Den Hartigh is universitair hoofddocent Talentontwikkeling & Creativiteit aan de Rijksuniversiteit Groningen en doet veel onderzoek naar talent en prestaties van mensen. Want wanneer presteert iemand eigenlijk optimaal en wanneer niet? ,,We doen veel onderzoek onder sporters die op hoog niveau spelen. Zo volgen we spelers van verschillende voetbalclubs, zoals FC Groningen en verzamelen we data over de spelers. Als de data laten zien dat een van de jongens steeds minder goed herstelt, moet er misschien iets gedaan worden om ervoor te zorgen dat zijn prestaties niet achteruit gaan.”

Het Korps Commandotroepen (KCT) kwam de onderzoeken van Den Hartigh op het spoor en vroeg hem mee te denken. De uitval onder commando’s in opleiding is namelijk al jaren enorm, 75 tot 80 procent haalt de eindstreep niet. ,,Dat is natuurlijk heel veel. Wat dat betreft was het tv-programma Kamp van Koningsbrugge een mooie afspiegeling, daar bleven uiteindelijk ook maar vier kandidaten over”, zegt Den Hartigh. 

,,Het KCT heeft ons benaderd omdat ze graag willen weten waarom sommigen het wel halen en anderen niet. Ze vragen zich af hoe ze uitval aan de voorkant beter kunnen begrijpen en misschien wel voorkomen.”

Het onderzoeksteam van Den Hartigh onderzoekt nu of het mogelijk is om bij de selectie te voorspellen wie de opleiding volhoudt en wie niet. Dat doen ze door huidige kandidaten tijdens de opleiding te monitoren. Ze laten hen diverse vragenlijsten invullen. ,,Zo kunnen we zien wie het moeilijk heeft tijdens de opleiding en hoe die persoon in elkaar zit.”

Onder kandidaten die wel verder komen, onderzoekt het team welke eigenschappen en talenten zij hebben. Misschien blijkt dat zij wel meer veerkracht hebben of een groter leervermogen dan degenen die uitvallen. Ook wordt duidelijk wat een voorbode is voor uitval. ,,Als we ze lange tijd volgen, kunnen we zien of het niet herstellen van stress bepaalt of iemand het volhoudt of niet. Door al die gegevens te combineren, kunnen we een model maken dat hopelijk redelijk goed kan voorspellen wie gaat uitvallen en wie niet.”

Maar is het niet zo dat iemand die uitvalt gewoonweg niet geschikt is? ,,Dat is inderdaad een punt van discussie. De opleiding is heel zwaar op zowel het fysieke als mentale vlak, vanwege hele specifieke onderdelen. Vaak vallen kandidaten daardoor uit.” 

Het is volgens Den Hartigh te kort door de bocht om iemand bij de selectie meteen als ongeschikt te bestempelen. ,,We weten namelijk dat sommige dingen aan te leren zijn.” Den Hartigh kijkt daarom ook naar iemands leervermogen en mentale vaardigheden. ,,Als blijkt dat ze goed kunnen leren om met problemen om te gaan, kun je dat meewegen tijdens de selectie.”

Data en analyse kunnen het kaf van het koren scheiden, maar ook ingezet worden om kandidaten te helpen. ,,Je wil de jongens die wel verder komen natuurlijk binnenboord houden. Op vrijdag kijken we bijvoorbeeld hoeveel stress ze hebben na een week trainen. Op maandag checken we in hoeverre ze daarvan hersteld zijn. Ook krijgen ze horloges om die de hartslag meten, het aantal stappen en de posities. Je kunt dan zien wat een inspannende dag met hun hartslag doet en daar eventueel actie op ondernemen. Deze metingen doen we in nauwe samenwerking met het KCT, zij willen ook graag de opleiding verbeteren.”

Conclusies kan Den Hartigh nog niet trekken. ,,We zijn nog maar net begonnen en zitten middenin het traject.” Wat het onderzoek al wel opgeleverd heeft: een online platform dat speciaal voor het KCT ontwikkeld is. ,,Het is een hele complexe operatie als je kandidaten wil meten en volgen, daarom is deze online tool gebouwd. Zo kunnen ze via een tablet oefeningen doen en vragenlijsten invullen. Ook kunnen we het KCT direct van concrete inzichten voorzien via een dashboard.”

De gegevens die daaruit komen worden per kandidaat veilig opgeslagen en automatisch geanalyseerd. Dat is voor de wetenschappers fijn werken, maar voor het KCT ook, zegt Den Hartigh. ,,Voorheen moesten ze gegevens vaak handmatig invoeren en analyseren. Nu hebben ze meteen inzicht en kunnen ze in een oogopslag zien wat voor vlees ze in de kuip hebben. Ook kunnen ze meteen maatregelen nemen als dat nodig is.”

Daarnaast is Den Hartigh voorzichtig: een score moet een uitgangspunt zijn voor een gesprek, niet een reden om iemand eruit te gooien. Tegenvallende resultaten betekenen niet dat kandidaten direct moeten vertrekken. ,,We gebruiken de gegevens vooralsnog alleen voor de wetenschap en voor het verbeteren van de opleiding. Ze worden er niet op afgerekend. We hopen het in de toekomst wel te kunnen gebruiken om de jongens erdoorheen te trekken als dat nodig is.” 

Als de methode voor voetballers en commando’s werkt, kunnen we data-analyse dan niet inzetten voor het verbeteren van selecties op de ‘gewone’ werkvloer? ,,Data-analyse is heel breed aan het opkomen. Met behulp van app- en sensordata kun je tegenwoordig relatief gemakkelijk gegevens verzamelen. Dit zou ook gegeneraliseerd kunnen worden naar het bedrijfsleven. Als het maar gestructureerd en veilig gebeurt.”

Bekijk hier alle video’s op het gebied van werk: