerde tot West Betuwe, werd die steun ingetrokken.

Daarna werd er volgens Visser wel degelijk goed onderzoek gedaan naar alternatieve locaties. ,,Als er een andere geschikte locatie meteen beschikbaar was, zou ik geen ‘nee’ zeggen.” Maar de twee gemeenten waarin drie mogelijk goede plekken liggen, Molenlanden en Vijfheerenlanden, zitten niet te wachten op de bouw van een radar. Daarmee ligt verdere vertraging van het project op de loer, terwijl Visser stelt dat haast is geboden. ,,Ik kan niet instaan voor de huidige radar.” Die is verouderd en er zijn geen reserveonderdelen beschikbaar.

De radar staat nu in Nieuw-Milligen, maar kan daar niet opnieuw verrijzen omdat die plek in ‘een kom’ ligt. Daardoor heeft de radar niet goed zicht op laag terrein. SGP-Kamerlid Chris Stoffer opperde de radar op een hogere toren te bouwen. ,,Als je een uitkijktoren bouwt, ga je de hoogte in.” Dat is volgens Visser geen oplossing, omdat de radar vanaf grote hoogte nog niet goed over laaggelegen gebied kan kijken.

D66 wil dat Defensie in Herwijnen onderzoek doet naar het stralingsniveau van de nieuwe radar als die radar hoger wordt gebouwd. Kamerlid Salima Belhaj verwees naar de Belgische hoogleraar Guy Vandenbosch die de Kamer in september vertelde dat bouw op grotere hoogte mogelijk zorgt voor minder straling. 

Bekijk hier al onze video’s over de politiek: