Dit ziekenhuis leidt meer ic-verpleegkundigen op met nieuwe opleidingsmethode

Al een jaar lang loopt het zorgpersoneel op de tenen om de ziekenhuizen in Nederland draaiende te houden. In de zomer was er even tijd voor vakantie om bij te tanken, maar sinds afgelopen najaar is het weer aanpoten, ondanks de variatie aan lockdowns die het afgelopen half jaar zijn ingevoerd. 

Ook in het HagaZiekenhuis werden alle zeilen bijgezet om coronapatiënten, verkeersslachtoffers en mensen met een hartaanval te helpen. Hoewel al sinds het begin van de pandemie ruim een jaar geleden werd geroepen dat er meer bedden en meer personeel moesten komen, is vooral dat laatste niet zomaar te regelen. Verschillende ziekenhuizen lieten onlangs al weten dat het doel om uit te kunnen breiden naar maximaal 1700 ic-bedden onwaarschijnlijk is. ‘De rek is eruit’,  typeerde Diederik Gommers vorige maand de landelijke situatie.

Daarnaast kost het ook simpelweg veel tijd voordat nieuw personeel aan de slag kan. De opleiding tot ic-verpleegkundige duurt achttien maanden en ook vóór corona was er al sprake van een personeelstekort. In het HagaZiekenhuis waren er in die periode vijf tot zeven vacatures. ,,We konden twee jaar geleden acht ic-verpleegkundigen opleiden. Dat hadden we al uitgebreid naar tien en met corona naar twaalf”, beschrijft Sanne Vlaardingerbroek, die naast ic-verpleegkundige ook praktijkopleider is. ,,Dat op een totaal van 70 ic-verpleegkundigen op de afdeling. Dat vraagt veel van de collega’s.” 

Mede daardoor start het ziekenhuis nu een pilot met een nieuwe methodiek, waardoor er zelfs maximaal 15 tot  17 cursisten kunnen worden opgeleid. Dat gebeurt door het inrichten van een speciale ‘leer-werkunit’. ,,Een zelfstandige ruimte op de intensive care met zes bedden waarin vier cursisten, met daarnaast twee ic-verpleegkundigen, de patiënten verzorgen. Ze leren daarin dus vanaf het begin met elkaar voor zo’n unit te zorgen. Terwijl ze eerst misschien meer op hun eigen leren en handelen gericht waren, worden ze nu gedwongen met elkaar te kijken wat er nodig is en hoe ze dat in goede banen moeten leiden.” Het is een methode die al op andere afdelingen wordt gebruikt, maar op de intensive care nog niet.

Voorheen kregen de cursisten meer een-op-eenbegeleiding. Maar door ze voortaan onder begeleiding van de coachende verpleegkundigen in een speciaal aangewezen unit te laten werken, moeten ze meer overleggen met elkaar, coördineren en taken overdragen. ,,Het geeft ze meer verantwoordelijkheidsgevoel en ze kunnen meer eigen initiatief tonen”, zegt ic-verpleegkundige en praktijkopleider Frederieke Veersma. ,,Zonder dat het een extra belasting is voor het verpleegkundigenteam.” 

En dat is juist nu heel belangrijk, benadrukt intensivist Tim Jansen. ,,Het is gewoon topsport waar we nu mee bezig zijn. Juist nu het systeem zo overbelast is moeten er eigenlijk alleen maar meer nieuwe ic-verpleegkundigen opgeleid worden. Op deze manier kunnen we dat in tijden van topdrukte toch doen.” Bovendien, zo benadrukt het ziekenhuis, blijven de ic-verpleegkundigen eindverantwoordelijk, waardoor deze manier van opleiden ook veilig is. 

Aan de duur van het traject verandert niets. Nog steeds duurt het achttien maanden om een ervaren verpleegkundige, die al een opleiding van vier of vijf jaar achter de rug heeft, tot ic-verpleegkundige bij te scholen. Ze moeten bovendien solliciteren, een assessment doen en een dag meelopen op de afdeling voordat ze aan de opleiding kunnen beginnen. ,,Dat is een pittig traject, maar dat mag ook wel”, zegt Vlaardingerbroek. ,,We hebben in het HagaZiekenhuis een grote ic, waar heel veel verschillende patiëntencategorieën liggen. Je moet daarom wel de mensen eruit pikken met de juiste skills: plannen, coördineren, stressbestendig, samenwerken en stevig in je schoenen staan.”

Jansen vult aan. ,,De verpleegkundigen op deze afdeling worden breed opgeleid en dat moet wel bij je passen. Dit is een van de grootste ic's in Nederland, waar de meest complexe zorg verleend wordt. Verkeersslachtoffers, hartchirurgie, neurochirurgie, mensen die aan een hart-longmachine liggen.”

Dat het ook na veertien maanden nog steeds aanpoten is in het ziekenhuis, niet alleen op de intensive care, maar ook op de operatiekamers en de andere verpleegafdelingen, blijkt wel uit het feit dat de nieuwe opleidingsmethode in de avonduren is uitgewerkt. ,,Overdag was daar geen tijd voor.”

Later dit jaar ronden zeven cursisten hun opleiding af, maar aan de vraag naar extra personeel is daarmee niet direct voldaan. Vóór corona was er al een tekort van vijf tot zeven ic-verpleegkundigen en er vertrekken ook weer medewerkers naar bijvoorbeeld andere afdelingen en drie gingen met pensioen - van wie er overigens twee toch weer aan het werk zijn gegaan vanwege de coronadrukte. 

,,Ik denk dat we heel blij moeten zijn als we op sterkte kunnen blijven”, zegt Jansen. ,,We hebben het afgelopen jaar echt het onmogelijke gevraagd van de mensen hier en ik ben heel benieuwd hoe het gaat met de inhaalzorg die er nog aankomt. Dat zal een enorme uitdaging worden.” 

Dat maakt het wellicht ook lastiger om nieuwe mensen te werven. In het begin van de coronapandemie was er veel aandacht voor het werk op de ic’s. Er was waardering voor de zorg, er werd geklapt vanuit de ramen en spandoeken werden opgehangen. Dat sentiment lijkt wat te zijn weggeëbd. Bovendien is het zorgpersoneel nu vermoeider. Een deel is minder uren gaan werken omdat de werkdruk al zo lang zo hoog blijft. Een deel van hen draait vervolgens wel weer extra diensten als dat nodig is. ,,Misschien dat mensen nu toch liever even wachten om zo’n traject van anderhalf jaar in te gaan. En degenen die dat al gedaan hebben moet je ook weten te behouden. Die moet je perspectief kunnen bieden met bijvoorbeeld een loopbaantraject.”

Aan de sfeer in het team zal het volgens Veersma niet liggen. ,,Die is ook nu nog steeds heel goed. Corona heeft ons in het begin hard geraakt, ook emotioneel. Maar we zijn een hecht team. Als je op de corona-afdeling staat met z’n allen, dan klaar je die klus.” 

Bekijk hier al onze video’s over werk en carrière: