Afgelopen zomer spoelden er binnen tien dagen zo’n 190 dode bruinvissen aan op de Waddeneilanden. Een opmerkelijk hoog aantal: jaarlijkse stranden ongeveer 600 bruinvissen aan de Nederlandse kust. De afgelopen maanden hebben onderzoekers van de Universiteit Utrecht en Wageningen University & Research in opdracht van het ministerie van LNV onderzoek gedaan naar de mogelijke doodsoorzaak van deze bruinvissen. De meest opmerkelijke vondst is de aanwezigheid van Erysipelothrix rhusiopathiae: een bacterie die tot bloedvergiftiging kan leiden bij walvisachtigen.

,,Alle bruinvissen verkeerden in vergelijkbare staat van ontbinding en zijn dus waarschijnlijk rond dezelfde tijd overleden”, legt bioloog Lonneke IJsseldijk van de Universiteit Utrecht uit. De bruinvissen zijn onder meer onderzocht op hun lichamelijke conditie, de aanwezigheid van parasieten en er werden bloedmonsters afgenomen. Daarna volgde labonderzoek naar de inhoud van de magen en de aanwezigheid van algen-toxines en mogelijk dodelijke micro-organismen. Daaruit blijkt dat de bruinvissen over het algemeen in een redelijke tot goede gezondheid verkeerden voor hun dood. ,,Ze beschikten over een gezonde vetlaag, er werden relatief weinig parasieten ontdekt en veel van de volwassen vrouwtjes waren kortgeleden zwanger geraakt. Een plotselinge dood lag op basis daarvan voor de hand”, stelt IJsseldijk.

_{Tekst gaat verder onder foto.}

Er is één grote maar: bij elf van de 22 onderzochte dieren werden géén prooiresten aangetroffen in hun maag. Bij de rest van de bruinvissen zaten slechts kleine hoeveelheden voedsel in de magen. ,,De dieren die betrokken waren bij deze massastranding hadden dus enige tijd gehongerd voordat ze stierven”, aldus marien bioloog Mardik Leopold van Wageningen University & Research. ,,Dit past bij een hevig en acuut ziekteverloop.” Veel van de dieren droegen een bacterie bij zich, die bloedvergiftiging kan veroorzaken.

De bruinvissen kunnen geïnfecteerd zijn met Erysipelothrix via geïnfecteerd water, geïnfecteerde vis, of onderlinge overdracht, zeggen de wetenschappers, maar of en hoe dit in een massastranding heeft kunnen resulteren is onduidelijk. ,,In de literatuur zijn geen beschrijvingen van grootschalige sterfte als gevolg van Erysipelothrix-infectie te vinden, alleen enkele geïsoleerde individuele gevallen. Ook weten we niet of deze bacterie normaalgesproken bij bruinvissen voorkomt. Maar het feit dat we deze bacterie niet eerder in bruinvissen vonden tijdens een sectie, is zeker opvallend”, zegt IJsseldijk.

Er wordt nog onderzoek gedaan naar een mogelijk virus. Wel kunnen de onderzoekers inmiddels een hoop andere doodsoorzaken afstrepen. Plotselinge massasterfte door een onderwaterontploffing, windmolenparken, klimaatverandering of overbevissing worden uitgesloten. 

Bekijk onze nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: