Justitie ging nóg verder en probeerde BD-journalist af te luisteren, ook gesprekken afgetapt

DEN BOSCH - Justitie is haar boekje nóg verder te buiten gegaan in het onderzoek naar het burgemeesterslek in Den Bosch. Het Openbaar Ministerie wilde een gesprek tussen BD-verslaggever Jos van de Ven en één van de verdachten in een horecagelegenheid afluisteren.

Joris Roes 12-06-18, 13:50 Laatste update: 15:52 Bron: BD

Dat mislukte alleen wegens tijdgebrek. Volgens hoofdofficier Heleen Rutgers werden wél telefoongesprekken tussen de verdachte en de journalist afgeluisterd.

Vorige week al werd bekend dat justitie telefoongegevens van de BD-verslaggever opvroeg. Dat leidde landelijk tot grote verontwaardiging en excuses van het Openbaar Ministerie.

Dinsdagochtend had het Brabants Dagblad een gesprek met Rutgers en haar plaatsvervanger Jan Jaap Smilde van het parket Oost-Brabant. Daaruit bleek dat justitie van plan was een gesprek van BD-verslaggever Jos van de Ven met één van de verdachten in een horecagelegenheid af te luisteren.

Rutgers erkent dat dit in strijd is met de regels voor bronbescherming. “Daarom zijn we achteraf heel blij dat het niet gelukt is. Het was een dwangmiddel dat we wilden inzetten tegen de verdachte, niet tegen de journalist. Als dan blijkt dat de verdachte een afspraak met een journalist heeft, moeten we dat middel niet inzetten. ”

'Zeer ernstig'

BD-hoofdredacteur Lucas van Houtert vindt de afluisterpoging zeer ernstig. “Dit zijn praktijken die we in Nederland echt niet moeten willen.” Het aftappen van telefoongesprekken die de verdachte voerde met de BD-verslaggever vindt hij eveneens ver over de schreef. “Dat justitie de verdachte op de korrel had en niet onze verslaggever, doet niet ter zake. Op het moment zelf was duidelijk dat een gesprek van een journalist werd afgetapt . Dat gebeurde willens en wetens en justitie heeft het opgenomen in het dossier.”

Rutgers erkent dat het OM fel is in deze zaak maar vindt het belang groot. “We zijn er heel erg op gebrand dit misdrijf op te lossen. Er zijn mensen beschadigd. Daarom hebben de gevoeligheden zoals bronbescherming niet in de hoofden van onze mensen gespeeld toen we besloten het gesprek af te luisteren.”

Smilde: “Het lekken uit de benoemingsprocedure is een aparte schending van een procedure waarbij geheimhouding was afgesproken. Die zaak willen we oplossen.” Justitie wordt daarbij volgens Rutgers niet onder druk gezet door bestuurders. “Natuurlijk houden we ze op de hoogte, maar ze hebben niet geprobeerd ons te beïnvloeden.”

Onthulling

Het Brabants Dagblad onthulde vorig jaar in juli hoe de benoemingsprocedure van de nieuwe burgemeester van Den Bosch was verlopen. De belangrijkste conclusies waren dat de nummer één van de vertrouwenscommissie, Jan Hamming, op het laatste moment koos voor Zaanstad. Daardoor werd de nummer twee, Jack Mikkers, burgemeester van Den Bosch. Opvallend was ook de nummer drie van de lijst, Rianne Donders, nog geen drie jaar burgemeester was van Roermond toen ze op de vacature in Den Bosch solliciteerde.

Sjef van Creij (links) en Jos van Son. © Jan Zandee en Marc Bolsius

Om te achterhalen wie er lekte over de procedure, vroeg het Openbaar Ministerie in augustus telefoongegevens van journalist Jos van de Ven op. Over welke periode dat ging, zegt Rutgers niet te weten. “Maar we hadden het niet mogen doen.”

