Waarom van gedachten veranderen zo lastig is

,,Heel eerlijk? Ik vond de nieuwe huisstijl eerst echt vreselijk. Maar nu ik vaker met de nieuwe powerpoint heb gewerkt, vind ik hem eigenlijk erg prettig.” Mijn collega bekent het me haast fluisterend. Als projectleider moest ik zorgen dat er een nieuwe huisstijl kwam en dat deze gebruikt ging worden. Iedereen is vast superblij dat er eindelijk een mooie vormgeving komt, dacht ik naïef. Totdat ik mails vol haat en nijd ontving. (,,Ik háát blauw!!!”)

Van gedachten veranderen, we vinden het niet zo prettig. Daarom vond ik de ommezwaai van mijn collega ook zo knap. Mijn favoriete voorbeeld van iemand die 180 graden is gedraaid is Joram van Klaveren. Ooit haalde hij als PVV-kamerlid fel uit naar de Islam. Maar toen hij een boek ging schrijven over de vermeende gevaren van dit geloof, raakte hij juist overtuigd van de goedheid ervan. Hij bekeerde zich in 2018 tot moslim. Er zijn meer voorbeelden: acteurs die niet langer Zwarte Piet willen spelen, een veeboer die besluit om geen dieren meer te eten en een bekend merk vleesvervangers opricht.

Waarom van gedachten veranderen zo lastig is? Wij mensen houden ervan om consistent te zijn, schrijft marketingpsycholoog Robert Cialdini in zijn beroemde boek Invloed. Hebben we eenmaal besloten dat we iets stom of goed vinden, dan blijven we dat vinden. Enerzijds omdat ons dat een hoop denkwerk scheelt. Als iemand je vraagt wat je van genderneutrale wc’s, Mark Rutte of de oorlog in Oekraïne vindt, dan heb je waarschijnlijk daar al ooit over nagedacht. Dus dan kun je gewoon weer je oude vertrouwde mening oplepelen. Handig.

Anderzijds laten we graag aan de buitenwereld zien dat we rationele, verstandige mensen zijn die doen wat ze zeggen. Wanneer je vandaag A zegt en morgen B, dan zouden mensen wel eens kunnen denken dat je wispelturig bent. Of niet helemaal goed bij je hoofd.

Maar soms ontdek je nieuwe dingen, of verandert de situatie. In plaats van klakkeloos bij je standpunt te blijven, is het misschien verstandiger om je mening bij te stellen. Een handige vraag om jezelf te stellen is volgens Cialdini: ‘Met de kennis van nu, zou ik deze beslissing nog maken?’ Luister naar het eerste gevoel dat bij je opkomt en weersta de verleiding om smoezen te bedenken.

Meer weten over psychologie en werk? Lees Chantals boeken Waarom perfectionisten zelden gelukkig zijn, 13 tips tegen perfectionisme (2021) en Ons feilbare denken op het werk (2018).

Bekijk hier al onze video’s over werk en carrière: