Janneke van den Hout (D66) mag zich het beste raadslid van Goirle noemen

Het volledige juryrapport  voor “Het beste raadslid van Goirle in 2020”

Ik was altijd een beetje jaloers op mijn toenmalige baas, de gemeentesecretaris van Rotterdam, die van de meest warrige vergaderingen van B en W toch altijd een helder verslag wist te maken. “Een goede secretaris - zei hij dan - schrijft op, wat hij vindt dat het college had behoren te besluiten”.

Die uitspraak kwam me goed van pas, toen ik uit de vele zinnige en onzinnige beschouwingen, die de jury voor de prijs van het beste raadslid van 2020, daar een lange avond aan wijdde, toch een consistente tekst moest maken.

De jury, bestaande uit Norbert de Vries - politiek correspondent van het Goirles Belang -, Gonny Spermon en Harry van de Ven - beiden politiek correspondent van Goolse Kringen - en Joost Goutziers - correspondent van het Brabants Dagblad - heeft na lezing vastgesteld, dat deze tekst een getrouwe weergave is van hetgeen zij dacht besproken te hebben.

De jury wil allereerst haar grote waardering uitspreken over de inzet van onze raadsleden in de moeilijke omstandigheden van het afgelopen jaar. De vergaderingen vonden immers in belangrijke mate plaats vanuit zolderkamertjes, huiskamers of zelfs echte studeerkamers met al dan niet mooie schilderijen als achtergronddecor. Overigens wil ik als redacteur ook wel memoreren, dat onze juryleden al die lange vergaderingen moesten bijwonen vanaf hun eigen werkplek en verstoken bleven van het voor de onderlinge beeld- en oordeelsvorming noodzakelijke ‘gesmiespel’ op de perstribune. Chapeau voor dat engelengeduld!

Die gedwongen wijze van vergaderen maakte naar het oordeel van de jury ook haar taak wel ingewikkeld. De ouderen onder ons herinneren zich wellicht nog de oude vergaderzaal van de 2e Kamer met de dicht op elkaar staande groene bankjes. In een motie vroeg de SGP later om restauratie van die zaal, “ waar de geur van wilde beesten kon worden opgesnoven”. Het is juist die sensatie, die van belang is om de waarde van het politieke debat te kunnen ervaren. En dat moest de jury nagenoeg het hele jaar missen.

Die wijze van vergaderen kwam bovendien nog bovenop het toch al zwaar belastende nieuwe vergadersysteem. Niet alleen belastend voor de raadsleden, maar ook voor de politieke volgers. En ook niet alleen belastend wat betreft tijdsbesteding, maar het is voor verschillende raadsleden ook bepaald niet gemakkelijk om het onderscheid tussen al die

vergaderingen consequent vast te houden. Er zijn momenten, dat de jury terugverlangt naar vroegere tijden.

Ronduit enthousiast is de jury over de onderlinge samenwerking binnen de raad. De sfeer is uitstekend, men gunt elkaar wat en waar de jury dat vorig jaar nog toeschreef aan het grote aantal vrouwen in de raad, is het naar haar mening nu gemeengoed. Zo zie je maar weer, dat gemengde teams toch leiden tot de beste verhoudingen en daaruit voortvloeiende resultaten.

Sinds de eeuwwisseling werken de Nederlandse gemeenteraden volgens het dualistische model. In dat model zijn de verantwoordelijkheden van Raad en College duidelijker onderscheiden. De Raad bepaalt de kaders en ziet er op toe, dat de uitvoerende macht - het College - binnen die kaders het goede doet. De jury is van mening, dat onze raad zich in menig opzicht bewust is van deze taakverdeling. De Raad trekt zich weinig tot niets aan van coalitie of oppositie en beoordeelt voorstellen van het College onafhankelijk van de vraag of men deel uitmaakt van de coalitie. De jury heeft zelfs de indruk, dat menig wethouder door de eigen coalitiefractie van te voren niet werd ingelicht over een hem of haar onwelgevallige motie of amendement. Gisteravond nog kwam de voltallige raadscoalitie met een amendement op het collegevoorstel om de OZB te verhogen. Het voltallige college maakte de indruk volkomen verrast te zijn. Dat getuigt van een autonome opstelling van de raad, die past bij het duale stelsel.