Ondanks die spijtbetuiging en het feit dat het Openbaar Ministerie vorige week diep door het stof ging, zitten de telefoongegevens van Jos van de Ven volgens Rutgers en Smilde nog in het strafdossier. Het Brabants Dagblad eist dat ze worden vernietigd en niet worden gebruikt tijdens de rechtszaak ergens komend najaar. Smilde: “Daar kunnen we nog geen antwoord op geven. Ze zijn onrechtmatig verkregen maar zitten wel in het dossier. De vraag is of je ze dan nog kunt verwijderen.” Dat besluit laat volgens Rutgers ‘nog weken’ op zich wachten.

Rutgers wil dat justitie iets leert van de gemaakte fouten. “We hebben wel wat te doen. Kijken of al onze mensen nog up-to-date zijn. En niet zeggen: wat jammer nou, op naar de volgende zaak.”

Eerder reageerde hoofdredacteur van het Brabants Dagblad Lucas van Houtert al op het nieuws.

Persbericht Openbaar Ministerie:

Openbaar Ministerie Oost Brabant kritisch over handelen in lekonderzoek

In het onderzoek naar het lek bij de burgemeestersbenoeming van ’s-Hertogenbosch heeft de Rijksrecherche onder leiding van het Openbaar Ministerie Oost-Brabant onderzoek gedaan. Vorige week bracht het OM naar buiten dat daarbij de printgegevens van de telefoon van een journalist van het Brabants Dagblad zijn opgevraagd. In ditzelfde onderzoek is ook geprobeerd een gesprek met een van de verdachten op te nemen in een horecagelegenheid. Dit gesprek zou hij gaan voeren met diezelfde journalist. De inzet van dit opsporingsmiddel heeft niet daadwerkelijk plaatsgevonden en het gesprek is dus ook niet opgenomen. Volgens de wet moet bij de inzet van dit opsporingsmiddel, het opnemen van een vertrouwelijk gesprek, een rechtelijke machtiging zijn gegeven door een rechter-commissaris. Dat is in dit geval ook gebeurd. Het bevel was gericht op de verdachte van het lekken en niet op de journalist. Tegelijkertijd kan niet ontkend worden dat het bevel tegen de verdachte expliciet zag op een gesprek dat deze vermoedelijk zou gaan voeren met de journalist. Formeel is het daarmee geen dwangmiddel tegen een journalist om de identiteit van de bron te achterhalen, omdat deze al bekend was. Materieel beïnvloedt dit de journalistieke nieuwsgaring wel. In dat licht had het OM af moeten zien van dit opsporingsmiddel. Het OM hecht groot belang aan vrije nieuwsgaring. Daarbij hoort dat journalisten in vrijheid hun werk moeten kunnen doen. Het OM constateert dat in de onderhavige zaak, in de hectiek van het moment, de verkeerde afweging is gemaakt. De parketleiding van het OM Oost-Brabant heeft dit vanmorgen met hoofdredactie van het Brabants Dagblad besproken en de gang van zaken uitgelegd. De journalist is in het onderzoek nooit als verdachte aangemerkt. Het OM-Oost Brabant bestudeert wat de gevolgen van het opvragen van de printgegevens kunnen zijn voor de strafzaak. De zaak zal op korte termijn ook intern binnen het OM worden besproken, met OM’ers van buiten het parket. Daarbij wordt vooral gekeken hoe de belangrijke uitgangspunten van bronbescherming en vrije nieuwsgaring beschermd moeten zijn in een strafrechtelijk onderzoek als deze. Verder zal de Aanwijzing toepassing dwangmiddelen bij journalisten op verzoek van het College van procureurs-generaal worden aangescherpt en verduidelijkt, om elke interpretatieruimte in de Aanwijzing weg te nemen. Met als doel om voor iedereen duidelijk te maken hoe te oordelen en te handelen in dit soort situaties. Ook zal deze Aanwijzing, maar ook zeker de persvrijheid en de bronbescherming van een journalist, in de werkpraktijk en de opleiding tot officier een meer prominente plek krijgen.