Frans Kerver zet de adoptiebomen klaar. Klanten kunnen elk jaar de kerstboom weer inleveren, zodat hij ‘overzomert’ en meerdere keren gebruikt kan worden. © Corné Sparidaens

Ieder jaar dezelfde boom, is dat wel zo duurzaam?

Elk jaar een nieuwe kerstboom kopen, vier weken versierd in de woonkamer laten staan en dan weer weggooien. Is dat wel zo duurzaam? Op een groeiend aantal plekken in Nederland kun je op een andere manier aan een boom komen, bijvoorbeeld door er een te huren of te ‘adopteren’. Als je voor de meest duurzame kerstboom wilt gaan, wat is dan de beste keuze?

Stefan ten Teije 06-12-19, 08:10 Laatste update: 09-12-19, 10:40

Komend weekend is voor veel mensen hét moment om de kerstboom op te tuigen. Zo'n 2,7 miljoen huishoudens kiezen voor een echte. En dan heb je nog alle nepbomen die jaarlijks van zolder worden gehaald.

Milieu Centraal, de praktische gids voor duurzame tips en adviezen, heeft de verschillende bomen al eens tegen het licht gehouden met de vraag welke soort het meest duurzaam is. De uitslag is even teleurstellend als ontnuchterend: de milieu-impact van kunstkerstbomen en levende kerstbomen is heel verschillend, waardoor de milieuvriendelijkste boom niet valt aan te wijzen. Productie in en vervoer vanuit bijvoorbeeld China is wel degelijk slecht voor het milieu, stelt expertisecentrum Delphy in een onderzoek uit 2012. Maar dat geldt ook voor echte bomen die worden bespoten of bemest (ammoniak). En sommige bomen hebben al een leven van meer dan tien jaar achter de rug op het moment dat ze in een woonkamer belanden.

Levensduur belangrijk

We zien een groeiende behoefte bij mensen om van een kerstboom geen wegwerpboom te maken
Frans Kerver, kerstboomkweker

Toch valt er wel íets over te zeggen, want belangrijker nog dan de boomsoort is hoe je ermee omgaat. Als je er dertig kilometer voor omrijdt, dan is de winst van een meer duurzame boom al teniet gedaan, waarschuwt Milieu Centraal. De levenscyclus van een boom staat namelijk gelijk aan 25 kilometer autorijden. Als je hem op een stapel laat verbranden, heeft dat uiteraard een grotere negatieve invloed. Elke drie jaar een nieuwe nepboom is ook milieuvervuilend. Stelregel is dat je de belasting vermindert als de boom zo lang mogelijk meegaat.

Laat dat nou net het uitgangspunt zijn van de initiatiefnemers van Adopteer een Kerstboom. Woordvoerder Frans Kerver ziet de populariteit toenemen. ,,We zien een groeiende behoefte bij mensen om van een kerstboom geen wegwerpboom te maken.” Het principe: je haalt de (ecologisch gekweekte) boom op bij een uitgiftepunt in de buurt en brengt hem begin januari nog in de pot terug. De boom wordt dan herplant in de aarde en volgend jaar haal je hem weer op. Dat lukt meestal drie tot vijf jaar, dan is hij ‘op'.

,,Het leukste is dat mensen gehecht raken aan hun boom”, zegt Kerver. ,,Ik heb een klant in Groningen die wel tien jaar op rij terugkwam, al zag die boom er niet meer uit. Ze had er zelf andere takken tussen gestoken zodat het nog enigszins op een kerstboom leek.”

Permanent herplanten

Duurzame Kerstbomen is ook op zo'n manier begonnen, vijftien jaar geleden. ,,Maar wij zijn twee jaar geleden van een huursysteem afgestapt”, zegt kweker Robert Kroeze. ,,Een boom elk jaar herplanten levert soms teleurgestelde gezichten op omdat hij er wel slechter uit gaat zien. Nu planten we de boom na één kerst terug voor het leven. Een boom kopen is dus een boom planten. En aangezien kerstbomen in de natuur wel vijftien meter hoog kunnen worden, weet je dat hij lange tijd CO2 uit de lucht gaat halen.” Overigens gaan de bomen van ‘Adopteer een Kerstboom’ ook niet dood. Ze worden na gebruik ergens permanent geplant.

Tips van Milieu Centraal

- Huur of adopteer een levende kerstboom. Je neemt dan tegen betaling van huur of statiegeld een boom in huis en levert hem na de feestdagen weer in.

- Wil je een echte kerstboom en die later in de tuin planten, kies er dan een met een grote kluit in een pot, en geef veel water.

- Ga je voor een kunstkerstboom, kies er dan een die lang meegaat of koop een tweedehands exemplaar.

- Afgedankte (kunst)kerstbomen leveren in de afvalverwerking nauwelijks milieuvervuiling op. Bij verbranding van kerstbomen op straat ontstaat wel luchtvervuiling.

- Let ook op waarmee je de boom versiert. Ga je lampjes in de boom hangen? Kies energiezuinige ledlampjes.

Een probleem met bomen die worden herplant: daar wordt bijna uitsluitend de Picea Omorika (Servische spar) voor gebruikt. Die moet maar net in de smaak vallen. Volgens de Vereniging voor Nederlandse Kerstbomenkwekers (VNK) is de Nordmann-spar populair omdat de naalden bijna niet uitvallen. Deze soort heeft echter een diepe wortel, waardoor verpotten of herplanten een stuk moeilijker is.

Educatief

De les voor kinderen dat een boom een ding is waar je zuinig mee om moet gaan, is ook wat waard
Robert Kroeze, Duurzame Kerstbomen

Het klinkt ook allemaal interessant: een duurzame kerstboom, maar de impact is gemakkelijk te overschatten. ,,Als je de wereld wil verbeteren, dan is hier weinig winst te behalen”, zegt Frans Kerver. ,,Ik zeg ook altijd tegen mensen: rijd er alsjeblieft niet voor om, want dan is de milieuvervuiling alleen maar groter. Toch: als ik zie hoe gezinnen met kinderen er soms mee omgaan, dan krijg ik het idee dat het ook een educatieve functie heeft.”

Dat beaamt Robert Kroeze. ,,Ik krijg weleens een boom terug met een tekening van een kind eraan. ‘Fijn leven verder’, staat er dan bijvoorbeeld bij. Dat vind ik geweldig om te zien. Je kunt wel van alle kleine dingen die je doet voor een beter milieu denken dat het weinig impact heeft, maar dan kom je nooit aan een duurzamer leven toe. De les voor kinderen dat een boom een ding is waar je zuinig mee om moet gaan, is ook wat waard.”

Meer weten over de kersttrends van 2019? Bekijk onderstaande video.