Van droge missaal naar death metal (Voorheen Rome, slot)

Voor hij stapelgek werd, kwam een zekere Nietzsche tot dit dubieuze inzicht: ,,God is dood.” Bleef het daar maar bij. Aan de dood zelf kleeft ook een houdbaarheidsdatum. Graven worden geruimd zodra nabestaanden niet meer voor de rechten op willen draaien.

Soms loopt een complete begraafplaats ten einde. Vorig jaar kondigde het bestuur van parochie Peerke Donders aan dat het Tilburgs treurigste dodenakker gaat ‘uitfaseren’. Aan de Gershwinstraat wil je, zoals dat heet, nog niet dood gevonden worden.

In de stad is begraven sowieso overvleugeld door cremeren, terwijl dat door de katholieke kerk toch lang als een ketterse praktijk werd gezien. Tegenwoordig mag cremeren van Rome, mits de as begraven wordt. Verstrooien blijft uit den boze. Een brave katholiek zet zijn dierbare ook niet in een urn op de schouw. Jazeker, het Vaticaan reguleert ook de eeuwige rust.

Wel mooi dat Kiske Verhoeven mocht blijven liggen waar hij lag, toen vorig jaar de verlopen graven op het kerkhof van Biest-Houtakker werden opgedoekt. Als allereerste Biestenaar werd Kiske er in mei 1914 ter aarde besteld. Vlak voor zijn dood moet hij de hoop uitgesproken hebben dat er snel iemand na hem ging hemelen. Helemaal alleen op zo’n akker, dat vond Kiske maar niks.

Opa en oma Boers hebben ook nog altijd hun echtelijk graf op het kerkhof van de Biest. Het is niet de enige reden waarom ik er graag mijn eigen vergankelijkheid kom overpeinzen. Als de mais gehakseld is, kun je de schepen op het kanaal traag aan de dood van de Biest voorbij zien glijden. Dat doet een melancholicus goed.

In de kerk bij dit kerkhof is mijn moeder gedoopt. Hier ging ze voor het eerst ter communie. Hier kreeg ze het sacrament van het vormsel. Hier trouwde ze mijn vader, wat een prima keus was. Hier ook kun je anno 2019 op zondagen voor antiek, brocante en vintage terecht. De kerk van de Biest, zes jaar geleden onttrokken aan de eredienst, is een marktplaats geworden. Laat het Christus niet horen.

De Biestse gelovigen moesten na een fusie van parochies uitwijken naar de kerk van Hilvarenbeek. Maar daar voelde menigeen zich bij de Vlaamse pastoor met zijn priesterboordje niet thuis. Zo ontstond een nieuwe geloofsgemeenschap. In dorpshuis Ome Toon - lees: Ome Antonius - houden voormalige parochianen nog altijd hun gebedsvieringen, zónder hostie, maar met koffie na.

Het bisdom Den Bosch kent meer van zulke afsplitsingen. Ekklesia Tilburg is zo’n groepje dat zich aan de moederkerk heeft ontworsteld. Ze spreken daar niet meer over ‘God’, maar over ‘de Enige’. Ik hoorde laatst een heilig boontje schamperen over zulk aangelengd geloof: ‘Laat ze dan natuurgids bij het IVN worden.’

Ondertussen houdt Antonius van Padua, patroonheilige van verloren zaken, nog altijd de wacht boven de kerkdeur van Biest-Houtakker. Misschien dat de nieuwe pastoor van Hilvarenbeek - weer zo’n vrome Belg - er eens een schietgebedje kan gaan prevelen: ‘Heilige Antonius, beste vrind, zorg dat de kerk zijn schapen weer vindt’.

Mijn moeder schiet hij altijd te hulp. Als ze haar bril weer eens kwijt is, roept ma Antonius aan. Komt ze erachter dat hij gewoon voor haar op tafel ligt, dan moet ze om zichzelf lachen: ‘Boer zocht z’n pèrd en hij zat erop.’

‘Verkindsen’ is een mooier woord dan ‘dementeren’. Als kind zoekt mijn moeder elke dag naar ‘ons pa en ons moe’. Terwijl Antonius van Padua haar kan vertellen waar ze liggen: in de schaduw van zijn kerk.

Binnen in de kerk, op de markt dus, kun je ook mooie heiligenbeelden op de kop tikken. Zelf ben ik al voorzien. De Heilige Familie van opa en oma heb ik mogen erven. Ze stond decennialang onder een glazen stolp in de goei kamer van de boerderij bij het kanaal. 

Mijn oma is op weg naar de kerk daar nog bijna in verdronken. De Duitsers hadden de brug opgeblazen en van de noodplank gleed ze op een kwade zondag zomaar het water in. Drijfnat werd oma op het droge getrokken. Kopje onder had ze toch maar mooi kans gezien haar missaal in de lucht te houden.

Mijn dochter protesteerde fel toen ik de Heilige Familie pontificaal in de huiskamer uitstalde. ‘Kitsch’, sprak ze genadeloos. Omwille van de lieve vrede heb ik Jezus, Jozef en Maria maar naar onze slaapkamer vervoerd. 

Bij het opstaan kijk ik Onze Lieve Heer wel eens aan. Links wijst hij naar zijn hart, rechts heft hij vermanend zijn vingertje. Met die dubbele mechaniek van paaien en dreigen weet de kerk van Rome wereldwijd nog altijd miljoenen en miljoenen aan zich te binden. Wij zijn in onze goddeloze uithoek eerder uitzondering dan regel.

Het is al een poos geleden dat ik me als katholiek uit liet schrijven. Een cultuurkatholiek ben ik misschien nog wel. Zo iemand die het ware geloof kwijt is, maar de beelden niet los kan laten. Ik las mijn kinderen ook voor uit de kinderbijbel, omdat ze tenminste de verhalen moesten kennen.

Veel heeft het niet uitgehaald. Volgens mijn jongste zoon komt van religie alleen maar oorlog. Hij wilde laatst een T-shirt bestellen met als opschrift ‘Youth Against Christ’. Schijnt een leuk death-metalliedje te zijn.

De band van de generaties is doorgesneden. Als ik mijn kinderen over het natte pak van de moeder van oma Nel vertel, moet ik eerst uitleggen wat een missaal is: een gebedenboek. 

Toch denk ik zo af en toe dat ik - vrij naar het weesgegroetje - nu en in het uur van mijn dood maar beter God tot leven kan wekken.

Ik ben alleen zo bang dat hij me al aan ziet komen...