Wat lastiger ligt het bij het kaderstellende aspect. Menig maal vraagt de raad naar de kaders, waarbinnen men latere voorstellen kan beoordelen. Maar vaak doet ze dat nadat er al menig uurtje is vergaderd over de concrete voorstellen. En als het college met kaders of visies komt zijn ze vaak van een dermate abstract niveau, dat concrete maatregelen daar nauwelijks aan te toetsen zijn. Voor beide partijen ligt hier nog wel een uitdaging.

Als secretaris had ik tevoren een lijstje opgesteld van mogelijke beoordelingscriteria. Werkt het raadslid adequaat binnen het dualistische model? Welke rol past bij iemand het beste: de kaderstellende, de controlerende of de vertegenwoordigende rol? Welk raadslid maakt het meest effectief gebruik van de beschikbare instrumenten , zoals het indienen van moties of amendementen of het stellen van vragen aan het College? En welk raadslid laat het beste zien, dat zij of hij snapt, dat hij of zij ten alle tijde gekozen is als individueel persoon en pas

secundair als lid van een fractie? Met andere woorden: wie durft het aan om binnen een fractie publiekelijk zonodig een eigen stem te laten horen? Of welk raadslid is het meest succesvol in het binnenhalen van successen? En wie spreekt het meest begrijpelijk en in “gewone mensentaal”?

Zoals dat een autonome jury betaamt werd ik voor die moeite zeer bedankt. Maar de jury wilde als vanouds dat elk lid een lijstje maakte met drie beargumenteerde voorkeuren in volgorde van 1 tot en met 3. Die lijstjes wilde men met elkaar uitwisselen. En zo geschiedde.

Bij het ophalen van de stemmen bleek dat er een negental raadsleden door een of meer leden van de jury een keer of vaker te werden genoemd. Ik laat de observaties van de jury over die “negenmannen” hier zonder verder commentaar de revue passeren.

Laat ik beginnen met de top drie van vorig jaar. Het zou niet de eerste keer zijn, dat prijswinnaars van het ene jaar, niet meer te bekennen zijn in het daaropvolgende. Daarvan is hier geen sprake. Een van de drie genomineerden van vorig jaar was Pernell Criens. En dat vind de jury nog steeds een goed raadslid, dat duidelijk opkomt voor haar eigen achterban; frisse ideeën heeft en daar ook aan vasthoudt. De jury zou haar toewensen, dat ze haar voorstellen nog beter zou onderbouwen, zodat het niet bij frisse ideeën blijft, maar ze ook worden geïmplementeerd. Hier wreekt zich wellicht de eenmansfractie.

Janneke van den Hout verwoordt D66 standpunten helder en zakelijk. Houdt grote lijnen in de gaten. Laat zich overtuigen. Is niet star. Heel goed, dat ze de discussie over concrete zaken niet uit de weg gaat, maar wel altijd wil weten wat het grote verhaal daar achter is. De jury waardeert, dat zij een eigen stem vertegenwoordigt in het D66 smaldeel, zonder ook maar een moment haar fractievoorzitter voor de voeten te lopen. En van die fractievoorzitter - Piet Verheyen - waardeert de jury dat hij zich opstelt als de ‘eminence grise’, die zijn fractiegenoot alle ruimte geeft.

Tess van de Wiel blijft stabiel; is gericht op samenwerking en weet coalities te smeden waardoor ze effectief is.

Dat had de jury vorig jaar dus wel goed gezien!

Ook de beide Marken scoorden hoog. Mark van Oosterwijk scoorde bij de jury hoog op dossierkennis. Zij roemde zijn groot historisch besef. Zijn aanwezigheid laat zien dat het van belang is om ervaring te houden in het totaal van de raad. De commissie meende, dat hij het

afgelopen jaar wat van zijn vurigheid is kwijt geraakt. Hij stelt zich in toenemend mate ook bestuurlijk op. Als de bestuurder die het de raad nog wel eens wil uitleggen. Hij moet er op letten, niet te veel de schoolmeester te worden.

