De duistere kanten van Jaap de Vries in Tilburgse tentoonstelling

Met moeite leidde hij zijn bezoekers tussen potten met kwasten en tubes verf naar een ingezakte, met verf besmeurde driezitsbank. Zelf ging hij zitten op een bureaustoel en begon te oreren. Over films, muziek en kunst, maar vooral over het leven. Want voor De Vries was er geen scheiding tussen leven en werken. Het liep door elkaar heen. Een fietstocht door het Mastbos naar Zundert, cafébezoek en daarna ook vaak ‘s nachts schilderen. Alles had met elkaar te maken.

In 2014 overleed De Vries aan een hersentumor. Bij zijn leven was de aan de kunstacademie St. Joost opgeleide De Vries een kunstenaar die goed verkocht. Hij won in 2009 de Wim Izaksprijs en wist de interesse te wekken van de beroemde verzamelaar Saatchi. Maar na zijn dood werd het plotseling heel stil, zelfs in Breda waar De Vries toch tot de bekende inwoners behoorde. Kunsthistoricus Frits de Coninck, die een warme band had met De Vries, wist de interesse te wekken van de kunstenaars achter tentoonstellingsruimte Park in Tilburg.

Zaterdag opent in Park de expositie Nacht en Dag, samengesteld uit de nalatenschap van De Vries. Na zijn dood werd al het nog niet verkochte werk opgeslagen. De afgelopen weken is het naar Tilburg vervoerd. Daaruit maakten De Koninck en Park een keuze. De ruimte is in tweeën gedeeld. Aan de ene kant hangt een tiental grote werken van De Vries, oud en recenter door elkaar heen. In de andere ruimte is een poging gedaan om zijn atelier te herscheppen. Tegen de wand geleund staan stapels schilderijen en er liggen dozen vol tekeningen.

De Vries was een heftig schilder. Op de academie raakte hij dankzij de bevlogen lessen van docent en kunstenaar Raymond Barion in de ban van de Ierse kunstenaar Francis Bacon, die met zijn schilderijen diep inzoomde op zijn eigen existentiële angsten. Ook De Vries wist wat dat betreft van wanten. Hij werkte met stroken papier die hij op zijn schilderijen tackerde.

Er is geen werk geleend uit particuliere of museale collecties. Dat zorgt voor een ietwat scheef beeld. Want De Vries kon op die glimmende aluminium platen ook fraai bossen, bomen en rietkragen schilderen. ,,Dat werk zit niet in de achtergebleven werken”, zegt De Coninck. ,,Die schilderijen zijn eigenlijk allemaal verkocht.”

Zo valt de nadruk in Park op de donkere kanten in het werk van De Vries. De werkelijkheid ontdaan van alle opsmuk. Opengereten lichamen, in angstschreeuw verwrongen gezichten, vallende naakte mannen met afgeknepen testikels. Seks en dood waren zijn thema’s. De Vries schilderde de dreiging in de schoonheid en hij deed dat vol overgave. Mooi dat Park De Vries weer in het licht zet.

Jaap de Vries, Nacht en Dag, Park, Wilhelminapark 53, Tilburg. Vanaf 24 september tot en met 5 november, iedere vrijdag tot en met zondag.