Uitgedeeld gekleurd zand blijkt vervuild met cadmium

De zandbak met gekleurd zand heette ‘Pitch of Colored Sand’ en was onderdeel van het streetart-festival Kaapstad. De zandbak stond van 7 augustus tot 2 september op het Pieter Vreedeplein. Bezoekers mochten hierin spelen, lopen en sporten. Na het evenement heeft de organisator het zand uitgedeeld aan bezoekers en scholen. 

Naar schatting is zo'n 4.500 kilo zand uitgedeeld, het ging onder meer naar diverse scholen. Wethouder Rolph Dols: ,,Dan heb je het over twee aanhangwagens.”

De organisator van Kaapstad nam een grondverwerker in de arm genomen om het resterende zand - zo'n 23.500 kilo - van het plein te verwijderen. Deze grondverwerker deed volgens procedure onderzoek om te weten te komen hoe het zand moest worden verwerkt. Uit dat onderzoek bleek dat er cadmium in het zand zit. Dit heeft de organisator eind september bij de gemeente gemeld. Dols: ,,Daarna zijn wij een onderzoek gestart, waarbij ook de GGD is betrokken.”

De bevindingen van de onderzoeken van de grondverwerker en de gemeente zijn aan de GGD voorgelegd met de vraag of er sprake is van gezondheidsrisico’s. Cadmium is een zwaar metaal dat in de aardkorst zit en van nature ook in voedsel kan voorkomen. De GGD concludeert dat er sprake is van ‘een kortdurende blootstelling van maximaal twee maanden’ en dat er naar verwachting geen gezondheidsrisico’s zijn, aldus Judith Dijkers, adviseur milieu en gezondheid bij de GGD. 

Van risico’s is volgens haar pas sprake als de blootstelling 1000 keer meer is dan in de Tilburgse situatie vermoedelijk het geval is geweest. ,,Blootstelling kan bovendien alleen als je het zand inslikt. Via de huid krijg je cadmium niet binnen. Maar onze oproep is: laat kinderen niet meer in het gekleurde zand spelen.” 

Met de terugroep-actie wil de gemeente tevens voorkomen dat er cadmium in grond of water terechtkomt.

Kaapstad is enorm geschrokken, zegt Erwin Schellekens namens de organisatie.  Volgens hem heeft de kunstenaar vermoedelijk ook geen idee gehad van de vervuiling. ‘Pitch of Colores Sand’ stond eerder in Londen en Doha, de hoofdstad van Qatar.  ,,Maar wij zijn er verantwoordelijk voor dat dit naar Tilburg is gehaald en staan volledig achter de gemeente. Dit zand moet terug." 

Dat is volgens Dols de eerste prioriteit. Daarna gaan Kaapstad en de gemeente bekijken wat er van de situatie geleerd kan worden. Volgens de wethouder had bij de vergunningverlening in ieder geval beter naar het hygiënecertificaat voor het zand gekeken moeten worden. Dat was in het Pools en is destijds niet vertaald door de gemeente. Nu dat wel is gebeurd, blijkt dat er niets in staat over het gebruik van het materiaal als speelzand. ,,Wij hebben onvoldoende onze rol als vergunningverlener gepakt", aldus Dols.

De gemeente gaat alle scholen bellen om te achterhalen waar gekleurd zand ligt. Dat wordt opgehaald en vervangen door ander speelzand. Van vijf scholen is volgens Dols al bekend dat ze het zand hebben. Ouders worden met een brief geïnformeerd. 

De wethouder roept mensen, die gekleurd zand thuis hebben liggen, op om het in te leveren. Dat kan bij de milieustraat. ,,We verwachten ongeveer een maand nodig te hebben om het terug te halen. Het wordt gewogen om zicht te krijgen op wat nog ontbreekt. Het ingeleverde zand wordt samen met het reeds opgeslagen zand in één keer verwerkt.”