De andere Mark - Mark Verhoeven - werd geroemd om zijn voorzitterschap van de oordeelsvormende vergaderingen. Men meende ook, dat hier wel een pareltje voor de toekomst zou kunnen zitten. Hij speelt het spel en ziet de grote lijnen. Maar is ook wel een beetje een bet-wetertje, die anderen de les leest.

Ad van Beurden overtuigt als no-nonsense figuur, die goed aanvoelt wat zijn achterban vindt. Hij spreekt duidelijke taal en weet ook te prikken. Maar hij maakt nog onvoldoende de indruk dat hij de dossiers echt beheerst. Zoals hij gisteren nog volkomen verrast moest opmerken “Is de meedoenregeling echt een open - eind-regeling”?

Men prijst de autonomie van Arno de Laat. Hij is vasthoudend en principieel. Hij is volgens de jury als eenmansfractie duidelijk succesvoller dan als lid van de SP-fractie. Wellicht zou hij nog wat meer vooraf coalities kunnen zoeken om effectiever te zijn. Henk Gabriels spreekt - net als van Beurden - in gewoon Nederlands en hij probeert ingewikkelde zaken simpel uit te leggen.

Van Trix Vissers wordt zeer gewaardeerd, dat ze binnen de fractie de ruimte pakt om een eigen oordeel te laten horen. En het pleit voor de fractie dat ze die ruimte krijgt. Lovend is de jury ook over de voortreffelijke wijze waarop zij de raadsvergaderingen voorzit.

En toen was het tijd voor een tweede fles wijn! Waarna de secretaris voorstelde de discussie te vervolgen via de sociocratische methode. Dat is een afgeleide vorm van de gesprekken die de Griekse wijsgeer Socrates in het oude Athene op het marktplein voerde. Hij trachtte met name de jeugd zélf tot nadenken te brengen, vooral door vragen te stellen en hun uitspraken te toetsen op hun geldigheid. Socrates werd beschouwd als een bedreiging voor de politiek en werd ter dood veroordeeld: hij dronk de gifbeker. Mijn lot staat dus vast.

Het socratisch gesprek wordt gekenmerkt door de volgende regels :

1. Baseer je eigen mening op eigen ervaring. (lukte vrij goed)

2. Wees concreet en beknopt: geen ellenlange monologen. Zorg dat anderen je kunnen volgen. (duidelijk leermomentje voor de jury!)

3. Denk mee met elkaar: het is een gezamenlijk onderzoek. Probeer elkaar te begrijpen. (lukte vrij goed)

4. Streef naar consensus, naar overeenstemming.(Lukte fantastisch)

Uit deze 9 zou de jury - zoals vorig jaar - drie genomineerden kunnen selecteren. Maar de jury besloot zich te beperken tot één eindkandidaat. Door de vanwege corona noodzakelijke werkwijze van de Raad , waren er voor raadsleden toch te veel beperkingen in het goed kunnen laten zien van hun diverse kwaliteiten. Dus besloot de jury op sociocratische wijze dat er één winnaar moet zijn , maar dat de secretaris wel de beschouwingen van de jury over de andere 8 moest delen. En dat heb ik in het voorgaande gedaan.

En zo werkte de jury voortvarend en methodisch verantwoord naar een algemeen gedeelde eindconclusie: Janneke van den Hout moest het beste raadslid van 2020 worden! Als eindredacteur van Goolse Kringen mag ik daarom de beker - namens de voltallige jury - nu uitreiken aan Janneke van den Hout.

Tenslotte wil ik de jury van harte danken voor haar inzet en plichtsbetrachting. Zonder aanziens des persoons en zonder politieke vooringenomenheid heeft zij weer voortreffelijk werk verricht. Volgend jaar doen we weer graag een beroep op hen. Waarbij we ons moeten realiseren dat we dan al gevaarlijk dicht bij het moment zijn, dat de èchte jury gaat spreken. De kiezer, die in maart 2022 weer zijn of haar stem mag laten horen.

Wil van der Kruijs,

Secretaris van de jury.