Twijfel je wel eens aan de zin van jouw baan? Heb jij dikwijls het gevoel dat je in een baan zit waar werkelijk niemand mee geholpen is? Dan ben jij de trotse eigenaar van een bullshitbaan, een baan die nergens voor dient en nergens aan bijdraagt. Sterker nog, het zou best kunnen dat je deze column leest omdát je op je werk momenteel niets beters te doen hebt.

In Nederland is 38 procent van de banen een bullshitbaan. Dat zeg ík niet, dat is het aantal mensen dat zélf in onderzoek aangeeft dat zijn of haar baan zinloos is. Want dat is volgens bedenker David Graeber de definitie van een bullshitbaan: dat degene die hem heeft zelf het nut van de baan betwist. Bullshitbanen zijn vaak kantoorbanen. Graeber geeft in zijn boek voorbeelden van copywriters die stukken schreven voor tijdschriften die niet bleken te bestaan, een secretariaat op een instituut waar nooit iemand naartoe belde of strategisch medewerkers die jarenlang tijdens werktijd filosofie studeerden.

Ik heb zelf vooral op de middelbare school bullshit-vakantiebaantjes gehad. Zo werd ik ooit door een uitzendbureau ingehuurd om tafels en stoelen neer te zetten bij een evenement waar niemand kwam opdagen. In hetzelfde jaar bracht ik reclamefolders rond op een industrieterrein waar niemand woonde. Het was zomer, ik was veertien en ik wist niet beter. Bovendien kreeg ik er 2,16 euro per uur voor.

Later is het lot van een bullshitbaan me bespaard gebleven, maar heb ik wel banen gehad met bullshit-elementen. Zo zette ik bij een baantje op de universiteit handmatig cijfers van het ene computersysteem in het andere. Als psycholoog was ik een aanzienlijk deel van mijn tijd kwijt aan administratie van mijn uren, administratietijd die ik - u raadt het al - vervolgens weer mocht gaan administreren. Ook nu nog bestaat een deel van mijn werk uit het schrijven van rapporten waarvan de ontvangers echt alleen de samenvatting zullen lezen.

Een bullshitbaan is slecht voor je mentale gezondheid en bovendien vaak oersaai. Je raakt er gedemotiveerd en gedeprimeerd van. Het kan leiden tot een bore out en andere vormen van ongeluk, zeker nu je ook nog eens de gezelligheid van kantoor moet missen. Maar: je bent dus beslist niet de enige. Het strekt wel tot aanbeveling om in deze tijd vast na te denken over waar je werk zou kunnen vinden met een minder hoog bullshit-gehalte, of hoe je zelf meer betekenis aan je werk kunt geven. Bijvoorbeeld door in de baas zijn tijd filosofie te gaan studeren.

Thijs Launspach is psycholoog en stressexpert. Hij schreef hierover de boeken Fokking druk (2018), Werken met millennials (2019) en Werk kan ook uit (2020). 

Het thuiswerken maakt ons niet per se gemotiveerder, Thijs deelt tips zodat je zo goed mogelijk aan de slag kan: